Tham vọng của Mexico với tuyến đường sắt 30 tỷ USD

Dự án này có thể thúc đẩy du lịch và giúp tăng trưởng kinh tế cho các vùng kém phát triển, song cũng gây ra quan ngại về môi trường.

Đội chi phí gần bốn lần

Hệ thống đường sắt Tren Maya kéo dài 1.525km, có 20 nhà ga chính và 14 điểm dừng bổ sung. Ngoài việc phục vụ du khách, nó còn hỗ trợ giao thông địa phương và vận chuyển hàng hóa.

Tuy nhiên, chi phí xây dựng đã tăng lên đến khoảng 30 tỷ USD. Số tiền này gần gấp bốn lần so dự kiến ban đầu, gây lo ngại về tài chính cho Mexico. Mặt khác, dù có lợi ích kinh tế, dự án cũng đối mặt với tranh cãi về môi trường và xã hội.

Giai đoạn đầu của Tren Maya kết nối sân bay Cancún đến Campeche dài 483km đã bắt đầu hoạt động vào cuối năm 2023. Toàn bộ mạng lưới dự kiến sẽ hoạt động vào tháng 6 năm nay, trễ bốn tháng so với dự kiến trước đây.

Du khách hào hứng chụp ảnh cùng tàu Tren Maya tại điểm đỗ sân bay Cancún.

Tạo thêm hàng trăm nghìn việc làm

Tren Maya được dự báo sẽ tạo ra hàng trăm nghìn việc làm trong các lĩnh vực xây dựng, vận hành và các dịch vụ phụ trợ. Các địa phương nơi tuyến tàu lửa chạy qua được kỳ vọng sẽ hưởng lợi từ việc tăng chi tiêu của du khách về lưu trú, ăn uống và mua sắm. Điều đó cũng sẽ thúc đẩy sự phát triển của các doanh nghiệp nhỏ và vừa của Mexico.

Hệ thống đường sắt cao tốc cũng sẽ giúp nâng cấp các cơ sở hạ tầng địa phương, dẫn đến việc các nhà ga được hiện đại hóa, các tuyến xe lửa phụ - kết nối được nâng cấp.

Các dịch vụ hỗ trợ như: bãi đỗ xe, khách sạn và nhà hàng xung quanh các điểm dừng cũng sẽ được hỗ trợ. Theo trang mạng trenmayaa.com, việc phát triển cơ sở hạ tầng này sẽ tạo ra một mạng lưới giao thông hiện đại và hiệu quả cho Mexico.

Sơ đồ khoảng cách các điểm đến chính của Tren Maya.

Các công ty châu Âu như Alstom (Pháp), Siemens (Đức) đảm nhận thực hiện dự án, cung cấp cơ sở hạ tầng thiết yếu, bao gồm toa tàu và hệ thống tín hiệu.

Bên cạnh đó, còn có các công ty khác tham gia do chính phủ Mexico thông qua Quỹ Quốc gia khuyến khích du lịch (FONATUR) giám sát. Trong đó có Grupo Carso của tỷ phú Carlos Slim, một trong những người giàu nhất Mexico; Ingenieros Civiles Asociados (ICA), một trong những công ty xây dựng lớn nhất Mexico; Mota-Engil, một công ty xây dựng Bồ Đào Nha; China Communications Construction Company (CCCC), một trong những công ty xây dựng và kỹ thuật lớn của Trung Quốc.

Gây tranh cãi

Mặc dù vậy, dự án cũng còn không ít tranh cãi do chi phí bị đội lên quá cao, gây nợ nần, hủy hoại môi trường, cùng việc phải di dời một số cộng đồng địa phương. Ban đầu ước tính việc xây dựng là 7,5 tỷ USD, nhưng rồi chi phí cuối cùng tăng đến gần 30 tỷ USD. Khoản tiền này có sử dụng các khoản ngân sách liên bang và vay nợ quốc tế.

Những người chỉ trích việc xây dựng dự án cũng chỉ ra rằng, dự án đã thúc đẩy việc phá rừng và hủy hoại môi trường tự nhiên. Nhóm hoạt động xã hội Selvame del Tren đã tóm tắt vấn đề như sau: «Chúng tôi coi việc phát triển ở bán đảo Yucatán là một cơ hội lớn cho công bằng xã hội, khởi động kinh tế và cải thiện cơ sở hạ tầng. Nhưng chúng tôi muốn thực hiện điều đó với sự tôn trọng đầy đủ đối với môi trường".

Tàu Tren Maya bắt đầu hoạt động cuối năm 2023.

Mặc dù gặp phải những thách thức này, Tren Maya được coi là một dự án có thể ảnh hưởng đáng kể, thúc đẩy du lịch và tăng trưởng kinh tế ở miền đông nam Mexico.

Tầm nhìn của ông Andrés Manuel López Obrador, Tổng thống Mexico là tăng cường du lịch nhưng đồng thời tạo cơ hội kinh tế cho các cộng đồng đã bị tách biệt khỏi lợi ích của du lịch đại chúng.

Trước mắt, có vẻ như ông Obrador đã dự đoán đúng về sự háo hức của du khách. Khoảng 15.000 người đã lên tàu cao tốc trong hai tuần đầu tiên khai trương tuyến Cancún - Campeche dài 483km. Họ đã mua vé một chiều, giá từ 431,50 peso (trên 25 USD) đến 1.862 peso (gần 110 USD) cho tuyến đi này. Mức giá này được cho là "không phù hợp với giới bình dân Mexico".

Ngọc Trân