Tăng trưởng số – Bài 1: Đòn bẩy AI hay quả bom năng lượng?

Một góc phố ở Kuala Lumpur, Malaysia. (Nguồn: AFP/TTXVN)

Malaysia đã nỗ lực trở thành trung tâm kỹ thuật số của khu vực, với mục tiêu thu hút được 43,6 tỷ USD vốn đầu tư vào các dự án xây dựng trung tâm dữ liệu trong giai đoạn 2021 – 2024 nhằm tạo đòn bẩy trong việc phát triển, mở rộng ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trên nhiều lĩnh vực.

Theo bà Sara Loo, nghiên cứu viên tại Viện ISEAS – Yusof Ishak, kể từ năm ngoái, Thủ tướng Anwar Ibrahim đã kêu gọi cần có cách tiếp cận có chọn lọc hơn đối với các khoản đầu tư trực tiếp nước ngoài, trong đó ưu tiên vào lĩnh vực AI và công nghệ dữ liệu. Thủ tướng cho rằng các trung tâm dữ liệu sử dụng AI thậm chí còn tiêu tốn nhiều điện và nước để làm mát hơn so với các trung tâm dữ liệu trước đây.Báo cáo của Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) đã chỉ ra rằng, một trung tâm dữ liệu AI cần lượng điện tương đương với 100.000 hộ gia đình và những trung tâm dữ liệu lớn nhất hiện nay có thể sẽ tiêu thụ gấp 20 lần con số này. Công suất để duy trì sự tăng trưởng của AI đang tăng gấp đôi sau mỗi 100 ngày. Do đó, không có gì đáng ngạc nhiên khi mức tiêu thụ năng lượng của trung tâm dữ liệu tại Malaysia dự kiến sẽ tăng vọt lên hơn 5.000 MW vào năm 2035, tương đương 11,1% sản lượng điện dự kiến được sản xuất của Malaysia.

Mặc dù phải đối mặt với thách thức trong việc đảm bảo cân bằng giữa tăng trưởng và tính bền vững, trong đó có việc giải quyết nhu cầu về điện, song trọng tâm hiện tại của Malaysia là ưu tiên thúc đẩy các lĩnh vực phục vụ cho AI. Do đó, đã đến lúc đưa nhu cầu năng lượng vào các chương trình nghị sự trọng tâm của chính phủ.

Sự phát triển của các trung tâm dữ liệu và nhu cầu năng lượngMalaysia dự kiến xây dựng các trung tâm dữ liệu quy mô lớn với sự hợp tác từ tập đoàn Amazon Web Services tại Cyberjaya, Microsoft. Ngoài ra, một số dự án khác cũng đang được xây dựng tại bang Johor, với hai dự án điển hình của AirTrunk (150 MW và 270 MW). Tập đoàn Yondr Group cũng lên kế hoạch xây dựng trung tâm dữ liệu công suất 300 MW tại Công viên công nghệ Sedenak.Tính đến năm 2024, các trung tâm dữ liệu của Malaysia được đặt tại hai địa điểm chính là phía Nam bang Johor, khu vực giáp với Singapore và Thung lũng Klang, khu vực đô thị trải từ Kuala Lumpur đến cảng Klang, bao gồm trung tâm hành chính Cyberjaya. Theo Ủy ban điều phối phát triển trung tâm dữ liệu của tiểu bang Johor, công suất trung tâm dữ liệu của bang đã tăng từ 10 MW vào đầu năm 2021 lên khoảng 1,3 GW vào tháng 11/2024 và dự kiến sẽ tăng lên 2,7 GW vào năm 2027, chiếm 45% tổng công suất của cả nước.Có ba động lực chính cho sự tăng trưởng gần đây của các trung tâm dữ liệu. Thứ nhất là sự phát triển của điện toán đám mây và AI, cùng với nhu cầu ngày càng tăng trên toàn cầu về dung lượng lưu trữ và xử lý dữ liệu để thực hiện các dịch vụ hàng ngày như mạng xã hội, thương mại điện tử và lưu trữ dữ liệu. Thứ hai, Malaysia có tiềm năng cung cấp các tài nguyên như điện, nước và đất đai cho hoạt động của các trung tâm nay. Thứ ba là việc Singapore áp đặt lệnh hoãn xây dựng các trung tâm dữ liệu trong 3 năm vào năm 2019 đã góp phần giúp Malaysia thu hút được nhiều vốn đầu tư và dự án hơn.Mặt khác, Malaysia đã đẩy nhanh xây dựng cơ sở hạ tầng điện với việc Tập đoàn điện lực quốc gia (TNB) khởi động sáng kiến Đường dẫn Green Lane vào năm 2023, theo đó đẩy nhanh các dịch vụ cung cấp điện. Với sáng kiến này, các trung tâm dữ liệu được kết nối nhanh hơn ba lần so với thông thường, rút ngắn thời gian triển khai từ 36-48 tháng xuống còn 12 tháng. Kể từ năm 2021, chính phủ phê duyệt tổng cộng 21 dự án trung tâm dữ liệu theo Chương trình tăng tốc hệ sinh thái số, với tổng vốn đầu tư là 26,8 tỷ USD kể từ năm 2021. Bang Johor được coi là một địa điểm lý tưởng do có khả năng kết nối thuận lợi với Singapore.Báo cáo của TNB chỉ ra rằng, tính đến tháng 12/2024, có tổng cộng 38 dự án Thỏa thuận cung cấp điện (ESA) đã được ký kết với tổng công suất là 5,9 GW. Chỉ riêng trong năm 2024, Malaysia đã hoàn thành 9 dự án trung tâm dữ liệu với tỷ lệ sử dụng thực tế là 405 MW và tổng nhu cầu tối đa là 1,3 GW. Theo đó, tỷ lệ sử dụng thực tế của các trung tâm dữ liệu chỉ chiếm khoảng 3% tổng nguồn cung của TNB, song nhu cầu tối đa có thể lên tới 43%. Trong bối cảnh nhu cầu sử dụng điện được chia thành từng giai đoạn, câu hỏi đặt ra là liệu Malaysia có đưa ra cam kết về thu hút và phát triển trung tâm dữ liệu vượt qua tốc độ tăng trưởng của công suất sản xuất điện hay không?Mối quan ngại ngày càng rõ ràng hơn khi AI đã chuyển từ giai đoạn đào tạo sang giai đoạn ứng dụng và sử dụng; và các trung tâm dữ liệu cũng chuyển từ giai đoạn xây dựng sang giai đoạn sử dụng, khiến mức tiêu thụ năng lượng được dự báo sẽ tăng đáng kể. Hiện nay, giai đoạn ứng dụng và sử dụng AI chiếm 60-70% nhu cầu năng lượng và 20-40% trong giai đoạn đào tạo. Lượng khí thải nhà kính (GHG) của các trung tâm dữ liệu trong giai đoạn sử dụng, ứng dụng vào năm 2020 ước tính 95 triệu tấn CO2, cao gấp 3 lần lượng GHG của ngành sản xuất.

Giá điện có thể sẽ tăng mạnh trong tương lai

Tại các thị trường trung tâm dữ liệu lớn, dòng vốn đầu tư xây dựng đổ vào ngành này đã góp phần làm tăng giá điện sinh hoạt và sản xuất. Trước tình hình này, Malaysia nên nghiên cứu các thị trường đã phát triển để kịp thời đưa ra chính sách cân bằng giữa tăng trưởng và tính bền vững. Tại Georgia, nơi có thị trường trung tâm dữ liệu phát triển nhanh nhất của Mỹ, công ty điện lực Georgia Power ước tính 80% nhu cầu điện năng tăng thêm vào năm 2030, đạt 8.200 MW có liên quan đến các kế hoạch mở rộng các trung tâm dữ liệu tại bang này. Để ứng phó với nhu cầu điện tăng cao, giá điện cơ bản đã tăng do chi phí nhiên liệu và việc xây dựng các nhà máy điện hạt nhân mới.Kể từ năm 2023, trung bình mỗi khách hàng hộ gia đình phải trả thêm 43 USD sau khi giá điện cơ bản tăng. Tương tự Malaysia, bang Georgia là một thị trường hấp dẫn đối với các nhà đầu tư trong lĩnh vực trung tâm dữ liệu do giá điện dành cho ngành công nghiệp thấp hơn khoảng 42% so với mức trung bình. Ngoài ra, bang này cũng có nhiều chính sách ưu đãi về thuế, với tổng mức ưu đãi ít nhất là 163 triệu USD mỗi năm, kể từ năm 2022.Thượng viện tiểu bang Georgia đã đệ trình Dự luật số 34 nhằm bảo vệ người dân và các doanh nghiệp trước bối cảnh hóa đơn điện tăng cao để bù đắp chi phí cho các khoản đầu tư phát triển AI. Dự luật đưa ra quy định hạn chế việc các công ty điện tăng giá liên quan đến các khoản đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng phục vụ phát triển các trung tâm dữ liệu. Ngoài ra, các tập đoàn phát triển trung tâm dữ liệu phải đưa ra tài sản thế chấp ban đầu cho chi phí năng lượng trong suốt thời gian thực hiện hợp đồng và công ty điện Georgia Power có quyền giữ lại số tiền còn lại nếu các công ty này từ bỏ dự án trước khi hợp đồng hết hạn.Tương tự, việc phát triển nhanh chóng các trung tâm dữ liệu đang góp phần làm tăng giá điện tại Malaysia. Vào tháng 12/2024, Tập đoàn điện lực quốc gia (TNB), đơn vị vận hành lưới điện ở Bán đảo Malaysia đã công bố đề xuất điều chỉnh giá điện cơ bản tăng 14,2%. Mặc dù Thủ tướng Anwar đã phủ nhận mức tăng cao này, xong cũng xác định rằng sẽ có sự điều chỉnh theo hướng tăng ít hơn. Một số nguyên nhân được đưa ra như chi phí nhiên liệu, vận hành, bảo trì và nâng cấp lưới điện quốc gia tăng cao.Ngoài ra, báo cáo của TNB cho biết, chi phí vốn để vận hành và xây dựng mới các mạng lưới truyền tải điện đã tăng từ 20,55 tỷ ringgit (4,84 tỷ USD) giai đoạn 2022 – 2024 lên 26,5 tỷ ringgit (6,25 tỷ USD) giai đoạn 2025 – 2027. Ngoài ra, chi phí hoạt động trong cùng giai đoạn này cũng tăng từ 17,96 tỷ ringgit (4,23 tỷ USD) lên 20,78 tỷ ringgit (4,9 tỷ USD), một phần là do các trung tâm dữ liệu hoạt động liên tục trong ngày. Trong bối cảnh có nhiều ý kiến chỉ trích về việc chuyển giá điện tăng thêm sang người tiêu dùng, Chính phủ Malaysia cần phải nghiên cứu chuyển chi phí này cho các trung tâm dữ liệu.

Thành Trung/BNEWS/vnanet.vn