Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải dự Phiên giải trình về đầu tư công và tiến độ giải ngân vốn đầu tư công

Cùng dự có: đại diện Thường trực Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, đại diện Kiểm toán Nhà nước, Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam và lãnh đạo các Bộ: Kế hoạch và Đầu tư; Tài chính; Lao động - Thương binh và Xã hội...

Chậm giải ngân vốn đầu tư công chậm được khắc phục

Phát biểu tại Phiên giải trình, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải nêu rõ, qua kết quả thanh tra, kiểm toán và tổng kết, đánh giá hàng năm và 5 năm về đầu tư công cho thấy, vẫn còn nhiều tồn tại, hạn chế. Đặc biệt câu chuyện giải ngân vốn đầu tư công chậm, “có tiền không tiêu được” đã nhiều lần "nóng" trên nghị trường và dư luận xã hội; tình trạng này đã kéo dài nhiều năm, chậm được khắc phục. Vai trò dẫn dắt đầu tư xã hội của đầu tư công còn rất hạn chế, chưa đáp ứng yêu cầu…

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải phát biểu tại Phiên giải trình

Trước thực trạng này, Phó Chủ tịch Quốc hội nêu rõ, cần đánh giá lại chính sách, pháp luật về đầu tư công và việc tổ chức thực hiện, xác định nguyên nhân khách quan, chủ quan, đề ra giải pháp căn cơ, toàn diện để khắc phục. Thực tiễn cho thấy, trong tình hình hiện nay, do tác động của đại dịch Covid - 19 nên tăng trưởng kinh tế 2 năm (2020 và 2021) đạt rất thấp so với mục tiêu. “Để khôi phục và phát triển kinh tế - xã hội, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết về chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội, trong đó đầu tư công được xem là một trong những trụ cột, động lực quan trọng, dẫn dắt, kích hoạt huy động các nguồn lực đầu tư thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội. Nhưng sau 3 tháng ban hành Nghị quyết, Chính phủ vẫn chưa trình được phương án phân bổ vốn”, Phó Chủ tịch Quốc hội nói.

Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị, các đại biểu tập trung trao đổi, xác định rõ vấn đề vướng mắc, nguyên nhân và giải pháp để thay đổi thực trạng hiện nay, phát huy hiệu quả vốn đầu tư công, tối ưu hóa các nguồn lực cho đầu tư, đóng góp quan trọng vào ổn định và phát triển kinh tế - xã hội. Trong đó, tập trung làm rõ về tính đầy đủ, kịp thời, đồng bộ, thống nhất của hệ thống chính sách pháp luật; thẳng thắn nêu các hạn chế, bất cập, kể cả bất cập của Luật Đầu tư công và các văn bản hướng dẫn; cho ý kiến về tình hình phân bổ, giao kế hoạch vốn đầu tư công trung hạn 2021-2025 và vốn đầu tư công của Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội; nguyên nhân dẫn đến giải ngân vốn chậm; trách nhiệm của các cơ quan, đơn vị có liên quan…

4 tháng đầu năm 2022 giải ngân đạt 18,65%

Báo cáo tóm tắt tình hình thực hiện chính sách, pháp luật về đầu tư công, tiến độ giải ngân vốn đầu tư công, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Trần Quốc Phương cho biết, công tác chỉ đạo, điều hành triển khai kế hoạch đầu tư công được thực hiện quyết liệt, cụ thể, giải pháp được ban hành kịp thời. Nhờ vậy, tỷ lệ giải ngân vốn ngân sách nhà nước so với kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao bình quân giai đoạn 2016-2020 là 83,4%, năm 2021 là 94,94% và 4 tháng đầu năm 2022 là 18,65%. Bên cạnh đó, hiệu quả hoạt động đầu tư công được nâng lên gắn với quá trình thay đổi mô hình tăng trưởng và cơ cấu lại nền kinh tế. Công tác theo dõi, giám sát, đánh giá, thanh tra, kiểm tra được tăng cường, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, xây dựng, vận hành Hệ thống thông tin quốc gia về đầu tư công, góp phần bảo đảm công khai, minh mạch trong đầu tư công.

Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Trần Quốc Phương phát biểu

Tuy nhiên, theo Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư, một số quy định về quản lý đầu tư công của Việt Nam còn hạn chế, tồn tại tư duy nhiệm kỳ. Tình trạng chậm phân bổ chi tiết đến dự án và chậm giải ngân kéo dài nhiều năm chưa có nhiều chuyển biến. Chất lượng lập kế hoạch và công tác chuẩn bị dự án đầu tư công chưa tốt.

Để giải ngân 100% kế hoạch được Quốc hội quyết định, Bộ Kế hoạch và Đầu tư kiến nghị các bộ, cơ quan trung ương và địa phương triển khai quyết liệt các giải pháp thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công theo chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ. Trong đó, yêu cầu người đứng đầu bộ, cơ quan trung ương và địa phương phải xác định việc giải ngân vốn đầu tư công là một trong những nhiệm vụ chính trị trọng tâm của năm 2022. Thành lập các Đoàn công tác kiểm tra, đôn đốc, tháo gỡ khó khăn, thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công các dự án trọng điểm tại các bộ, ngành và địa phương. Kiên quyết siết chặt kỷ luật, kỷ cương, tăng cường kiểm tra, thanh tra, kiểm toán, giám sát, hậu kiểm, xử lý nghiêm vi phạm…

Các đại biểu tham dự Phiên giải trình

Tạo thuận lợi hơn trong công tác giải phóng mặt bằng

Tại Phiên giải trình, một số đại biểu cho rằng, một trong những nguyên nhân quan trọng ảnh hưởng đến tiến độ triển khai các dự án và giải ngân vốn đầu tư công là công tác đền bù, giải phóng mặt bằng. Ngày 28.7.2021, Quốc hội cũng đã ban hành Nghị quyết số 29 về Kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021 - 2025. Trong đó, giao Chính phủ nghiên cứu, xây dựng đề án thí điểm về việc tách giải phóng mặt bằng, tái định cư ra khỏi dự án đầu tư để đẩy nhanh tiến độ triển khai dự án. Và vấn đề này đã được Chính phủ đưa vào giải pháp để đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công trong năm 2022.

Các đại biểu đề nghị, Bộ Kế hoạch và Đầu tư cần làm rõ vấn đề này đã làm đến đâu, có vướng mắc gì không và giải pháp nào trong thời gian tới?

Các đại biểu tham dự Phiên giải trình

Giải trình vấn đề này, Thứ trưởng Trần Quốc Phương cho biết, trong năm 2021, Chính phủ đã chỉ đạo các bộ, ngành và địa phương liên quan để xây dựng tờ trình trình Quốc hội dự thảo Nghị quyết về thí điểm tách giải phóng mặt bằng. Nội dung cơ bản của dự thảo Nghị quyết là trên tinh thần của Luật Đầu tư công cho phép tách phần giải phóng mặt bằng cho thực hiện trước đối với 2 nhóm dự án là dự án quan trọng quốc gia và dự án nhóm A; người có thẩm quyền tách là người có thẩm quyền phê duyệt chủ trương đầu tư dự án. Theo đó, Quốc hội có thẩm quyền tách giải phóng mặt bằng cho dự án quan trọng quốc gia và Thủ tướng Chính phủ, Chủ tịch HĐND cấp tỉnh cho phép tách giải phóng mặt bằng với dự án nhóm A.

Đây là quy định pháp luật đã được thực hiện và tinh thần là triển khai tiếp trong đề án thí điểm. Khẳng định điều này, song theo Thứ trưởng Trần Quốc Phương, trong dự thảo thí điểm ngoài việc kiến nghị cho phép tách thêm đối với dự án nhóm B và nhóm C; đồng thời bổ sung một số quy trình, trình tự, thủ tục mang tính thuận lợi hơn về đất đai và các quy định khác liên quan đến Luật Đầu tư, tức là "giải phóng mặt bằng đối với các dự án đầu tư mà không phải là đầu tư công".

Quang cảnh tại Phiên giải trình

Tuy nhiên, trong quá trình xây dựng, lấy ý kiến hoàn thiện dự thảo Nghị quyết vẫn còn một số ý kiến khác nhau về nội dung, phạm vi điều chỉnh…, đặc biệt là vấn đề về trình tự, thủ tục liên quan đến đất đai và đánh giá tác động của giải phóng mặt bằng tạo quỹ đất sạch cho các địa phương cho các dự án không phải đầu tư công. Do vậy, trên cơ sở dự thảo Nghị quyết, Chính phủ báo cáo và được Ủy ban Thường vụ Quốc hội kết luận đề nghị nghiên cứu kỹ để trình Quốc hội. Trên cơ sở chỉ đạo của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Thủ tướng Chính phủ, Bộ sẽ nghiên cứu kỹ lưỡng để tạo thuận lợi hơn trong công tác giải phóng mặt bằng.

Tin và ảnh: T. Thành