Nhiều 'điểm nghẽn' cần tháo gỡ của y tế công lập

Đoàn khảo sát HĐND tỉnh kiểm tra thực tế trang thiết bị y tế tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Lâm Đồng

“Điểm nghẽn” giá dịch vụ y tế

Theo báo cáo của ngành y tế, toàn tỉnh hiện có 54 đơn vị sự nghiệp công lập. Riêng hệ thống khám, chữa bệnh có 37 cơ sở, gồm 8 bệnh viện đa khoa tuyến tỉnh, 6 bệnh viện chuyên khoa tuyến tỉnh, 22 trung tâm y tế khu vực và Trung tâm Y tế quân - dân y đặc khu Phú Quý. Đây là mạng lưới rộng, giữ vai trò then chốt trong bảo vệ, chăm sóc sức khỏe cho người dân trên địa bàn sau sáp nhập.

Trước và sau khi sáp nhập 3 tỉnh, HĐND tỉnh đã ban hành các nghị quyết quy định giá dịch vụ khám, chữa bệnh áp dụng tại các cơ sở y tế công lập. Các bệnh viện, trung tâm y tế đều thực hiện niêm yết giá công khai trên bảng điện tử, website và tại khu vực đón tiếp bệnh nhân, bảo đảm tính minh bạch.

Tuy nhiên, giá dịch vụ khám, chữa bệnh hiện nay, dù đã được HĐND tỉnh ban hành thống nhất, vẫn chưa tính đủ các yếu tố chi phí như: quỹ tiền thưởng theo Nghị định số 73/2024/NĐ-CP, chi phí vận hành công nghệ thông tin (HIS, PACS, LIS, EMR), đào tạo, nghiên cứu khoa học, khấu hao tài sản cố định và nghĩa vụ tài chính. Đối với các đơn vị sự nghiệp y tế tự chủ nhóm II, nguồn thu từ viện phí chưa đủ bù đắp chi phí thực tế, tiềm ẩn nguy cơ mất cân đối tài chính.

Tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Lâm Đồng - bệnh viện đa khoa hạng II với quy mô 800 giường bệnh, 39 khoa, phòng và gần 800 cán bộ, viên chức, người lao động - áp lực tiếp nhận, điều trị người bệnh luôn ở mức cao. Bệnh viện hiện có 995 đầu máy, trong đó 15 hệ thống trang thiết bị công nghệ cao. Thời gian qua, bệnh viện triển khai nhiều kỹ thuật mới, đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, nâng cao chất lượng dịch vụ và rút ngắn thời gian chờ đợi cho người bệnh, nhất là trong khám, chữa bệnh bảo hiểm y tế (BHYT).

Tuy nhiên, theo Giám đốc Bệnh viện Đa khoa tỉnh Lâm Đồng Nguyễn Xuân Tạo, đơn vị vẫn đối mặt với hàng loạt khó khăn. Đó là, công tác đấu thầu thuốc còn vướng mắc; bệnh viện thiếu đội ngũ bác sĩ chuyên sâu; một số trang thiết bị, cơ sở vật chất xuống cấp; chi phí khám, chữa bệnh vượt dự toán. Đáng chú ý, tình trạng luôn vượt số giường kế hoạch khiến bệnh viện phải kê thêm giường để đáp ứng nhu cầu điều trị, nhưng phần chi phí này lại không được BHYT thanh toán, gây áp lực lớn trong cân đối tài chính.

Còn tại Bệnh viện Sản - Nhi tỉnh Lâm Đồng, với 156 cán bộ, nhân viên làm việc tại 7 khoa, 3 phòng, những khó khăn cũng bộc lộ rõ. Đơn vị còn lúng túng trong xây dựng giá dịch vụ khám, chữa bệnh do Bộ Y tế chưa ban hành đầy đủ khung định mức kinh tế - kỹ thuật. Công tác đấu thầu mua sắm thuốc, vật tư y tế, hóa chất gặp nhiều trở ngại.

Tương tự, Bệnh viện Đa khoa Bình Thuận - bệnh viện hạng I với quy mô 1.000 giường bệnh, 8 phòng chức năng và 28 khoa lâm sàng, cận lâm sàng - đang chịu áp lực lớn về cơ sở hạ tầng và nhân lực. Dù hoạt động thu - chi hiện duy trì cân đối, hơn 90% chi phí khám, chữa bệnh được chi trả từ quỹ BHYT, song việc thanh toán còn chậm và bị giảm trừ chi phí do chưa thống nhất giữa Bộ Y tế và BHXH Việt Nam về chỉ định dịch vụ kỹ thuật. Ban Giám đốc Bệnh viện Đa khoa Bình Thuận kiến nghị việc điều chỉnh giá dịch vụ theo hướng tính đúng, tính đủ các yếu tố chi phí, song cần có lộ trình hợp lý, bảo đảm hài hòa lợi ích giữa bệnh viện và người bệnh, không gây tác động lớn đến khả năng chi trả của người dân, nhất là các nhóm yếu thế.

Thiếu thuốc, trang thiết bị

Một trong những vấn đề nổi cộm được đoàn khảo sát chỉ ra là tình trạng thiếu thuốc, thiếu vật tư y tế và thiết bị xuống cấp tại nhiều cơ sở khám, chữa bệnh công lập. Cơ sở vật chất của không ít bệnh viện đã cũ, thiết bị thiếu đồng bộ, trong khi tỷ lệ danh mục kỹ thuật được phê duyệt và triển khai còn thấp.

Thực tế khảo sát cho thấy, nhiều thiết bị y tế được đầu tư từ nhiều năm trước đã xuống cấp, thường xuyên phải bảo dưỡng, sửa chữa, thay thế phụ tùng như: hệ thống cộng hưởng từ Magnetom C, CT Scanner 16 lát cắt, hệ thống X-quang DR… Chi phí bảo trì lớn nhưng hiệu quả sử dụng không cao, chất lượng chẩn đoán, điều trị bị ảnh hưởng. Một số thiết bị lạc hậu, hư hỏng như: máy đo loãng xương cần thay thế; nhiều máy cấu hình thấp, không đủ khả năng nâng cấp, hiệu năng kém, chi phí bảo trì cao.

Bất cập về giường bệnh cũng là vấn đề đáng lo ngại. Bệnh viện Đa khoa Lâm Đồng được xây dựng ban đầu với 500 giường, nay phải vận hành tới 800 giường. Bệnh viện Đa khoa Bình Thuận phần lớn thiết bị y tế đã sử dụng hơn 10 - 15 năm, dù 2 năm gần đây được đầu tư thêm nhiều máy móc hiện đại như: DSA, CT Scanner 128 dãy, C-Arm, siêu âm, xét nghiệm, nội soi…

Tại Bệnh viện Đa khoa Đắk Nông, do chênh lệch giá giữa quy định pháp lý và hợp đồng đầu tư, kỹ thuật chụp CT Scanner gặp vướng mắc, nhà đầu tư báo lỗ và ngừng cung cấp phim, ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng khám, chữa bệnh và gây bức xúc trong dư luận. Bên cạnh đó, việc triển khai danh mục kỹ thuật tại các đơn vị khu vực Đắk Nông còn thấp do điều kiện cơ sở vật chất và nguồn lực hạn chế; hạ tầng dữ liệu và hệ thống công nghệ thông tin chưa đáp ứng yêu cầu chuyển đổi số, gây khó khăn trong báo cáo giá và giám định BHYT.

Thực hiện cấp phát thuốc theo kê đơn của bác sĩ sau khi khám bệnh. ảnh: Trang Hiếu

Nhân lực và đấu thầu - 2 “nút thắt” then chốt

Hầu hết các cơ sở y tế đều thiếu nhân lực có trình độ cao, chuyên khoa sâu trong các lĩnh vực như: ung thư, tim mạch, ngoại thần kinh, can thiệp mạch, gây mê hồi sức… Nhân sự làm công tác đấu thầu thuốc phần lớn kiêm nhiệm, năng lực chuyên môn hạn chế. Nhân lực công nghệ thông tin còn thiếu kinh nghiệm, khiến việc triển khai bệnh án điện tử và đồng bộ dữ liệu BHYT gặp nhiều trở ngại.

Cùng với đó, qua khảo sát của HĐND tỉnh, tình trạng thiếu thuốc xuất phát từ nhiều nguyên nhân. Cụ thể, quy định pháp lý về đấu thầu còn chồng chéo. Bộ Y tế chưa ban hành đầy đủ hướng dẫn và mẫu hồ sơ mời thầu. Một số nhà thầu trúng thầu nhưng không bảo đảm tiến độ cung ứng. Nguồn cung các thuốc kiểm soát đặc biệt như: Fentanyl, Morphin, Tramadol… thường xuyên gián đoạn.

Trước thực trạng trên, Đoàn khảo sát Ban Văn hóa - Xã hội HĐND tỉnh kiến nghị UBND tỉnh rà soát toàn bộ cơ sở hạ tầng, trang thiết bị y tế xuống cấp để có kế hoạch, lộ trình đầu tư, nâng cấp; hỗ trợ các bệnh viện hoàn thiện hệ thống bệnh án điện tử và các phân hệ công nghệ thông tin theo lộ trình chuyển đổi số y tế đến năm 2026. Đồng thời, đề nghị bố trí nguồn vốn đầu tư công trung hạn giai đoạn 2026 - 2030 cho ngành y tế; sớm tổ chức thi tuyển, xét tuyển viên chức y tế còn thiếu; xây dựng nghị quyết mới về chính sách hỗ trợ, đào tạo, thu hút nguồn nhân lực y tế trên toàn tỉnh Lâm Đồng.

Nguyệt Thu .