Nhiều công trình thủy lợi ở Xín Mần xuống cấp

Với địa hình đồi núi phức tạp, kết cấu đất pha cát gây ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng và hiệu quả các công trình kênh mương của huyện. Bên cạnh đó, sự biến đổi khí hậu nắng nóng kéo dài, mưa lũ gây sạt lở, sói mòn khiến các công trình cấp nước nhanh xuống cấp. Theo thống kê, huyện Xín Mần có 116 công trình cấp nước sinh hoạt tại 18 xã, thị trấn; trong đó, 9 công trình hoạt động tốt, 62 công trình hoạt động bình thường, 33 công trình hoạt động kém và 12 công trình ngừng hoạt động. Tổng số công trình thủy lợi là 1.047 công trình với 235 đập dâng nước, chiều dài các tuyến kênh là 1.178,02 km; trong đó, kênh kiên cố loại tốt là 307,335 km, kênh xuống cấp 47,38 km, kênh đất chiếm 822,855 km, hiệu ích tưới 4.150 ha đất trồng lúa 1 vụ và 2 vụ.

Từ đầu năm tới nay, huyện đã duy tu bảo dưỡng 5 công trình thủy lợi với kinh phí 3 tỉ đồng, sửa chữa công trình cấp nước sinh hoạt tập trung 5 công trình; nhiều công trình đang chờ được sửa chữa, bảo dưỡng phục vụ sản xuất và sinh hoạt của người dân, nhất là trong mùa mưa lũ này. Có mặt tại Khuôn Lùng, một trong những xã có diện tích lúa nước lớn của huyện, chúng tôi đến thôn Nặm Phang kiểm tra thực tế công trình thủy lợi cấp nước sinh hoạt và sản xuất cho 100 hộ dân nơi đây. Dẫn chúng tôi lên đập nước đầu nguồn của công trình dài 3,7 km, anh Triệu Phụ Chiêm, Trưởng thôn Nặm Phang, cho biết: Công trình được xây dựng từ năm 2007 theo phương thức nhà nước và nhân dân cùng làm, đã tạo nguồn tưới tiêu ổn định cho 48 ha lúa nhiều năm nay. Nhưng do thiên tai, mưa lũ liên tục nên đã xuống cấp, hư hỏng ở nhiều đoạn và được bà con khắc phục bằng xi măng, ống tre, luồng, hiện rất cần sự hỗ trợ của chính quyền. Xã Khuôn Lùng có 29 đập bê tông, 3 đập xây đá và 96 kênh với tổng chiều dài 57,49 km phục vụ tưới tiêu 230 ha lúa 2 vụ. Hiện tại, trên địa bàn các thôn có 2 đập bê tông, 1 đập đá bị hư hỏng, 8 kênh với chiều dài 17.030 m ở các thôn Nà Ràng, Trung Thành, Nặm Phang, Làng Thượng. Xã đã tiến hành rà soát các kênh mương xuống cấp trên địa bàn, trước mắt sẽ sửa chữa hệ thống kênh dài 5 km tại thôn Làng Thượng và xin cấp trên hỗ trợ xi măng, ống sắt, ống nhựa cho bà con ở các thôn duy tu, bảo dưỡng các đoạn kênh mương bị hỏng.

Các xã: Tả Nhìu, Nàn Ma không có nguồn nước dồi dào như các xã khác, mùa khô thiếu nước nên sản xuất vụ Mùa gặp không ít khó khăn. Để khắc phục tình trạng này, xã vận động bà con quản lý nguồn nước bằng những biện pháp gắn với bảo vệ và trồng rừng đầu nguồn, cải tạo quản lý sử dụng kênh mương hiệu quả nhất để đảm bảo sinh hoạt và tưới tiêu.

Theo đánh giá của Phòng Nông nghiệp - PTNT huyện Xín Mần, hầu hết các công trình thủy lợi phục vụ nước tưới tiêu đều đã giao cho từng hộ được hưởng lợi trực tiếp quản lý; xong công tác duy tu, bảo dưỡng kém, thiếu chuyên nghiệp, hiệu quả khai thác chưa cao. Mô hình quản lý công trình thủy lợi và nước sinh hoạt hiện nay do các tổ hợp tác thôn quản lý chưa hiệu quả. Huyện đã có kiến nghị lên cấp trên thay loại hình quản lý các công trình thủy lợi và cấp nước khác có hiệu quả hơn.

Trọng Toan