Nhập khẩu năng lượng có xu hướng ngày càng cao

Ngày 26-6, Bộ Công Thương tổ chức diễn đàn “Sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả: Thành quả và mục tiêu trong kỷ nguyên vươn mình”.

Nằm trong khuôn khổ của Chương trình quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả giai đoạn 2019-2030, diễn đàn được tổ chức nhằm mục đích chia sẻ những kết quả, kinh nghiệm đạt được sau 15 năm thực hiện Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả. Đồng thời, diễn đàn cũng phổ biến và thảo luận giải pháp thực thi các nội dung của Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả (sửa đổi) vừa được Quốc hội thông qua ngày 18-6 vừa qua.

Sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả là nhiệm vụ chung của xã hội

Tại diễn đàn, bà Nguyễn Thị Lâm Giang, Cục trưởng Cục Đổi mới sáng tạo, Chuyển đổi xanh và Khuyến công, cho biết nhu cầu sử dụng điện ngày càng tăng cao với tốc độ trung bình từ 8-10%/năm.

Trong khi đó, nhiều nguồn điện của Việt Nam đã đạt mức tới hạn. Nhiều nhà máy công nghiệp vẫn sử dụng công nghệ cũ, tiêu tốn năng lượng. Ý thức tiết kiệm năng lượng dù đã được nâng lên song vẫn còn hạn chế... Điều này càng gây áp lực cho hệ thống điện quốc gia.

Bà Nguyễn Thị Lâm Giang, Cục trưởng Cục Đổi mới sáng tạo, Chuyển đổi xanh và Khuyến công (Bộ Công Thương) phát biểu tại diễn đàn.

“Chính vì vậy, việc sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả không chỉ là trách nhiệm của riêng ngành điện hay các cơ quan quản lý nhà nước, mà là nhiệm vụ chung của toàn xã hội, từ mỗi gia đình, mỗi doanh nghiệp đến các tổ chức, cộng đồng"- bà Lâm Giang nhấn mạnh.

Theo bà Lâm Giang, việc tổ chức diễn đàn lần này là dịp để các chuyên gia, đại biểu, doanh nghiệp thảo luận, đóng góp ý kiến cho việc triển khai Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả.

Thông tin cụ thể hơn về những thách thức mà ngành điện đang đối diện để thấy được vai trò quan trọng của việc sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả, ông Võ Quang Lâm, Phó tổng giám đốc Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) cho biết: Việc triển khai đầu tư các nguồn điện theo Quy hoạch còn tiềm ẩn nhiều rủi ro về tiến độ.

Cụ thể, giai đoạn 2021-2024 tiến độ đầu tư các nguồn điện chỉ đạt bình quân đạt 3.360 MW/năm, trong khi yêu cầu Quy hoạch VIII là khoảng 7.000 MW/năm. Các nguồn điện phát triển không đồng đều giữa các vùng miền, trong đó năng lượng tái tạo phát triển hầu hết tại khu vực miền Trung và miền Nam.

Trong khi đó, từ năm 2016, Việt Nam đã chuyển từ nước xuất khẩu năng lượng sang nhập khẩu năng lượng với khối lượng nhập khẩu đến năm 2030 có xu hướng ngày càng cao. Tuy nhiên, cơ sở hạ tầng cơ bản phục vụ nhập khẩu than, khí LNG cho phát điện còn khá hạn chế và chưa đáp ứng được nhu cầu.

“Trước bối cảnh đó, EVN luôn coi tiết kiệm điện là một trong những nhiệm vụ, giải pháp ưu tiên hàng đầu, đóng góp tích cực vào việc đảm bảo cung ứng điện an toàn, thường xuyên và liên tục cho toàn bộ hệ thống điện” - đại diện EVN cho hay.

Tăng cường trách nhiệm của địa phương trong sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả

Theo Cục Đổi mới sáng tạo, Chuyển đổi xanh và Khuyến công (Bộ Công Thương), Luật sửa đổi, bổ sung Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả đã được Quốc hội thông qua ngày 18-6-2025, hiệu lực thi hành từ 1-1-2026, có nhiều điểm đột phá cả về kỹ thuật pháp lý và nội dung chính sách.

Toàn cảnh diễn đàn.

Theo đó, Luật đã tăng cường trách nhiệm của địa phương, các bộ, ngành, tăng cường chế tài, được quy định rõ trong Điều 5, Điều 9, Điều 13, Điều 46 của Luật. Cụ thể, Luật quy định rõ sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả là một chỉ tiêu trong kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội cấp quốc gia và địa phương.

Các tỉnh, thành phố căn cứ vào điều kiện kinh tế - xã hội xây dựng kế hoạch sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả hằng năm và 5 năm; báo cáo kết quả gửi Bộ Công Thương tổng hợp, báo cáo Thủ tướng Chính phủ.

Cùng đó, Luật đã có quy định thành lập Quỹ thúc đẩy sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả (Điều 41a) nhưng không tạo thêm tổ chức mới, mà vận hành độc lập, xã hội hóa nguồn lực. Quỹ đóng vai trò thúc đẩy đầu tư, tài trợ các sáng kiến sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả.

Luật cũng tạo điều kiện phát triển hệ thống dịch vụ tư vấn, kiểm toán năng lượng. Trong đó, quy định rõ ràng Tổ chức dịch vụ năng lượng (ESCO) về chức năng, mô hình hoạt động, cơ chế hỗ trợ và khuyến khích.

Để tích hợp tiết kiệm năng lượng trong công trình xây dựng, Luật mới bổ sung vật liệu xây dựng là đối tượng phải dán nhãn năng lượng trước khi đưa ra thị trường. Quy định này cũng góp phần giảm phát thải ngay từ khâu thiết kế, vật tư công trình...

AN HIỀN