Luật Hợp tác xã (sửa đổi): Bám sát tinh thần Nghị quyết 20

Quốc hội vừa thông qua dự án Luật HTX (sửa đổi). So với Luật HTX năm 2012, Luật HTX (sửa đổi) có nhiều quy định mới. Nội dung của Luật HTX (sửa đổi) thể hiện được tinh thần Nghị quyết 20 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng về tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể (KTTT) trong giai đoạn mới. Trao đổi với Báo Phú Yên, ông Lê Thanh Lam, Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh, cho biết:

Ông Lê Thanh Lam

- Luật HTX (sửa đổi) gọi tắt là Luật gồm 12 chương với 115 điều. Luật quy định về thành lập, tổ chức quản lý, tổ chức lại, giải thể, phá sản và hoạt động có liên quan của tổ hợp tác (THT), HTX, liên hiệp HTX; chính sách của Nhà nước về phát triển THT, HTX, liên hiệp HTX.

Thông qua Luật, Nhà nước bảo đảm môi trường đầu tư kinh doanh bình đẳng giữa THT, HTX, liên hiệp HTX với các loại hình doanh nghiệp và tổ chức kinh tế khác. Bảo đảm quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm trong tổ chức, hoạt động, sản xuất, kinh doanh và không can thiệp vào hoạt động hợp pháp của THT, HTX, liên hiệp HTX.

Luật chính thức có hiệu lực từ ngày 1/7/2024.

* Những điểm mới căn bản của Luật so với Luật HTX năm 2012 là gì, thưa ông?

- Điểm mới đầu tiên có thể nói tới là vốn góp thành viên tăng từ 20% lên 30%. Cụ thể, thành viên góp vốn làm vốn điều lệ HTX, liên hiệp HTX thực hiện theo thỏa thuận và không vượt qua mức góp vốn tối đa. Trong đó, vốn góp tối đa không quá 30% vốn điều lệ với HTX và không quá 40% vốn điều lệ với liên hiệp HTX. Điều này áp dụng với cả thành viên liên kết. Riêng thành viên là tổ chức kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài, cá nhân là nhà đầu tư nước ngoài không quá 30% vốn điều lệ của HTX, liên hiệp HTX. Đối với liên hiệp HTX, mức vốn góp tối đa 40% chỉ áp dụng cho liên hiệp HTX có 3 HTX là thành viên sáng lập chính thức; riêng liên hiệp HTX chỉ có 2 thành viên thì mức góp tối đa được 80% vốn điều lệ.

Tiếp đến luật bỏ quy định về chuyển nhượng phần vốn góp của thành viên trong HTX, liên hiệp HTX. Riêng việc HTX, liên hiệp HTX góp vốn, mua cổ phần tham gia doanh nghiệp thì HTX, liên hiệp HTX thực hiện quyền và nghĩa vụ của mình với tư cách là thành viên, cổ đông của doanh nghiệp theo quy định của pháp luật về doanh nghiệp và pháp luật có liên quan.

Về thành lập doanh nghiệp của HTX, liên hiệp HTX, trình tự, thủ tục thành lập doanh nghiệp theo quy định của pháp luật về doanh nghiệp; thực hiện quyền và nghĩa vụ của mình với tư cách là chủ sở hữu doanh nghiệp theo quy định của pháp luật về doanh nghiệp và pháp luật có liên quan; hợp đồng, giao dịch giữa HTX, liên hiệp HTX và doanh nghiệp được thành lập phải được thiết lập và thực hiện độc lập, bình đẳng theo điều kiện áp dụng đối với chủ thể pháp lý độc lập. Tiếp đến là chấm dứt hoạt động tín dụng nội bộ tại các HTX, liên hiệp HTX…

Luật HTX (sửa đổi) khuyến khích HTX tham gia liên kết hình thành chuỗi giá trị, đặc biệt là chuỗi giá trị trên nông sản truyền thống. Trong ảnh: Sản phẩm gạo chất lượng cao của HTX Dịch vụ nông nghiệp tổng hợp Hòa Thành ở TX Đông Hòa được hỗ trợ xúc tiến thương mại. Ảnh: MINH DUYÊN

* Nhiều HTX phản ứng về quy định chấm dứt hoạt động tín dụng nội bộ. Ông có nhận xét gì về quy định này và một số thay đổi khác trong luật?

- Khoản 3 Điều 115 quy định HTX, liên hiệp HTX phải chấm dứt hoạt động tín dụng nội bộ theo quy định của Luật HTX năm 2012. Các hợp đồng tín dụng nội bộ đã ký trước ngày 1/1/2024, các bên tiếp tục thực hiện quyền, nghĩa vụ theo hợp đồng, nhưng không được gia hạn hợp đồng. Sở dĩ có quy định trên, bởi hoạt động này tiềm ẩn rủi ro cho hoạt động của HTX, liên hiệp HTX, nhất là giải quyết nợ xấu, nợ tồn đọng và có thể gây nhầm lẫn với hoạt động tín dụng trong lĩnh vực ngân hàng. HTX thiếu vốn mở rộng sản xuất kinh doanh nhưng lại có vốn cho vay là một mâu thuẫn, vì vậy quy định này nhằm đáp ứng nhu cầu vốn phục vụ hoạt động sản xuất, kinh doanh của HTX, liên hiệp HTX. Từ phía các HTX cho rằng không được hoạt động tín dụng nội bộ là mất đi một nguồn thu lớn làm hạn chế sự đa dạng trong kinh doanh dịch vụ tại HTX…

Đối với những thay đổi khác, luật bảo đảm được bản chất của một đơn vị KTTT là đối nhân không đối vốn, tránh được nguy cơ “Doanh nghiệp hóa HTX” thông qua góp vốn. Đồng thời, việc tăng tỉ lệ mức vốn góp tối đa cho thấy quy định mới phù hợp với yêu cầu huy động vốn cũng như khả năng góp vốn của thành viên HTX…

* Tính cộng đồng là thế mạnh của thành phần KTTT. Vậy điều gì trong luật thể hiện điều này, thưa ông?

- Thụ hưởng chính sách hỗ trợ được ưu tiên cho THT, HTX, liên hiệp HTX có lượng thành viên nhiều hơn; số lượng thành viên là người khuyết tật, đồng bào dân tộc thiểu số nhiều hơn; số lượng thành viên, người lao động tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc và bảo hiểm xã hội tự nguyện nhiều hơn; có phụ nữ làm quản lý, có nhiều thành viên nữ hoặc sử dụng nhiều lao động nữ hơn; hoạt động tại địa bàn kinh tế - xã hội khó khăn, đặc biệt khó khăn theo quy định của pháp luật.

Đồng thời, Luật cũng khuyến khích các đơn vị của thành phần KTTT tham gia các hoạt động kinh tế có tính cộng đồng bằng cách ưu tiên cho các THT, HTX, liên hiệp HTX tham gia liên kết hình thành chuỗi giá trị, cụm liên kết ngành, gắn với kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, kinh tế trí thức, nông nghiệp hữu cơ, thích ứng với biến đổi khí hậu, chuyển đổi số vì mục tiêu phát triển bền vững, tổ chức hoặc tham gia các hoạt động lợi ích cộng đồng dân cư…

* Xin cảm ơn ông!

Luật HTX (sửa đổi) bảo đảm được bản chất của một đơn vị KTTT là đối nhân không đối vốn, tránh được nguy cơ “Doanh nghiệp hóa HTX” thông qua góp vốn. Đồng thời, việc tăng tỉ lệ mức vốn góp tối đa cho thấy quy định mới phù hợp với yêu cầu huy động vốn cũng như khả năng góp vốn của thành viên HTX…

BẠCH VÂN (thực hiện)