Lo ngại người dân vẫn cần chứng nhận sở hữu nhà khi được miễn giấy phép xây dựng
Đại biểu cho hay nhiều hộ dân sau khi hoàn thiện công trình lại gặp khó khi làm thủ tục xin cấp giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà và tài sản gắn liền với đất vì thiếu giấy phép xây dựng.
Sáng 14-11, trong phiên thảo luận dự thảo Luật Xây dựng (sửa đổi), nhiều đại biểu Quốc hội bày tỏ băn khoăn về việc mở rộng cơ chế miễn giấy phép xây dựng, đồng thời đề nghị làm rõ trách nhiệm của chính quyền cơ sở, chủ đầu tư và đơn vị thi công trong toàn bộ quá trình quản lý công trình.
Lo ngại người dân vẫn cần chứng nhận sở hữu nhà
Đại biểu Phạm Văn Hòa (đoàn Đồng Tháp) cho rằng việc miễn giấy phép xây dựng đối với một số công trình dân dụng, nhất là nhà ở riêng lẻ thấp tầng tại khu vực nông thôn, thời gian qua đã giúp giảm thủ tục hành chính, tạo thuận lợi cho người dân.
Theo luật hiện hành, người dân xây dựng nhà ở trong phạm vi quy hoạch, không tranh chấp thì được phép tiến hành mà không cần xin giấy phép. “Quy định này rất tốt, phù hợp với cải cách thủ tục hành chính” - ông Hòa nói.
Tuy nhiên, thực tế phát sinh nhiều vướng mắc. Nhiều hộ dân sau khi hoàn thiện công trình lại gặp khó khi làm thủ tục xin cấp giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà và tài sản gắn liền với đất vì thiếu giấy phép xây dựng. “Điều này khiến người dân lúng túng. Tôi cho rằng cần rà soát để bảo đảm sự thống nhất giữa quy định về xây dựng và quy trình cấp giấy chứng nhận” - ông Hòa đề nghị.
Đại biểu Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp). Ảnh: QH
Ông dẫn chứng tại một số khu vực ở TP.HCM vẫn xuất hiện tình trạng xây dựng nhầm ranh, xây sai phép hoặc khi thanh tra mới phát hiện công trình hoàn toàn không đúng quy hoạch. Việc không yêu cầu giấy phép ở một số trường hợp, theo ông, “đôi khi gây khó xử lý cho cơ quan chức năng”.
Theo ông, trách nhiệm về vấn đề này thuộc cả cơ quan quản lý lẫn chủ đầu tư. Nếu quá trình truyền tải thông tin không rõ ràng, hoặc bỏ qua khâu định vị, kiểm tra ban đầu thì khi công trình hoàn thành sẽ phát sinh nhiều tranh chấp, thậm chí phải tốn thêm chi phí để khắc phục.
Đại biểu Hòa cũng cảnh báo tình trạng buông lỏng quản lý dẫn đến hậu quả nghiêm trọng. Ông nêu trường hợp công trình chung cư cao tầng “chỉ vài tuần sau khi hoàn thiện phần thô đã phải xem xét lại sự tồn tại”, cho thấy rủi ro lớn nếu không kiểm tra, giám sát ngay từ đầu.
“Nhiều thợ xây làm theo thói quen, công trình không đảm bảo an toàn kỹ thuật. Chủ đầu tư và đơn vị thi công đôi khi còn ‘thỏa thuận’ với nhau để giảm chất lượng, gây nguy hiểm cho người dân” - ông nói.
Theo ông, cần quy định rõ trách nhiệm của Ban quản lý dự án, chủ đầu tư, đơn vị thi công và đơn vị giám sát. Khi công trình có vấn đề, không thể nói chung chung mà phải xác định được ai chịu trách nhiệm. Cơ quan công an cũng từng nhiều lần phát hiện sai phạm do đơn vị thi công thiếu chuyên môn hoặc làm ẩu.
“Phải làm rõ trách nhiệm từng bên. Nếu không, cuối cùng không ai chịu trách nhiệm trong suốt quá trình thi công” - ông Hòa nhấn mạnh.
Đề nghị tăng “hậu kiểm”, đẩy mạnh phân quyền cho cấp xã
Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (đoàn Hải Phòng) nêu quan điểm việc mở rộng miễn giấy phép xây dựng theo hướng giảm “tiền kiểm”, tăng “hậu kiểm” là chủ trương phù hợp mục tiêu cải cách hành chính. Tuy nhiên, “hậu kiểm” chỉ hiệu quả khi bộ máy giám sát thực sự đủ năng lực.
Bà cảnh báo tình trạng xây dựng không phép, sai phép, lấn chiếm vỉa hè, đất công, tăng tầng, đổi công năng… diễn ra phổ biến nhiều năm qua. Đáng nói, nhiều công trình chỉ bị phát hiện khi đã hoàn thiện hoặc xây xong phần lớn.
Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (đoàn Hải Phòng). Ảnh: QH
Trong bối cảnh chính quyền địa phương vận hành theo mô hình hai cấp, lực lượng cán bộ chuyên môn về xây dựng tại cấp xã rất mỏng, đa số kiêm nhiệm. “Thiếu nhân lực dẫn tới việc không kịp thời phát hiện vi phạm. Có những nơi thậm chí không có cán bộ chuyên môn sâu” - bà Nga nói.
Từ thực tế đó, bà đề nghị bổ sung cơ chế tăng cường hậu kiểm, phát hiện và xử lý vi phạm kịp thời. Quy định rõ trách nhiệm của UBND cấp xã trong kiểm tra, phát hiện sai phạm ngay từ giai đoạn đầu của công trình. Cùng với đó là áp dụng chế tài mạnh đối với người đứng đầu nếu để xảy ra vi phạm kéo dài hoặc phát hiện muộn. Bên cạnh đó, bố trí lực lượng hỗ trợ quản lý xây dựng tại cơ sở để bảo đảm “hậu kiểm” thật sự hiệu quả.
“Nếu mở cơ chế mà không có đủ con người để thực hiện thì rất khó đạt được mục tiêu quản lý” - bà Nga nhấn mạnh.
Đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (đoàn TP.HCM). Ảnh: QH
Còn đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (đoàn TP.HCM) đề xuất phân cấp mạnh hơn cho cấp xã trong quản lý trật tự xây dựng, nhất là trong bối cảnh mô hình chính quyền đô thị hai cấp đang được áp dụng tại nhiều địa phương.
Theo ông Hùng, Điều 94 của dự thảo Luật đã giao trách nhiệm cho UBND cấp xã trong quản lý hoạt động đầu tư xây dựng và trật tự xây dựng. Tuy nhiên, cần cụ thể hóa bằng cơ chế rõ ràng, khả thi.
Ông đề nghị ủy quyền cho UBND cấp xã quyền kiểm tra hiện trường, lập biên bản vi phạm, tạm dừng thi công đối với công trình nhà ở riêng lẻ, công trình nhỏ lẻ. Tiếp nhận, trả kết quả thủ tục đơn giản qua cơ chế một cửa điện tử, liên thông với cấp huyện, cấp tỉnh để giảm thời gian, chi phí cho người dân. Đồng thời quy định chế tài trách nhiệm người đứng đầu, nhằm ngăn tình trạng buông lỏng quản lý, để công trình vi phạm kéo dài.
Theo ông, khi cấp xã được giao quyền đầy đủ và có trách nhiệm rõ ràng, khoảng cách quản lý sẽ được rút ngắn, tăng hiệu quả giám sát công trình ngay từ cơ sở.
