Khu Công nghiệp Tằng Loỏng: Cần có giải pháp căn cơ xử lý chất thải rắn

Dây chuyền xử lý chất thải rắn của Công ty TNHH MTV hóa chất Đức Giang mới xử lý được một phần nhỏ lượng phát thải hằng năm.

Khu Công nghiệp Tằng Loỏng, huyện Bảo Thắng hiện có hơn 30 nhà máy, cơ sở sản xuất, chế biến khoáng sản, luyện kim, vật liệu xây dựng, hóa chất, trong đó có 13 nhà máy sản xuất phân bón, hóa chất; 3 nhà máy luyện kim; 1 nhà máy tuyển quặng... Mỗi năm, tổng lượng chất thải rắn phát sinh sau sản xuất khoảng 3,8 triệu tấn, chủ yếu là xỉ thải lò điện của các nhà máy sản xuất phốt pho và bã thải gyps của Công ty Cổ phần DAP số 2 và Công ty TNHH MTV hóa chất Đức Giang Lào Cai. Ngoài ra, còn có cặn xỉ sắt (oxyt sắt lẫn canxi và silic), gỉ sắt, gạch chịu lửa phế thải của Nhà máy Gang thép Lào Cai và bã thải luyện đồng của Nhà máy Luyện đồng…

Năm 2015, Nhà máy sản xuất phân bón DAP số 2 (Công ty Cổ phần DAP số 2) tại Khu Công nghiệp Tằng Loỏng đi vào hoạt động, mỗi năm cơ sở này phát thải gần 1 triệu tấn chất thải rắn là bã quặng apatit (gyps). Đến nay, bãi chứa chất thải gyps của Nhà máy sản xuất phân bón DAP số 2 có diện tích 10,5 ha với sức chứa 4,1 triệu tấn đang trong tình trạng quá tải nghiêm trọng, từ xa đã có thể thấy chất thải cao như ngọn núi, trong khi đó, cơ sở này vẫn chưa tìm được phương án xử lý chất thải rắn gyps hiệu quả lâu dài. Cũng do bãi chứa quá tải mà nước thải, chất thải gyps đã từng tràn ra ngoài gây ô nhiễm môi trường, ảnh hưởng đến cuộc sống của nhiều hộ ở thị trấn Tằng Loỏng và xã Phú Nhuận (huyện Bảo Thắng).

Ông Vũ Việt Tiến, Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần DAP số 2 cho biết: Công ty đã nỗ lực tìm kiếm đối tác để xử lý chất thải gyps làm nguyên liệu phục vụ xây dựng, nhưng đều không khả thi vì liên quan đến các quy định về môi trường do chất thải gyps của công ty vẫn chứa hóa chất độc hại, việc chế biến, vận chuyển cần những công nghệ và điều kiện khắt khe. “Chúng tôi đã có phương án đầu tư dây chuyền công nghệ xử lý chất thải gyps làm nguyên liệu sản xuất vật liệu xây dựng nhưng kinh phí quá lớn nên chưa thể thực hiện được”, ông Tiến nói.

Khác với Công ty Cổ phần DAP số 2, hiện nay, việc xử lý chất thải gyps của các nhà máy sản xuất phốt pho, phân bón thuộc Công ty TNHH MTV hóa chất Đức Giang Lào Cai đã được quan tâm, nhưng khối lượng đạt được còn ở mức thấp. Mỗi năm, các nhà máy của đơn vị này phát thải hơn 600.000 tấn chất thải gyps, nhưng khối lượng xử lý và tiêu thụ khoảng 100.000 tấn/năm.

Trao đổi với phóng viên, ông Đặng Tiến Đức, Phó Giám đốc Công ty TNHH MTV hóa chất Đức Giang Lào Cai cho biết: Trong năm, công ty đã xuất bán xỉ thải phốt pho cho các đơn vị sản xuất vật liệu được hơn 710.000 tấn, lượng xỉ còn tồn đọng hơn 203.000 tấn. Riêng đối với chất thải rắn gyps, do nguồn tiêu thụ hạn chế nên công ty mới xử lý và tiêu thụ được khoảng 30% lượng phát thải trong năm. Tính đến thời điểm hiện tại, lượng chất thải rắn gyps tồn lưu tại bãi chứa của đơn vị là khoảng 3 triệu tấn.

Theo tìm hiểu của phóng viên, hiện nay, hầu hết, các đơn vị sản xuất có lượng chất thải rắn công nghiệp lớn trong Khu Công nghiệp Tằng Loỏng chưa thể thực hiện được theo Quyết định số 452/QĐ-TTg năm 2017 về Phê duyệt đề án quốc gia đẩy mạnh xử lý, sử dụng tro, xỉ, thạch cao của các nhà máy nhiệt điện, nhà máy hóa chất, phân bón làm nguyên liệu sản xuất vật liệu xây dựng; Chỉ thị số 08/CT-TTg năm 2021 về đẩy mạnh xử lý, sử dụng tro, xỉ, thạch cao của các nhà máy nhiệt điện hóa chất, phân bón làm nguyên liệu sản xuất vật liệu xây dựng và trong công trình xây dựng. Trong đó, quy định nêu rõ các nhà máy phân bón, hóa chất có trách nhiệm lập đề án xử lý và tiêu thụ tro, xỉ… đảm bảo yêu cầu diện tích bãi thải không quá 2 năm sản xuất trung bình và giới hạn chiều cao tối đa đối với các bãi thải chỉ được 30 m.

Cùng với đó, theo báo cáo đánh giá tác động môi trường của các dự án trong Khu Công nghiệp Tằng Loỏng khi được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt đều khẳng định chất thải rắn công nghiệp sau sản xuất sẽ được xử lý, tái sử dụng để san lấp mặt bằng và cung cấp làm phụ gia xi măng cho các nhà máy sản xuất xi măng trong nước, làm gạch block, sản xuất thạch cao… Tuy nhiên trên thực tế, hiện nay phần lớn chất thải rắn công nghiệp, nhất là chất thải gyps phát sinh từ các nhà máy sản xuất phân bón, hóa chất mới được lưu trữ tại các bãi thải mà chưa có giải pháp xử lý bền vững.

Theo ông Lưu Đức Cường, Chi cục trưởng Chi cục Bảo vệ môi trường (Sở Tài nguyên và Môi trường), việc thu gom, xử lý chất thải rắn phát sinh từ các nhà máy sản xuất phân bón, hóa chất và luyện kim trong Khu Công nghiệp Tằng Loỏng đang gặp rất nhiều khó khăn, vướng mắc về công nghệ, thị trường tiêu thụ, giá thành sản xuất, cơ chế hỗ trợ. Đặc biệt hiện nay, vấn đề lựa chọn công nghệ xử lý chất thải rắn đạt được cả các tiêu chí về kỹ thuật, môi trường và hiệu quả kinh tế vẫn đang là bài toán khó đối với các doanh nghiệp.

Ở một số địa phương trong nước như Hải Phòng, Phú Thọ, Thái Nguyên… nhiều khu công nghiệp đã triển khai các dự án với mức đầu tư từ 50 tỷ đồng đến hàng trăm tỷ đồng để xử lý, tái chế chất thải rắn mang lại hiệu quả kinh tế và góp phần bảo vệ môi trường. Nên chăng, tỉnh Lào Cai cần tìm hiểu kinh nghiệm để có cơ chế, chính sách phù hợp, thu hút các doanh nghiệp trong và ngoài nước tham gia xử lý, chế biến chất thải rắn công nghiệp. Đặc biệt, cần kiến nghị các bộ, ban, ngành trung ương hỗ trợ giới thiệu các đơn vị hợp tác xử lý chất thải gyps. Cùng với đó, cần kiên quyết yêu cầu các cơ sở sản xuất phân bón, hóa chất, luyện kim thực hiện đúng cam kết trong việc thực hiện các biện pháp bảo vệ môi trường; kiên quyết xử lý vi phạm đối với các doanh nghiệp không đáp ứng các quy định về quản lý chất thải...