Khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo là cốt lõi trong phát triển đô thị thông minh

Để làm rõ những nội dung mới trong Nghị định số 269, Báo Xây dựng có cuộc trao đổi với TS Trần Quốc Thái, Cục trưởng Cục Phát triển đô thị (Bộ Xây dựng) xung quanh vấn đề này.

TS Trần Quốc Thái, Cục trưởng Cục Phát triển đô thị (Bộ Xây dựng).

Lần đầu tiên Việt Nam có Nghị định riêng về phát triển đô thị thông minh

Ngày 14/10/2025, Chính phủ ban hành Nghị định số 269 về phát triển đô thị thông minh. Nghị định này có ý nghĩa như thế nào đối với tiến trình phát triển đô thị thông minh tại Việt Nam, thưa Cục trưởng?

Cục trưởng Trần Quốc Thái: Đây là lần đầu tiên Việt Nam có một Nghị định riêng về phát triển đô thị thông minh, tạo ra một khung pháp lý toàn diện thúc đẩy phát triển đô thị thông minh tại nước ta.

Nghị định gồm 10 Chương và 47 Điều, quy định rõ về yêu cầu, định hướng, đề án, kế hoạch phát triển đô thị thông minh và quy hoạch phát triển đô thị thông minh; tiêu chuẩn, quy chuẩn, khả năng tương tác và an toàn, an ninh thông tin đô thị thông minh; phát triển hạ tầng số và hạ tầng kỹ thuật đô thị thông minh; phát triển hạ tầng đổi mới sáng tạo và thử nghiệm có kiểm soát, phát triển tòa nhà, khu đô thị và dịch vụ, tiện ích thông minh; quản trị, điều hành đô thị thông minh; nguồn lực và đầu tư phát triển đô thị thông minh.

Nghị định đã thống nhất khái niệm về đô thị thông minh. Theo đó, đô thị thông minh lấy con người làm trung tâm phục vụ; lấy khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số làm động lực cốt lõi trong quy hoạch, xây dựng, quản lý và vận hành đô thị, nhằm nâng cao chất lượng cung cấp dịch vụ, bảo đảm môi trường sống an toàn, tiện nghi cho người dân, nâng cao năng lực cạnh tranh, hiệu quả quản lý của đô thị, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, hướng tới mục tiêu phát triển đô thị bền vững…

Như Cục trưởng vừa đề cập, đô thị thông minh lấy con người làm trung tâm, lấy khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo là động lực cốt lõi. Vậy Nghị định số 269 đã có những cơ chế, chính sách nào để thúc đẩy áp dụng khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo vào quá trình phát triển đô thị thông minh?

Cục trưởng Trần Quốc Thái: Tôi xin nhấn mạnh, về cơ sở chính trị, Nghị định số 269 nhằm cụ thể hóa chủ trương, định hướng lớn được đề cập tại Nghị quyết số 06-NQ/TW về quy hoạch, xây dựng, quản lý và phát triển bền vững đô thị Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 và "bộ tứ" nghị quyết gồm Nghị quyết 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; Nghị quyết số 59-NQ/TW về hội nhập quốc tế trong tình hình mới; Nghị quyết số 66-NQ/TW về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới; Nghị quyết số 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân.

Có thể khẳng định, Nghị định được ban hành sớm, nhanh, triển khai hiệu quả, đúng, trúng các chủ trương lớn các nghị quyết của Trung ương, đặc biệt là Nghị quyết 57-NQ/TW.

Về cơ sở pháp lý, Nghị định được xây dựng nhằm cụ thể hóa và dẫn chiếu một số quy định tại Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2024; Luật Xây dựng năm 2014, sửa đổi bổ sung một số điều năm 2020; Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn năm 2024; Luật Đường bộ năm 2024; Luật Công nghiệp Công nghệ năm 2025; Luật An ninh mạng năm 2018; Luật Đấu thầu năm 2023 (đã được sửa đổi, bổ sung tại Luật số 90/2025/QH15); Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công - tư (PPP) năm 2020; Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo năm 2025; Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật; Nghị quyết số 193/2025/QH15 của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc biệt tạo đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia…

Do vậy, Nghị định phát huy hiệu quả các quy định pháp luật hiện hành, nhất là Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo năm 2025, từ đó dẫn chiếu và quy định các cơ chế đột phá, thuận lợi trong phát triển đô thị thông minh. Nội dung này được thể hiện rất rõ tại các điều thuộc Chương VIII, quy định về nguồn lực và đầu tư phát triển đô thị thông minh.

Nghị định đồng thời quy định nhiều nội dung quan trọng khác như phát triển đô thị thông minh là một nội dung thuộc chương trình, kế hoạch phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số của tỉnh, thành phố; quy định phát triển hạ tầng đổi mới sáng tạo và thử nghiệm có kiểm soát, bao gồm phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo; quy định chung về thử nghiệm có kiểm soát trong phát triển đô thị thông minh.

Quy định về phát triển hạ tầng số và hạ tầng kỹ thuật đô thị thông minh; xây dựng và quản trị cơ sở dữ liệu đô thị thông minh; trách nhiệm cung cấp dữ liệu nền tảng cho đô thị thông minh; hệ thống thông tin quản lý phát triển đô thị; bản sao số của đô thị; yêu cầu chung phát triển hạ tầng kỹ thuật đô thị thông minh; lĩnh vực hạ tầng kỹ thuật đô thị thông minhM; yêu cầu về tích hợp và liên thông hạ tầng kỹ thuật…

Khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo là động lực cốt lõi để phát triển đô thị thông minh. (Ảnh minh họa).

UBND cấp tỉnh chịu trách nhiệm toàn diện về tổ chức triển khai phát triển đô thị thông minh trên địa bàn

Thưa Cục trưởng, Nghị định phân cấp, phân quyền trong phát triển đô thị thông minh như thế nào? Và gỡ vướng về thủ tục hành chính trong phát triển đô thị thông minh ra sao?

Cục trưởng Trần Quốc Thái: Phân cấp, phân quyền trong phát triển đô thị thông minh là một trong những điểm đột phá của Nghị định. Theo đó, UBND cấp tỉnh chịu trách nhiệm toàn diện về tổ chức triển khai phát triển đô thị thông minh trên địa bàn; xây dựng, phê duyệt và triển khai đề án phát triển đô thị thông minh của địa phương; rà soát, kiểm tra và có các biện pháp bảo đảm việc tuân thủ các quy chuẩn kỹ thuật, tiêu chuẩn, quy định về an toàn, an ninh thông tin, việc thực hiện các trách nhiệm cung cấp dữ liệu liên thông theo quy định.

UBND cấp tỉnh ban hành kế hoạch phát triển đô thị thông minh; chỉ đạo xây dựng hạ tầng, cơ sở dữ liệu dùng chung và cung cấp dịch vụ thông minh; tổ chức thực hiện các cơ chế thí điểm và ưu đãi đầu tư trên địa bàn.

Thủ tướng Chính phủ thành lập Tổ chức liên ngành để điều phối hoạt động phát triển đô thị thông minh của các tỉnh, thành phố và các Bộ, ngành Trung ương.

Bộ Xây dựng là cơ quan đầu mối chịu trách nhiệm trước Chính phủ về quản lý nhà nước đối với phát triển đô thị thông minh; chủ trì xây dựng định hướng phát triển đô thị thông minh quốc gia; hướng dẫn lồng ghép đô thị thông minh vào quy hoạch, hạ tầng kỹ thuật; chủ trì, hướng dẫn các quy chuẩn, tiêu chuẩn, tiêu chí về phát triển đô thị thông minh theo thẩm quyền.

Bộ Khoa học và Công nghệ chịu trách nhiệm trước Chính phủ về quản lý nhà nước đối với các lĩnh vực khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trong đô thị thông minh; chủ trì xây dựng hệ thống quy chuẩn, tiêu chuẩn, khung kiến trúc ICT; hướng dẫn về bản sao số và các cơ chế thử nghiệm có kiểm soát.

Bộ Công an chủ trì, chịu trách nhiệm về công tác bảo đảm an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội, an ninh mạng và bảo vệ dữ liệu trong phát triển đô thị thông minh.

Nghị định quy định hồ sơ, trình tự phê duyệt, điều chỉnh đề án phát triển đô thị thông minh tỉnh, thành phố do UBND cấp tỉnh quy định, để tránh lúng túng, tùy tiện trong quá trình thực hiện; giảm thiểu các thủ tục, rút ngắn thời gian và công việc của các tổ chức/chính quyền cấp xã, giảm chi phí lập kế hoạch phát triển đô thị thông minh cấp xã…

Bộ Xây dựng chủ trì, phối hợp với các Bộ, ngành sẽ chính thức ra mắt và đưa vào vận hành Cổng Thông tin đô thị thông minh Quốc gia trong tháng 12/2025. Ảnh: Viết Dũng.

Hiện nay, Bộ Xây dựng đang soạn thảo Thông tư hướng dẫn một số nội dung của Nghị định về phát triển đô thị thông minh theo trình tự, thủ tục rút gọn. Xin Cục trưởng cho biết tiến độ xây dựng Thông tư hiện đang được triển khai như thế nào?

Cục trưởng Trần Quốc Thái: Cục Phát triển đô thị được giao chủ trì, phối hợp với các cục, vụ thuộc Bộ và đơn vị liên quan để soạn thảo Thông tư.

Hiện nay, Cục Phát triển đô thị đã hoàn thành hồ sơ dự thảo Thông tư và đang gửi lấy ý kiến thành viên Tổ soạn thảo dự thảo Thông tư cùng các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ; UBND, HĐND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương; các tập đoàn, tổng công ty trong lĩnh vực công nghệ và các hội nghề nghiệp, chuyên gia, nhà khoa học.

Bộ Xây dựng sẽ đăng tải hồ sơ dự thảo Thông tư trên cổng thông tin điện tử của Bộ để lấy ý kiến rộng rãi. Dự kiến, Cục sẽ trình Bộ trưởng, xem xét quyết định trước ngày 31/12.

Cũng trong tháng 12/2025, Bộ Xây dựng chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành sẽ chính thức ra mắt và đưa vào vận hành Cổng Thông tin đô thị thông minh Quốc gia. Đây là đầu mối cung cấp thông tin, tiêu chuẩn, quy chuẩn và giám sát các hoạt động phát triển đô thị thông minh; kết nối chia sẻ thông tin với các hệ thống thông tin khác để hình thành cơ sở dữ liệu về đô thị…

Việc hình thành và vận hành Cổng Thông tin đô thị thông minh Quốc gia cũng là một nội dung được quy định tại Nghị định 269.

Trân trọng cảm ơn Cục trưởng!

Tâm Vũ

Hữu Mạnh