Hoàn thuế đã có bài học đau xót, như vụ Thủ Đức House, 18 người của Cục Thuế TP.HCM đi tù

Thảo luận về ngân sách nhà nước tại hội trường Quốc hội ngày 2/11, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc đã có giải trình thêm các vấn đề đại biểu quan tâm như vấn đề ngân sách, hoàn thuế.

Về chính sách tài khóa, Bộ trưởng Hồ Đức Phớc cho biết thời gian qua, Chính phủ đang thực hiện chính sách tài khóa mở rộng hay nói cách khác là thâm hụt, có nghĩa là giảm thuế nhưng vẫn tăng chi ngân sách.

Trong 3 năm vừa qua, Bộ Tài chính đã trình Quốc hội và Chính phủ giảm thuế đối với các loại thuế cũng như tiền thuê đất. Năm 2021 giảm được 132.400 tỷ; năm 2022 giảm 233.000 tỷ; năm nay dự kiến giảm khoảng 200.000 tỷ. Theo ông Phớc, đây là một nỗ lực rất lớn.

Hiện, cơ quan thuế đã hoàn được 92% thuế giá trị gia tăng.

Cùng theo Bộ trưởng, sau khi giảm thuế, làm thế nào để có tiền, để tiếp tục giữ được cán cân tài khóa, trong khi đó phải đưa vào nền kinh tế 347.000 tỷ theo Nghị quyết 43/2022.

Đối với tình hình thực hiện dự toán ngân sách năm 2023, đến ngày 30/10, thu ngân sách được 85%, tức 1,366 triệu tỷ đồng. Theo Bộ trưởng, có nhiều đại biểu cho rằng thu tăng từ tiền đất, nhưng tiền đất chỉ đạt 57,8%, tức chỉ đạt có 86.482 tỷ. Các khoản thu dầu thô cũng rất nhỏ, chỉ 46.000 tỷ, tức chỉ 2,6% tổng thu ngân sách.

"Cho nên, nguồn thu ngân sách chủ yếu từ sản xuất kinh doanh, đặc biệt thu nội địa", Bộ trưởng Bộ Tài chính nhấn mạnh.

Về dự toán ngân sách năm 2024, Bộ trưởng Hồ Đức Phớc đánh giá đây là một nỗ lực lớn của Chính phủ và Quốc hội. Theo đó, Nghị quyết của Ban Chấp hành Trung ương lần thứ 8 đưa ra phải tăng trên 5%. Song nếu tính 2 khoản giảm thuế dự kiến là giảm 2% thuế VAT cũng như thuế bảo vệ môi trường với xăng, dầu và mỡ nhờn thì dự toán lên đến 1,757 triệu tỷ đồng chứ không phải là 1,7 triệu tỷ đồng, tương đương mức tăng đến 8,46% so với ước thực hiện của năm 2023 và so với dự toán của năm 2023.

Đặc biệt, trong bố trí chi, Bộ Tài chính bố trí chi xây dựng cơ bản hay chi đầu tư công 677.300 tỷ đồng, chiếm 32% tổng chi ngân sách. Cũng như thực hiện đúng chủ trương của Trung ương và bố trí đủ để nâng lương cơ sở từ 1/7/2023 và thực hiện Nghị quyết 27 của Trung ương về cải cách tiền lương bắt đầu từ 1/7/2024.

Làm rõ một số vấn đề đại biểu nêu, về quan điểm của một số đại biểu là cần giảm chi thường xuyên, Bộ trưởng cho rằng quan điểm ngược lại là phải giảm chi đầu tư, phải tiết kiệm trong đầu tư. Đầu tư không được để lãng phí, đầu tư là phải có hiệu quả, đầu tư không được để thất thoát.

Còn chi thường xuyên, Bộ Tài chính tính toán có những bộ ngành riêng tiền lương, phụ cấp lương chiếm trên 66%, không có gì để tiết kiệm.

"Bây giờ bộ ngành tiếp khách rất ít, đi công tác cũng ít, cho nên cũng không nên đặt vấn đề này nhiều. Đại biểu nào muốn, chúng tôi sẽ chi tiết một số bộ ngành để thấy rằng chúng ta rất tiết kiệm trong vấn đề chi thường xuyên, chủ yếu là phục vụ cho con người, lương và phụ cấp lương là chính", ông Phớc nhấn mạnh.

Còn liên quan đến vấn đề hoàn thuế, theo Bộ trưởng, hiện cơ quan thuế đã hoàn được 92%, hiện chỉ còn giải quyết 14.857 hồ sơ và đang giải quyết 534 hồ sơ - tương đương số tiền 9.154 tỷ đồng nữa. Điều kiện hoàn thuế là phải có hóa đơn VAT, có chứng từ chuyển tiền. Đối với các công ty xuất nhập khẩu thì có thêm chứng từ chuyển tiền hợp đồng để chuyển tiền hàng hóa và tờ khai hải quan.

Theo Bộ trưởng, một số vướng mắc, Bộ đã xác minh là cơ quan thuế nước ngoài cho biết không tồn tại doanh nghiệp này có nghĩa là hợp đồng bị vô hiệu, mà hợp đồng vô hiệu thì không hoàn được.

"Vấn đề hoàn thuế đã có bài học rất đau xót. Như vụ Thủ Đức House (Công ty CP phát triển nhà Thủ Đức), Cục Thuế TP.HCM đã có 18 người đi tù, kể cả Cục phó phải đi tù 4 năm, dù không lấy đồng nào hết. Nếu trong luật thuế nói hoàn thuế mà chỉ xác minh người bán cuối cùng, cán bộ thuế không vi phạm thì chúng tôi thực hiện ngay, còn luật thuế quy định nếu hoàn trước, kiểm tra sau là 6 ngày, chúng tôi chấp hành, kiểm tra trước, hoàn sau là 40 ngày", Bộ trưởng Bộ Tài chính nhấn mạnh.

Liên quan đến việc hoàn thuế VAT, đại biểu Quốc hội Trần Văn Lâm (Bắc Giang) cho rằng thuế VAT được coi là sắc thuế tiên tiến, hiện đại nhưng cũng có "không ít vấn đề". Ông Lâm nêu câu chuyện mặc dù số thu thuế VAT lớn nhưng số hoàn cũng lớn. Năm 2022 thu 390.000 tỷ nhưng hoàn 150.000 tỷ (38%); năm 2023 ước thu 365.000 tỷ, hoàn 160.000 tỷ (44%); năm 2024 dự toán thu 390.000 tỷ, hoàn 171.000 tỷ (43%).

"Điều đáng nói, quy trình hoàn thuế phức tạp, tốn kém, nhiều khâu trung gian. Thu rồi khấu trừ, thu rồi lại phải hoàn. Phải mất chi phí cho việc thu, rồi lại chi phí cho việc hoàn. Kết cục ngân sách chẳng được bao nhiêu. Quá trình này tiềm tàng nguy cơ sai phạm gian lận, gây thất thu ngân sách nên cần xem xét giải quyết căn cơ", đại biểu Lâm phát biểu.

Thanh Hoa