Hà Nội: Gặp khó trong việc di dời các nhà máy ra khỏi nội đô
Sau nhiều năm thực hiện chủ trương di dời các nhà máy, cơ sở sản xuất gây ô nhiễm môi trường, không phù hợp quy hoạch ra khỏi nội đô, đến nay tiến độ triển khai các cơ sở này ở Hà Nội còn chậm so với yêu cầu.
Di dời các nhà máy khỏi đô thị gặp khó
Để khắc phục tình trạng ô nhiễm không khí và quá tải hạ tầng, Hà Nội ra quyết định di dời các nhà máy gây ô nhiễm, nguy cơ ô nhiễm môi trường hoặc không phù hợp với quy hoạch ra khỏi khu vực 12 quận nội thành theo "Quy hoạch chung xây dựng Thủ đô Hà Nội đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2050" được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt năm 2011.
Nhà máy bia Hà Nội tại số 183 Hoàng Hoa Thám là một trong những cơ sở thuộc diện di dời ra khỏi nội đô.
Theo kế hoạch, nhiều cơ sở công nghiệp cũ sẽ được di dời đến các khu công nghiệp nằm ở các huyện ngoại thành như Thanh Oai, Gia Lâm và Đông Anh.
Năm 2023, những nhà máy lớn như Nhà máy Bia Hà Nội, Tổng kho Xăng dầu Đức Giang và tổ hợp "Cao - Xà - Lá" (bao gồm Nhà máy Cao su Sao Vàng, Xà phòng Hà Nội và Thuốc lá Thăng Long trên đường Nguyễn Trãi, quận Thanh Xuân) cũng nằm trong danh sách 9 nhà máy và cơ sở công nghiệp phải di dời gấp trong vòng 5 năm tới theo kế hoạch của UBND TP Hà Nội.
Tuy nhiên, theo khảo sát của Ban Đô thị HĐND TP Hà Nội, việc thực hiện di dời các cơ sở gây ô nhiễm môi trường, không hợp quy hoạch còn hạn chế, chậm so với yêu cầu.
Hiện nay mới có cơ sở số 223 Nguyễn Trãi, Bột giặt LIX đã thực hiện xong công tác di dời cơ sở sản xuất đến Khu công nghiệp Quế Võ II, tỉnh Bắc Ninh. Tương tự, Xà phòng Hà Nội cũng đã dời nhà máy trên khu đất 233B Nguyễn Trãi đến Khu công nghiệp Thạch Thất - Quốc Oai, Hà Nội.
Với khu đất của Thuốc lá Thăng Long, hiện tại, công ty này cũng đã hoàn thành công tác chuyển sản xuất tới Khu công nghiệp Thạch Thất - Quốc Oai. Như vậy, đến nay, các cơ sở sản xuất đã được di dời khỏi khu đất vàng trên đường Nguyễn Trãi, bàn giao mặt bằng cho liên danh nhà đầu tư chuẩn bị thực hiện dự án khu chức năng đô thị.
Đối với việc di dời Nhà máy bia Hà Nội trên đường Hoàng Hoa Thám, trao đổi với phóng viên Báo Xây dựng, đại diện Tổng công ty CP Bia - Rượu - Nước giải khát Hà Nội (Habeco) cho biết: Công ty đảm bảo việc tuân thủ theo chủ trương của Nhà nước về việc di dời nhà máy ra khỏi nội đô.
Cách đây khoảng 6 năm, toàn bộ dây chuyền sản xuất các sản phẩm chai thủy tinh, bia lon đã chuyển sang nhà máy ở huyện Mê Linh, cơ sở tại phố Hoàng Hoa Thám chỉ sản xuất bia hơi và nước uống đóng chai.
Theo đánh giá của Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội, việc thực hiện các chủ trương, chính sách liên quan đến nhiệm vụ di dời này còn một số khó khăn, bất cập trong khi xác định đối tượng áp dụng và thẩm quyền phê duyệt danh mục đề xuất di dời.
Cụ thể như: Thẩm quyền phê duyệt danh mục di dời theo Quyết định số 130/QĐ-TTg là Thủ tướng Chính phủ, nhưng Nghị định 167/2017/NĐ-CP quy định Thủ tướng quyết định việc di dời do ô nhiễm môi trường và UBND cấp tỉnh sau khi có ý kiến của HĐND cùng cấp đối với di dời theo quy hoạch.
Bên cạnh đó, giai đoạn đầu triển khai thực hiện chưa có các cơ chế, chính sách cụ thể khuyến khích được doanh nghiệp tích cực chuyển đổi ngành nghề, chuyển mục đích sử dụng đất phù hợp với quy hoạch hoặc tự nguyện di dời.
Sự phối hợp giữa các sở, ngành và các quận, huyện trong triển khai thực hiện dù đã tích cực hơn song có nơi, có lúc còn chưa chặt chẽ, chưa hiệu quả.
Các đơn vị sau khi di dời nhưng vẫn khai thác cơ sở cũ dẫn đến việc đề xuất sử dụng quỹ đất sau di dời bổ sung công trình công cộng, hạ tầng như mục tiêu quy hoạch chưa thực hiện được.
Nguồn vốn thực hiện cho công tác di dời lớn, đồng thời thiếu cơ chế chính sách sử dụng quỹ đất trụ sở sau khi di dời. Việc hạn chế công trình cao tầng khu vực nội đô đang được triển khai cũng có ảnh hưởng đến kết quả thực hiện chủ trương di dời.
Cần những giải pháp đồng bộ, quyết liệt
Theo TS Nguyễn Dư Minh,Trưởng phòng thẩm định dự án đầu tư phát triển đô thị, Cục Phát triển đô thị (Bộ Xây dựng): Việc di dời các nhà máy ra khỏi nội đô là hết sức cần thiết, vì trong quá trình sản xuất các nhà máy có thể gây ra những ảnh hưởng về môi trường như không khí, nguồn nước, tiếng ồn…
Theo kế hoạch, nhà máy sản xuất của Công ty Cao su Sao Vàng sẽ di dời về Khu công nghiệp Châu Sơn (Phủ Lý, Hà Nam) để bàn giao đất cho chủ đầu tư thực hiện dự án khu đô thị.
Do đó, khi di dời các nhà máy ra khu vực ngoại ô với không gian phù hợp hơn hoặc gom nhiều nhà máy về cùng một khu như các khu công nghiệp bây giờ, sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho việc xử lý các vấn đề liên quan đến môi trường.
Việc di dời các nhà máy, xí nghiệp sẽ đạt được đồng thời hai mục tiêu: Nâng cao môi trường sống trong lành hơn cho người dân và cùng với đó các doanh nghiệp cũng tối ưu hóa được công việc sản xuất. Khi di dời sang các cơ sở mới, không gian sản xuất rộng hơn, áp dụng được các công nghệ mới hơn, đáp ứng sự phát triển của doanh nghiệp trong bối cảnh thị trường hiện nay.
Tuy nhiên theo ông, cũng cần nhìn nhận, việc di dời các nhà máy còn nhiều khó khăn về cả cơ chế chính sách và nguồn lực thực hiện. Để di dời nhà máy, các doanh nghiệp cần có các chi phí để xây dựng trụ sở, đầu tư dây chuyền sản xuất mới.
Để đẩy nhanh tiến độ di dời các cơ sở sản xuất ô nhiễm hoặc không phù hợp quy hoạch ra khỏi nội đô, TS Nguyễn Dư Minh cho rằng, TP Hà Nội cần có những giải pháp đồng bộ, quyết liệt.
Hiện nay, Hà Nội đã có Luật Thủ đô, thành phố cần tận dụng những quy định mới trong luật để tạo hành lang pháp lý mạnh mẽ hơn cho công tác di dời và phát triển các cụm công nghiệp tập trung, hiện đại.
