Giành lại vỉa hè cho người đi bộ: Không thể chậm trễ!Bài 3: Quản lý vỉa hè, nhìn từ nước bạn

Trong đó, việc buôn bán ở vỉa hè được tổ chức gọn gàng, nộp phí thuê đầy đủ cho Nhà nước. Bên cạnh việc cho thuê vỉa hè đối với những tuyến đường, phố đủ điều kiện, nhiều nước còn triển khai những giải pháp công trình, có chế tài xử lý nghiêm hành vi chiếm dụng vỉa hè để tư lợi.

Vỉa hè phố Hàng Bông (phường Hoàn Kiếm) thường xuyên bị chiếm dụng làm chỗ để xe máy.

Đa dạng cách quản lý

Theo tìm hiểu của phóng viên, nhiều nước trên thế giới triển khai mô hình cho thuê vỉa hè tại các tuyến phố có diện tích rộng, nhằm đáp ứng nhu cầu kinh doanh của người dân. Một số nơi quy hoạch khu vực chuyên biệt cho hàng rong, thức ăn đường phố... Cái được lớn nhất từ các mô hình này là hạn chế tối đa tình trạng xâm chiếm vỉa hè, làm mất mỹ quan đô thị, đồng thời mang lại nguồn thu lớn, ổn định cho ngân sách.

Cụ thể, theo quan sát của phóng viên, vỉa hè các tuyến phố của thủ đô Paris (Pháp) đa số được ưu tiên dành cho người đi bộ, song một phần vỉa hè vẫn được sử dụng làm nơi bán hàng (chủ yếu là quán cà phê, hàng ăn uống). Qua tìm hiểu, tất cả các quán vỉa hè ở đây đều đã được chính quyền thành phố cấp phép với cam kết bảo đảm lối đi cho người đi bộ và các tiêu chuẩn về môi trường, mỹ quan đô thị. Theo đó, dịch vụ, hàng quán sẽ bị phạt nếu vi phạm các quy định được chính quyền thành phố đặt ra. Việc sử dụng vỉa hè nói riêng và không gian công cộng nói chung để tư lợi khi chưa được sự cho phép của chính quyền, bị coi là hành vi chiếm dụng tài sản công cộng bất hợp pháp, có thể bị xử phạt tùy mức độ khác nhau.

Còn tại thành phố Milan (Cộng hòa Italia), 100% vỉa hè được dành cho người đi bộ. Không gian dừng, đỗ phương tiện giao thông được chính quyền thành phố quy định riêng biệt. Nếu cố tình vi phạm, chủ phương tiện sẽ phải chịu mức phạt rất cao.

Tại thành phố Kortemark, nước Bỉ, chính quyền cũng quy hoạch khu vực tổ chức phiên chợ ngoài trời (1 lần/tuần) dành riêng cho người bán có giấy phép kinh doanh, với các mặt hàng thực phẩm, quần áo, đồ gia dụng có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng. Cũng như các nước châu Âu khác, chế tài xử phạt hành vi chiếm dụng vỉa hè tại thành phố Kortemark rất cao, nên hầu hết vỉa hè đều được sử dụng đúng công năng.

Là người đã đi tham quan, nghiên cứu mô hình quản lý đô thị ở nhiều nước trên thế giới, chuyên gia đô thị Đinh Quốc Thái chia sẻ: “Mỗi quốc gia trên thế giới có một cách quản lý vỉa hè riêng, nhưng mục đích cuối cùng vẫn là để vỉa hè được sử dụng đúng mục đích - là nơi dành cho người đi bộ, bảo đảm mỹ quan đô thị, hạn chế tai nạn giao thông xảy ra đối với người đi bộ. Tôi đã đi tham quan, học tập ở nhiều nước, thấy mô hình quản lý của họ hay, song nếu áp dụng tại Việt Nam lại không dễ, vì vỉa hè ở Việt Nam nói chung và thành phố Hà Nội nói riêng có đặc thù riêng. Cụ thể, vỉa hè Việt Nam đa phần là hẹp, mặt đường, phố Việt Nam chủ yếu là nhà ở riêng lẻ. Hầu hết các gia đình ở Hà Nội thường kết hợp nhà để ở và kinh doanh. Nhiều hộ gia đình coi vỉa hè là nơi nuôi sống cả gia đình…”.

Tăng cường giải pháp công trình, xử phạt nghiêm vi phạm

Chia sẻ về những giải pháp quản lý vỉa hè ở một số nước trên thế giới, chuyên gia đô thị Đinh Quốc Thái cho biết: “Việc quản lý vỉa hè luôn là “bài toán khó”, kể cả ở những nước phát triển như: Pháp, Đức, Bỉ, Tây Ban Nha, Đài Loan, Singapore, Trung Quốc, nơi tôi đã từng đến. Tìm hiểu và quan sát kỹ tôi được biết, bên cạnh những quy định về sử dụng vỉa hè, lòng đường nghiêm ngặt, chế tài xử phạt nặng đối với hành vi sử dụng vỉa hè trái phép, tạo tính răn đe, chính quyền các nước đã triển khai nhiều giải pháp công trình khác nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lý vỉa hè”.

Đơn cử, tại thủ đô Paris, nước Pháp hay một số thành phố lớn của Đức, Italia, Bỉ, Ireland, Hà Lan…, việc đầu tư phát triển phương tiện giao thông công cộng, xây dựng các điểm trông giữ phương tiện công cộng đáp ứng nhu cầu của người dân rất được quan tâm. Chỉ khi lo đủ phương tiện công cộng, chỗ đỗ phương tiện cho người dân mới giảm được phương tiện cá nhân; cũng như hạn chế được việc đỗ xe trái quy định.

“Ngoài ra, các nước quan tâm lắp đặt hệ thống camera giám sát nhằm hỗ trợ lực lượng chức năng trong việc phát hiện, xử lý vi phạm”, ông Đinh Quốc Thái chia sẻ.

Còn TS.KTS Đào Ngọc Nghiêm, Phó Chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam cho hay: Trên thế giới, nhiều quốc gia đã làm rất tốt việc quản lý vỉa hè, lòng đường thông qua việc triển khai nhiều giải pháp công trình, quy hoạch rõ ràng chỗ để xe, giới hạn diện tích sử dụng... Nhờ vậy, họ đã khai thác vỉa hè đúng chức năng, vừa cho người đi bộ, vừa phục vụ phát triển kinh tế, du lịch. Hạ tầng kỹ thuật trên vỉa hè được đưa xuống hệ thống cống ngầm, gọn gàng, không chiếm diện tích.

Sinh sống và làm việc tại Cộng hòa Ireland hơn 20 năm qua, chị Lương Bích Hạnh, Việt kiều ở thành phố Dublin cho biết: Giải pháp mà chính quyền thành phố nơi tôi sống quản lý tốt vỉa hè nhờ có chế tài xử phạt nặng và nghiêm minh, đồng thời đưa ra các quy định về quản lý vỉa hè, lòng đường để người dân thực hiện. Nếu muốn sử dụng vỉa hè để bán hàng, phải đăng ký và nộp phí theo quy định, tuyệt đối không được sử dụng không gian chung để tư lợi.

Chị Hà Phương Hiếu, Việt kiều sống tại thành phố Kortemark, nước Bỉ nói: Chính quyền thành phố quy định chỉ đỗ phương tiện ở những nơi có vạch kẻ dưới lòng đường. Nếu đỗ xe sai, chỉ sau 5-10 phút xe sẽ bị khóa và gửi giấy phạt đến chủ xe. Nộp phạt không đúng giờ quy định, chủ xe sẽ bị nâng mức tiền phạt, thậm chí bị kiện ra tòa...

Nhóm phóng viên