EU áp thuế cao lên phân đạm từ Nga, kỳ vọng giá phân bón tăng trong ngắn hạn

Với việc chịu mức thuế lên tới gần 100%, dự kiến phần lớn hoạt động nhập khẩu phân đạm từ Nga và Belarus vào EU sẽ "đóng băng" kể từ ngày 1/7/2025.

Nghị viện Châu Âu vừa thông qua đề xuất áp thuế cao đối với phân bón và nông sản nhập khẩu từ Nga và Belarus. Theo đó, bắt đầu từ ngày 1/7, các loại phân đạm (có gốc từ nitơ như urea, SA, AN, CAN, UAN…) được nhập khẩu từ hai quốc gia trên vào Liên minh châu Âu (EU) sẽ bị áp thuế lên tới gần 100%, so với mức 6,5% hiện nay. Dự kiến chính sách này sẽ kéo dài trong vòng 03 năm.

Dữ liệu của Bloomberg cho thấy, Nga hiện đang là nguồn cung phân bón chủ chốt cho EU với thị phần gia tăng mạnh trong 2 năm trở lại đây, từ mức chỉ chiếm 17% tổng lượng phân bón được EU nhập khẩu vào năm 2022 đã tăng lên mức 33% trong năm 2024, đạt kim ngạch khoảng 2 tỷ USD.

Riêng đối với mặt hàng phân đạm, Nga đang chiếm khoảng 25% tổng lượng phân đạm được EU nhập khẩu. Do đó, việc áp mức thuế cao gần 100% sẽ khiến hoạt động nhập khẩu phân đạm từ Nga gần như chấm dứt và buộc EU phải tìm kiếm các nguồn cung thay thế.

Theo đánh giá sơ bộ của Chứng khoán Dầu khí, chính sách mới của EU có thể hút thêm khối lượng phân đạm sẵn có trên thị trường, đặc biệt là từ khu vực Trung Đông, về châu Âu, gián tiếp làm giảm lượng hàng cho khu vực Mỹ Latinh và Đông Nam Á, giúp hỗ trợ giá phân đạm trong ngắn hạn.

Đồng quan điểm như trên, Chứng khoán Maybank nhận định việc EU áp thuế cao với mặt hàng phân đạm từ Nga và Belarus có khả năng thúc đẩy tâm lý thị trường lẫn hỗ trợ giá bán phân đạm tại các khu vực khác, bao gồm tại Việt Nam, trong ngắn hạn.

Diễn biến giá phân urea thế giới trong 12 tháng qua (USD/tấn). (Nguồn: Trading Economics)

Trong trung và dài hạn, tác động của chính sách này chưa rõ ràng do cần đánh giá dòng chảy thương mại mới thay thế lượng phân bón thiếu hụt từ Nga và Belarus. Mặt khác, hiện có một số thông tin về việc Trung Quốc có thể điều chỉnh hạn ngạch xuất khẩu phân bón vào quý 3/2025. Điều này có thể triệt tiêu đà tăng giá do thiếu hụt nguồn cung từ Nga và Belarus.

“Trong thời gian tới, giá FOB của các lô hàng phân đạm tham gia đấu thầu tại Ấn Độ có khả năng nhích xuống. Đồng thời, khi các lô hàng từ Trung Quốc, Nigeria và khu vực Biển Đen bắt đầu lên tàu, tình trạng căng thẳng nguồn cung phân bón trên toàn cầu sẽ được giải tỏa phần nào. Cùng với đó là nhu cầu giao ngay tại khu vực châu Âu và Bắc Mỹ hạ nhiệt. Mặt bằng giá chung dự kiến sẽ “mềm” hơn so với mức đỉnh thiết lập đầu tháng 6/2025”, Chứng khoán Dầu khí nhận định.

Tuy nhiên, trước các bất ổn địa chính trị mới tại khu vực Trung Đông khi xung đột Iran - Israel chưa hạ nhiệt, nguồn cung khí đốt - nguyên liệu chính cho sản xuất phân đạm đang tăng nhanh trở lại.

Theo Chứng khoán Dầu khí, trong kịch bản xung đột Iran - Israel tiếp tục leo thang, cơ sở hạ tầng năng lượng của hai quốc gia này có thể bị ảnh hưởng và Israel có thể sẽ phải giảm xuất khẩu khí đốt sang Ai Cập, khiến nguồn cung phân đạm tại Trung Đông bị thắt chặt. Trước khi xung đột xảy ra, Ai Cập đã yêu cầu các nhà sản xuất nitơ ở nước này phải cắt giảm sản lượng 20% do thiếu hụt nguồn cung khí đốt.

Bên cạnh đó, xung đột Iran - Israel sẽ tiếp tục gây sức ép lên hoạt động vận tải đường biển giữa châu Á - châu Âu, buộc các tàu phải đi vòng qua Mũi Hảo Vọng (châu Phi) thay cho đi qua Biển Đỏ (Trung Đông), khiến giá cước vận tải neo cao và thời gian giao hàng kéo dài.

Chứng khoán Maybbank cho biết: “Quý 3 hàng năm thường rơi vào mùa thấp điểm về nhu cầu phân bón, do đó các đợt tăng giá nếu có cũng sẽ ở mức nhẹ trong ngắn hạn. Nếu căng thẳng tại khu vực Trung Đông kéo dài, đây có thể trở thành yếu tố thúc đẩy giá phân đạm tăng bền vững hơn, đặc biệt là nếu Trung Quốc kéo dài việc hạn chế xuất khẩu phân đạm để đảm bảo nguồn cung nội địa khi giá sản phẩm này tăng cao trở lại”

Những yếu tố này được kỳ vọng sẽ tiếp tục hỗ trợ kết quả kinh doanh của các doanh nghiệp phân đạm Việt Nam trong ngắn hạn, điển hình như Công ty Cổ phần Phân bón Dầu khí Cà Mau (Đạm Cà Mau, mã cổ phiếu DCM) và Tổng Công ty Phân bón và Hóa chất Dầu khí (Đạm Phú Mỹ, mã cổ phiếu DPM).

Lan Anh