Đề nghị cấm toàn bộ các sản phẩm thuốc lá điện tử

Bệnh nhân nguy kịch vì sử dụng thuốc lá điện tử được điều trị tại Bệnh viện Bạch Mai. Ảnh: BVCC.

Thuốc lá là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong

Tại hội thảo, bà Nguyễn Thị Thu Hương - Phòng Nghiệp vụ, Quỹ Phòng chống tác hại thuốc lá, Bộ Y tế cho biết, “Thuốc lá là một sản phẩm vô cùng có hại, nó gây hại không chỉ cho người sử dụng mà còn cho cả gia đình họ và cho toàn xã hội với những con số biết nói như thuốc lá là thủ phạm gây ra 25 căn bệnh bao gồm đột quỵ, mạch vành, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, ung thư phổi… Đây đều là những nguyên nhân gây tử vong hàng đầu ở Việt Nam; Nghiên cứu của Bệnh viện K cho thấy, tỷ lệ bệnh nhân ung thư phổi có hút thuốc lá chiếm đến 96,8%; Số ca tử vong do các bệnh không lây nhiễm chiếm 73% tổng số ca tử vong do bệnh tật và thương tích ở Việt Nam. Các thống kê đã chỉ ra, mỗi năm có khoảng 40.000 người tử vong vì các bệnh có liên quan đến thuốc lá. Tổ chức Y tế thế giới (WHO) dự báo, đến năm 2030, sẽ tăng lên tới 70.000 người tử vong/năm nếu các biện pháp phòng, chống tác hại thuốc lá hiệu quả không được thực hiện”.

Đại diện Quỹ Phòng chống tác hại thuốc lá cũng cho biết: Số tiền mua thuốc lá trung bình lên đến 49.000 tỷ đồng; Chi phí điều trị 5 nhóm bệnh/ tổng số 25 bệnh do thuốc lá gây ra chiếm khoảng 1% GDP. Bên cạnh đó, một nghịch lý đã được các thống kê chỉ ra, hành vi hút thuốc lá cao nhất ở nhóm người nghèo nhất, nguyên nhân là do giá thuốc lá của chúng ta quá rẻ, tỷ lệ hút thuốc lá cao nhất dẫn tới việc nhóm người nghèo nhất lại có nguy cơ cao nhất mắc nhiều bệnh tật nguy hiểm do thuốc lá gây ra”.

Nhiều nguy cơ từ thuốc lá điện tử

Một thực trạng đáng lo ngại cũng được bà Nguyễn Thị Thu Hương chỉ ra, đó là sự xuất hiện của các sản phẩm thuốc lá mới, như thuốc lá điện tử, thuốc lá không đốt nóng, thuốc lá hút Shisha đang được bán tràn lan trên mạng xã hội, các hoạt động can thiệp của các công ty thuốc lá đa quốc gia ngày càng mở rộng và với nhiều hình thức.

Lý giải sâu hơn về tác hại của thuốc lá điện tử, ông Nguyễn Tuấn Lâm - đại diện Văn phòng WHO tại Việt Nam cho hay: “Hiện nay, nhiều người đang có một số hiểu lầm về tác hại trong thuốc lá điện tử. Thực tế, thông tin 95% giảm hại so với thuốc lá truyền thống chỉ là do một nhóm các chuyên gia tự phong đưa ra, không có bằng chứng đáng tin cậy nào. WHO khẳng định, thuốc lá thế hệ mới chứa nhiều chất độc giống như thuốc lá truyền thống, thuốc nung nóng cũng chứa nhiều chất độc giống như khói thuốc lá. Bên cạnh đó, thuốc lá điện tử còn tiềm ẩn nguy cơ cháy nổ và gây chấn thương nghiêm trọng, làm tăng nguy cơ bắt đầu hút thuốc lá truyền thống và sử dụng đồng thời. Hơn nữa, nguy cơ sử dụng ma túy đối với người sử dụng thuốc lá điện tử cũng hiện hữu”.

Đồng tình với ý kiến trên, TS Angela Pratt - Trưởng đại diện Văn phòng WHO tại Việt Nam nhấn mạnh: “Thuốc lá điện tử và các sản phẩm thuốc lá mới không an toàn, không có lợi cho sức khỏe mà thực sự là rất nguy hiểm đối với sức khỏe của thanh thiếu niên. Các bằng chứng hiện có đều chỉ ra rằng những sản phẩm này chứa hàm lượng lớn nicotine, một chất gây nghiện mạnh. Chúng tôi có các bằng chứng cho thấy tác hại đáng kể mà nicotine có thể gây ra đối với bộ não đang phát triển của trẻ em và thanh thiếu niên - rằng chúng ảnh hưởng đến trí nhớ, mức độ chú ý và khả năng tập trung và học tập của các bạn trẻ. Hơn nữa, những sản phẩm này có chứa các chất độc hại tương tự như những chất độc có trong thuốc lá thông thường - những chất đã được chứng minh là có thể gây ung thư, bệnh tim và bệnh phổi về lâu dài”.

Chia sẻ về vấn đề pháp lý liên quan đến thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng tại Việt Nam, bà Trần Thị Trang - Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế (Bộ Y tế) cho biết, các loại thuốc lá mới hiện nay được đưa vào Việt Nam chủ yếu qua đường nhập lậu, xách tay… Các sản phẩm này được quảng cáo khá phổ biến trên mạng xã hội như Facebook, Instagram, Tiktok. Người tiêu dùng có thể dễ dàng mua bất hợp pháp các sản phẩm thuốc lá mới trên internet, các trang mạng xã hội. Trong khi đó, hiện Luật Phòng chống tác hại của thuốc lá chưa có quy định điều chỉnh đối với thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng. Khái niệm thuốc lá chưa được quy định, chưa bao quát phù hợp với đặc điểm cấu tạo của sản phẩm.

“Ở thời điểm hiện tại chúng ta mới chỉ có Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về thuốc lá điếu do Bộ Y tế ban hành. Các quy định về tiêu chuẩn, quy chuẩn của thuốc lá trong Luật Phòng, chống tác hại thuốc lá chưa điều chỉnh đối với thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng. Chưa có thông tin về thành phần, các chất có trong thuốc lá mới (trên 18.000 chất và hương liệu), chưa đủ thông tin để xác định thành phần các chất cần kiểm soát trong quy chuẩn kỹ thuật… Đặc biệt, Thông tư liên tịch số 05/2013/TTLT-BYT-BCT hướng dẫn in cảnh báo sức khỏe đối với bao thuốc lá điếu, không điều chỉnh đối với thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng” - bà Trang cho biết.

Bà Trần Thị Trang - Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế (Bộ Y tế) khẳng định, cần làm mọi cách để ngăn chặn thanh thiếu niên sử dụng các sản phẩm thuốc lá mới. “Quan điểm, định hướng đề xuất chính sách của Bộ Y tế là nhất quán quan điểm bảo vệ sức khỏe người dân trên các lợi ích kinh tế, dựa trên căn cứ khoa học, điều kiện thực tiễn của Việt Nam: Không thí điểm các sản phẩm có hại cho sức khỏe. Bộ Y tế đề nghị cấm toàn bộ các sản phẩm thuốc lá mới vì các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới, bao gồm thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng đều là các sản phẩm có hại cho sức khỏe; Thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng làm tăng tỷ lệ sử dụng thuốc lá đặc biệt là trẻ em, thanh thiếu niên, phụ nữ và trẻ em gái; gây ảnh hưởng lớn đến sức khỏe của thanh thiếu niên nên Nhà nước cần phải bảo vệ giới trẻ; Phù hợp với xu hướng của các nước trong khu vực và trên thế giới và khuyến cáo của WHO” - bà Trang khẳng định.

Đức Trân