Cổ phiếu nào bị ảnh hưởng mạnh trước xung đột quân sự Trung Đông?

20% - mức tăng trưởng của nhóm cổ phiếu ngành dầu khí tính từ đầu tháng 6-2025 đến nay. Ảnh: N.K

Cổ phiếu dầu khí hưởng lợi

Cổ phiếu của Tổng công ty cổ phần (CTCP) Dịch vụ Kỹ thuật Dầu khí Việt Nam (HNX: PVS) tính từ đầu tháng 6-2025 đến nay (ngày 23-6-2025) ghi nhận mức tăng hơn 30%, còn của Tổng CTCP Khoan và Dịch vụ khoan Dầu khí (HOSE: PVD) cũng ghi nhận mức tăng đến 20%. Đây là hai cổ phiếu minh họa tiêu biểu nhất trong bức tranh chung tươi sáng của nhóm cổ phiếu dầu khí trong thời gian qua, khi chỉ số cổ phiếu ngành dầu khí cũng đã đạt mức tăng trưởng 20% trong cùng khoảng thời gian.

Đặc biệt, đà tăng mạnh của nhóm cổ phiếu dầu khí chủ yếu diễn ra vào đầu tuần trước (ngày 16-6-2025), sau khi Israel bất ngờ tấn công Iran (ngày 13-6-2025), kéo hai bên vào cuộc xung đột quân sự nghiêm trọng nhất tại khu vực Trung Đông trong nhiều năm trở lại đây. Trong phiên giao dịch ngày 16-6-2025, không ít cổ phiếu dầu khí đã tăng trần cùng với diễn biến giá dầu thô thế giới tăng vọt trước lo ngại về căng thẳng địa chính trị và xung đột quân sự leo thang tại Trung Đông.

Hợp đồng dầu thô tương lai Brent đã tăng vọt 15% chỉ trong vòng gần hai tuần qua và leo lên mức cao nhất trong năm tháng qua, trong khi giá dầu WTI của Mỹ tăng xấp xỉ 20% và có lúc chạm đỉnh 77,5 đô la Mỹ/thùng vào cuối tuần qua. Nhiều dự báo cho rằng giá dầu thô quốc tế sẽ sớm quay trở lại mốc 100 đô la Mỹ/thùng, hoặc thậm chí vượt mốc này khi cuộc xung đột giữa Iran và Israel sẽ chưa sớm chấm dứt hoàn toàn.

Sau cú sốc giá dầu vào năm 2022, khi cuộc xung đột giữa Nga và Ukraine nổ ra, lần này thị trường dầu thô thế giới lại đứng trước một thách thức mới, khi Iran không chỉ là một trong những nhà cung cấp dầu mỏ lớn nhất thế giới, mà còn trực tiếp kiểm soát tuyến vận tải đường biển qua eo biển Hormuz - con đường nối vịnh Ba Tư với biển Ảrập. Thống kê cho thấy khoảng 20 triệu thùng dầu và các sản phẩm dầu mỏ được vận chuyển qua đây, chiếm gần một phần năm tổng lượng vận chuyển dầu toàn cầu.

Chính vì vậy, nếu Iran vì muốn trả đũa mà đóng cửa eo biển này, dù khả năng xảy ra thấp, giá dầu thế giới có thể vượt mốc 100 đô la Mỹ/thùng. Ngoài ra, giới quan sát cũng cảnh báo thêm rằng nếu Iran quyết định tấn công các cơ sở sản xuất năng lượng hoặc các tuyến vận chuyển ở vùng vịnh, Tehran hoàn toàn có khả năng làm gián đoạn nghiêm trọng việc vận chuyển dầu và khí tự nhiên hóa lỏng (LNG), thị trường năng lượng toàn cầu sẽ tăng vọt đầy bất ổn.

Theo đó, ngoài dầu thô, các nhóm ngành năng lượng thay thế khác cũng có thể hưởng lợi trước tình hình này. Đơn cử như việc giá LNG tăng mạnh sẽ thúc đẩy các nhà máy điện và công nghiệp quay sang than nhiệt trở lại. Cụ thể, kể từ khi Israel mở chiến dịch tấn công Iran cho đến nay, giá than nhiệt chuẩn Newcastle đã bật tăng 8% và leo lên mức cao nhất trong bốn tháng qua. Nếu xu hướng giá này được duy trì, biên lợi nhuận của các doanh nghiệp khai thác than trong nước có thể cải thiện trong thời gian tới.

Nhóm ngành bị ảnh hưởng?

Nhóm cổ phiếu vận tải biển, logistics có thể hưởng lợi khi giá cước vận tải tăng và duy trì ở mức cao, tuy nhiên nhóm này cũng có thể chịu tác động tiêu cực khi giá nhiên liệu đầu vào tăng mạnh, trong khi tình hình căng thẳng địa chính trị buộc các hãng vận tải phải thay đổi lộ trình nếu các eo biển bị đóng cửa, khiến thời gian vận chuyển lâu hơn. Ngoài ra, chuỗi cung ứng toàn cầu bị đứt gãy làm thu hẹp nhu cầu vận chuyển hàng hóa, điều này cũng sẽ tác động đến nhóm cảng biển.

Tương tự, nhóm cổ phiếu vận tải hàng không cũng đối mặt với việc chi phí hoạt động gia tăng khi giá nhiên liệu đầu vào tăng mạnh, cùng với ngành du lịch - lữ hành suy yếu trước lo ngại xung đột quân sự cũng sẽ ảnh hưởng lên nhóm cổ phiếu này.

Theo đó, lĩnh vực dịch vụ sân bay cũng chịu tác động tiêu cực khi nhu cầu du lịch, vận chuyển bằng đường hàng không sụt giảm. Ngoài ra, các hãng hàng không có thể bị gián đoạn đường bay hoặc phải bay vòng để tránh khu vực chiến sự.

Nhóm doanh nghiệp sản xuất điện và công nghiệp sử dụng nhiên liệu đầu vào là xăng dầu hay LNG cũng có thể đối mặt với việc biên lợi nhuận thu hẹp khi chi phí đầu vào gia tăng, đặc biệt là các doanh nghiệp sản xuất điện khí khi chi phí nhiên liệu chiếm tỷ lệ xấp xỉ 70% giá thành của nhóm này.

Theo đó, các cổ phiếu điện như POW, NT2, PGV đều có thể chịu áp lực sụt giảm, cộng thêm rủi ro tỷ giá khi các doanh nghiệp này sử dụng đòn bẩy nợ vay ngoại tệ khá lớn để triển khai các dự án trong những năm gần đây.

Để giảm bớt rủi ro, các doanh nghiệp vận tải, sản xuất phụ thuộc vào nhập khẩu nhiên liệu nên phòng ngừa rủi ro (hedging) bằng các hợp đồng tương lai/quyền chọn tại mức giá cố định trong khoảng thời gian 3-6 tháng tới, hoặc thậm chí dài hơn.

Đối với ngành nhựa - hóa chất, do giá hạt nhựa chịu ảnh hưởng trực tiếp bởi giá nguyên liệu naphtha - hỗn hợp các hydro-carbon lỏng nhẹ thu được chủ yếu từ quá trình chưng cất dầu thô hoặc khí ngưng tụ, cũng đang chịu tác động xấu khi giá naphtha đang tăng theo giá dầu trong những ngày gần đây.

Các dự báo cho thấy nếu giá dầu Brent vượt mốc 100 đô la Mỹ/thùng sẽ đẩy giá các hợp đồng giao ngay naphtha tại châu Á lên 660 đô la Mỹ/tấn từ mức 577 đô la Mỹ/tấn tính đến đầu tuần này.

Cuối cùng, trước nguy cơ chuỗi cung ứng toàn cầu có thể lại bị tắc nghẽn và chi phí vận tải, logistics và phí bảo hiểm leo thang, các doanh nghiệp xuất nhập khẩu khó tránh khỏi bị ảnh hưởng, đặc biệt là nhóm xuất khẩu phụ thuộc vào hoạt động logistics như dệt may, thủy sản và đồ gỗ.

Ngoài ra, với giá cả tăng cao và lo ngại rủi ro bất ổn địa chính trị, các thị trường chủ chốt như Liên minh châu Âu (EU), Mỹ có thể giảm cầu ngắn hạn đối với các mặt hàng tiêu dùng không thiết yếu.

Đối với các doanh nghiệp nhập khẩu, ngoài chi phí vận tải đắt đỏ, rủi ro tỷ giá là một trong những thách thức cần phải dè chừng, khi đồng đô la Mỹ đang phục hồi trở lại như một tài sản an toàn trong bối cảnh bất ổn địa chính trị dâng cao.

Thực tế tỷ giá đô la Mỹ/tiền đồng trong nước những ngày gần đây đã bật tăng trở lại theo diễn biến của đô la Mỹ trên thị trường quốc tế. Tính từ ngày 13-6 đến nay, chỉ số USD Index đã tăng từ mức đáy quanh 97,6 điểm lên trên mốc 99 điểm.

Triêu Dương