Chuyên gia: VinFast đang góp phần thúc đẩy một ngành công nghiệp ô tô đúng nghĩa

PGS.TS Trần Đình Thiên

Điểm tựa để ngành công nghiệp hỗ trợ vươn lên

- Ông đánh giá thế nào về kế hoạch nội địa hóa 80% và sản lượng 1 triệu xe mà VinFast công bố mới đây trong “Hội nghị Tăng cường nội địa hóa và phát triển hệ thống nhà cung cấp”?

Tôi cho rằng, kế hoạch của VinFast hoàn toàn có cơ sở. Bởi lẽ, trong những năm qua, VinFast đã thể hiện năng lực tổ chức, tốc độ triển khai và khả năng huy động nguồn lực ở quy mô lớn - những điều kiện tiên quyết để hiện thực hóa các mục tiêu như sản lượng 1 triệu xe hay tỷ lệ nội địa hóa 80%.

Không chỉ vậy, những con số phản ánh mục tiêu mà VinFast đặt ra cho mình được nêu trong hội nghị còn mở ra một không gian phát triển rất lớn cho ngành công nghiệp hỗ trợ Việt Nam. Đây không chỉ là cơ hội cho các doanh nghiệp “phụ trợ” tiếp cận chuỗi cung ứng, mà còn giúp thúc đẩy một ngành công nghiệp ô tô đúng nghĩa - không phải chỉ của VinFast, mà của cả Việt Nam.

- Những chính sách cụ thể mà VinFast đã công bố để hỗ trợ doanh nghiệp phụ trợ như bao tiêu sản phẩm, hỗ trợ chi phí thuê mặt bằng, đồng hành cùng các doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh quốc tế… có giá trị thực tế như thế nào, thưa ông?

Thực tế, tôi biết, việc hỗ trợ từ VinFast đối với các doanh nghiệp hỗ trợ Việt Nam không phải hôm nay mới có và được tuyên bố, mà đã được thực hiện từ nhiều năm trước. Minh chứng rõ ràng là tổ hợp nhà máy của VinFast ở Hải Phòng đã và đang dành quỹ đất với những điều kiện ưu đãi cho một số doanh nghiệp hỗ trợ.

Với những chính sách vừa công bố, tôi tin đây là những cam kết có cơ sở và thiết thực, chứng tỏ VinFast đang định hướng đầu tư lâu dài vào chuỗi cung ứng. Trong định hướng này, cam kết bao tiêu sản phẩm là yếu tố quan trọng hàng đầu, giúp các doanh nghiệp hỗ trợ có điểm tựa, từ đó yên tâm nâng cấp công nghệ, nhân lực của mình để tham gia chuỗi cung ứng một cách bền vững.

Tất nhiên, đi kèm là các yêu cầu cao về chất lượng, về năng lực cạnh tranh quốc tế. Yêu cầu cao chính là cách để doanh nghiệp Việt vươn lên một cách bền vững.

Nhưng VinFast không chỉ đòi hỏi chất lượng từ các đối tác. Họ có chương trình hỗ trợ để doanh nghiệp Việt có thể đáp ứng những đòi hỏi ấy. Điều này sẽ làm cho sự liên kết thật sự bền vững, chứ không phải là một sự liên kết tạm thời, mùa vụ. Nhờ đó, VinFast mới trở thành một thương hiệu thật sự mạnh, và các doanh nghiệp hỗ trợ Việt Nam sẽ liên kết thành một chuỗi bền vững và đủ sức cạnh tranh với thế giới.

Cơ hội hình thành một “trục xương sống” cho công nghiệp Việt Nam

- Nhìn rộng ra, việc VinFast mở rộng chuỗi cung ứng với hàng trăm, thậm chí cả ngàn doanh nghiệp hỗ trợ thì Việt Nam sẽ được lợi gì, thưa ông?

Tôi cho rằng, nếu nhìn nhận vấn đề từ góc độ lợi ích quốc gia, việc xây dựng một chuỗi cung ứng mạnh xoay quanh VinFast sẽ mang lại giá trị rất lớn. Chúng ta cần tạo ra những thế lực sản xuất có sức cạnh tranh thực sự của người Việt trên thị trường quốc tế. Ngành công nghiệp ô tô, đặc biệt là xe điện, đang là một trong những lĩnh vực có tiềm năng lớn để làm điều đó.

Việc cần làm hiện tại là đồng hành để hỗ trợ VinFast làm trụ cột, từ đó kéo theo cả một lực lượng doanh nghiệp phụ trợ Việt Nam hình thành, lớn mạnh, tạo nên nền công nghiệp ô tô mang dấu ấn Việt thực sự. Ở đây, tôi nhấn mạnh: không phải “vì VinFast”, mà là “cùng với VinFast”.

Lợi ích mà đất nước nhận được là gì? Là một hệ sinh thái sản xuất hiện đại được hình thành, là năng lực cạnh tranh quốc gia được nâng lên, là công ăn việc làm cho hàng chục nghìn người lao động. Xa hơn nữa, đó còn là sự tự tin và tự hào dân tộc khi chúng ta có thể vươn ra thế giới bằng chính thực lực của mình.

- Vậy theo ông, chúng ta cần những cơ chế, chính sách như thế nào để hỗ trợ cộng đồng doanh nghiệp?

Theo tôi, để hỗ trợ hiệu quả, Nhà nước cần thay đổi cách tiếp cận: hỗ trợ phát triển công nghiệp hỗ trợ nói chung, ngành ô tô nói riêng, không dàn trải, mà phải tập trung vào những điểm kết nối có khả năng lan tỏa. Trong ngành công nghiệp ô tô Việt Nam, VinFast chính là một điểm như vậy. Thay vì hỗ trợ từng doanh nghiệp phụ trợ nhỏ lẻ theo cách “dàn đều, bình quân”, rất manh mún, chúng ta nên thông qua các doanh nghiệp trung tâm như VinFast - nơi đang giữ vai trò định hình chuỗi giá trị và có tầm nhìn chiến lược dài hạn.

Bởi, chỉ những doanh nghiệp đầu chuỗi như VinFast mới đủ năng lực nhận diện rõ trong toàn bộ chuỗi cung ứng hỗ trợ, đâu là mắt xích cần gia cố, đâu là điểm nghẽn cần tháo gỡ, và cần phân bổ nguồn lực thế nào để đạt hiệu quả tối đa. Như vậy, hiệu quả mới cao, tránh rải tiền ra không có trọng tâm.

- Thái Lan trong nhiều năm được coi là “Detroit của Đông Nam Á” với ngành công nghiệp hỗ trợ phát triển rất mạnh. Việt Nam liệu cũng có cơ hội để trở thành một “Detroit” như vậy?

Cơ hội là có, và thậm chí chúng ta đang đứng trước cơ hội vàng. Nhưng khác với Thái Lan - nơi công nghiệp hỗ trợ phát triển nhờ sự phân công của các hãng nước ngoài - Việt Nam đang tự tạo chuỗi của mình, dựa trên nội lực.

Điều cần làm hiện tại là phải tạo điều kiện để phát triển “hub” thu hút ngành công nghiệp hỗ trợ ô tô của Việt Nam trong đó, VinFast chính là tọa độ phải được định vị đầu tiên. Khi VinFast phát triển được đội ngũ doanh nghiệp hỗ trợ, không phụ thuộc vào hệ sinh thái ngoại, đó là lúc ngành công nghiệp Việt Nam có cơ hội hình thành một “trục xương sống” độc lập.

Muốn vậy, ta phải có chiến lược quốc gia phối hợp và phải làm nhanh. Tôi nhấn mạnh yếu tố tốc độ. Trong cuộc đua công nghệ và công nghiệp hiện nay, nếu không đi nhanh, chúng ta sẽ tụt hậu rất xa. Đặc biệt khi Trung Quốc, Thái Lan hay tới đây là Ấn Độ đều đang ráo riết tăng tốc chiếm lĩnh thị trường xe điện và chuỗi cung ứng.

- Xin cảm ơn ông!

Tuấn Dũng (thực hiện)