Chân dung vị Chủ tịch 'đặc biệt' của COP28

Ông Sultan Al Jaber tại Chennai (Ấn Độ) ngày 27/7/2023

Người đàn ông cao lớn 50 tuổi này nắm giữ nhiều chức vụ: Ông chủ Công ty dầu khí ADNOC của nhà nước Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE); Bộ trưởng Bộ Công nghiệp và Công nghệ tiên tiến của UAE; sứ giả khí hậu; Chủ tịch Hội nghị Thượng đỉnh lần thứ 28 về biến đổi khí hậu của Liên hợp quốc (COP28) - chuẩn bị diễn ra vào tháng 11 tại Dubai.

Ông đã bày tỏ sự thất vọng trước những cáo buộc cho rằng ông là “con ngựa thành Troy” ngành dầu mỏ tại COP28. Vào tháng 7, ông nói với AFP: “Những người cáo buộc tôi đi ngược lại với lợi ích đều không biết lý lịch của tôi. Tôi đã dành phần lớn sự nghiệp của mình cho lĩnh vực phát triển bền vững, quản lý dự án và năng lượng tái tạo”.

Chắc chắn, ông có những kinh nghiệm khác hẳn với những người tiền nhiệm, cũng như những người đồng cấp trong lĩnh vực dầu mỏ. Trên thực tế, ông đã làm đại diện cho UAE tại nhiều dịp COP. Vào năm 2006, ông thành lập công ty quốc gia về năng lượng tái tạo Masdar, và vẫn giữ chức chủ tịch hội đồng quản trị đến giờ. Vào năm 2016, ông được bổ nhiệm làm Giám đốc điều hành của ADNOC, với nhiệm vụ “khử carbon” cho công ty và “chuẩn bị cho tương lai”.

Khuyết điểm của ông là trở thành người kinh doanh dầu khí. Hàng trăm tổ chức phi chính phủ, cũng như giới nghị sĩ Mỹ và châu Âu, đã kêu gọi ông rời khỏi ADNOC hoặc COP28. Thượng nghị sĩ đảng Dân chủ Mỹ Sheldon Whitehouse nói với AFP: “Al Jaber đã nói rõ ràng rằng ngành dầu khí sẽ có một vị trí đặc biệt tại COP”. Mặt khác, trở thành người dầu khí cũng là lợi thế của ông, vì ông sẽ có cơ hội làm việc với gần 200 quốc gia, bao gồm cả những quốc gia vùng Vịnh, nhằm tìm được sự đồng thuận chung. Điều này làm một nhà đàm phán châu Âu khó chịu.

Ông có một hồ sơ nổi bật trong mọi trường hợp. Nhờ vị trí của ông trong ngành dầu mỏ, Sultan Al Jaber luôn thu hút chú ý của cánh phương tiện truyền thông, không như một số chủ tịch COP tiền nhiệm buồn tẻ. Ông nhận thấy, hình ảnh bản thân và những thành công tiềm năng tại COP28 sẽ có ý nghĩa rất quan trọng đối với người dân UAE. Do đó, ông đã thuê một đội ngũ truyền thông chuyên nghiệp đầy uy tín, hầu hết là chuyên gia người phương Tây. Ông nhấn mạnh: “Toàn bộ cuộc sống của tôi xoay quanh chỉ số hiệu suất chính (KPI), đó là cách tôi quản lý doanh nghiệp”. Giữa “thực dụng” và “thực tế”, ông chọn “mang lại” những kết quả “thực”, làm mọi thứ để “thâu tóm được mục tiêu 1,5°C”.

Bước ngoặt mùa hè

Điều đáng ngạc nhiên là trong 9 tháng, ông đã thuyết phục được một số người từng bày tỏ hoài nghi. Ông Harjeet Singh - một gương mặt “lâu năm” của nhiều COP kiêm đại diện cho Mạng lưới hành động vì khí hậu thiết yếu (một mạng lưới gồm 1.900 tổ chức), tâm sự: “Ông ấy là một người rất thẳng thắn và chu toàn”. Hai người đã từng gặp nhau, đội ngũ hai bên trao đổi hàng tháng. Ông Harjeet Singh đã chứng kiến Tiến sĩ Sultan Al Jaber trở nên tiến bộ về mặt đối thoại.

Bước ngoặt đầu tiên xảy ra vào tháng 6, tại thành phố Bonn của Đức. Khi đó, Sultan Al Jaber nói rằng việc cắt giảm nhiên liệu hóa thạch là “không thể tránh khỏi”. Thế giới nhỏ bé của COP đã không mong đợi những lời phá cách này từ một quan chức vùng Vịnh. Sau đó, vào tháng 7, ông biên soạn một "bức thư gửi đến các bên", nêu chi tiết quan điểm của ông về năng lượng hóa thạch, năng lượng tái tạo, tài chính... Ông muốn lên tiếng trấn an những người đang chỉ trích và cáo buộc ông che giấu mưu đồ. Về mặt này, ông Harjeet Singh nhận xét: “Ông ấy là một người kín tiếng, nhưng rất cởi mở trước những luồng ý kiến bất đồng”.

Dù vậy, ông vẫn bày tỏ thất vọng về hai điều: Phe ủng hộ nhiên liệu hóa thạch tiếp tục có chỗ đứng tại COP28; ngành công nghiệp nhiệt tình tiếp tay cho xu hướng áp dụng công nghệ thu hồi carbon trong tương lai.

Ông Sultan Al Jaber với cương vị ông chủ Công ty dầu khí ADNOC của nhà nước Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE)

Phương pháp Al Jaber

Bà Madeleine Diouf Sarr - Chủ tịch nhóm những nước kém phát triển, bao gồm 46 quốc gia đại diện tại COP, cho biết: “Ông ấy lắng nghe tất cả các bên, ông ấy cũng lắng nghe xã hội và khía cạnh mới. Nhờ đó, những người trẻ tuổi có chỗ đứng trong quá trình ra quyết định”. Theo AFP, ông Sultan Al Jaber đã đến thăm hơn 25 quốc gia trong 9 tháng: Trung Quốc, châu Âu, Brazil…

Các quốc gia đó cũng không có lời phản đối nào. Ông Steven Guilbeault - Bộ trưởng Bộ Môi trường Canada, hiện đang làm việc chính thức với Tiến sĩ Al Jaber nhằm chuẩn bị cho COP, nói với AFP: “Chủ tịch đang nhấn mạnh sự hiện diện của mình”. Còn vị chính trị gia người Pháp Laurent Fabius - Chủ tịch COP21, miêu tả Sultan Al Jaber là “người đàn ông biết làm việc, biết nắm rõ tình hình”.

Nhưng liệu Tiến sĩ Sultan (theo cách gọi của đội ngũ của ông), có đủ sức mạnh và sự khéo léo để phê duyệt một văn bản vừa tham vọng, vừa thuyết phục cho 198 quốc gia? Nhà đàm phán người châu Âu nhận thấy ông ấy là người “còn kém chủ động hơn cả đoàn người Anh tại COP26”. Theo ông, vị chủ tịch người UAE có vẻ “chậm một chút” trong việc đàm phán văn bản cuối cùng.

Bản thân Sultan Al Jaber nói rằng, ông ấy sẽ chưa đưa ra bất kỳ quyết định nào. Nhưng lịch sử cho thấy, các chủ tịch COP có thể làm nhân tố xúc tác cho nhiều thỏa thuận. Kế hoạch của ông là chuẩn bị thông báo về những cam kết do các nhà doanh nghiệp đưa ra trước thềm COP28, chẳng hạn như quyết định về giảm lượng khí thải metan hoặc vấn đề sử dụng điều hòa không khí. Dù vậy, những thông báo này sẽ không có hiệu lực như một văn bản chính của Liên hợp quốc.

Liệu ông sẽ nói gì với những người bi quan? Sẽ không ai biết câu trả lời trước ngày 12/12. COP28 dự kiến kết thúc vào ngày đó, nếu Tiến sĩ Sultan có thể kết thúc các cuộc tranh luận đúng thời hạn.

Ngọc Duyên

AFP