Cấp thiết nguồn nhân lực cho ngành logistics trong kỷ nguyên mới

Cảng quốc tế Gemalink nằm trong cụm cảng Cái Mép-Thị Vải thường xuyên đón các tàu mẹ siêu trọng từ nhiều nơi trên thế giới. (Ảnh: Hồng Đạt/TTXVN)

Logistics là ngành dịch vụ có vai trò kết nối các hoạt động như cung ứng, sản xuất... góp phần giảm chi phí lưu thông trong phân phối hàng hóa, nâng cao sức cạnh tranh của sản phẩm.

Trong kỷ nguyên mới, để trở thành một trong những ngành kinh tế mũi nhọn, đóng góp hiệu quả cho tăng trưởng kinh tế đất nước ngành logistics đứng trước trước nhiều thuận lợi và thách thức, trong đó có thách thức liên quan nguồn nhân lực chất lượng cao.

Nhu cầu cấp thiết về nguồn nhân lực

Theo Tiến sỹ Vũ Minh Tiến (Phó Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Kinh tế Đối ngoại Thành phố Hồ Chí Minh): Tốc độ tăng trưởng của ngành Logistics Việt Nam hiện dao động từ 14-16%, với giá trị ước tính gần 50 tỷ USD mỗi năm. Trên bảng xếp hạng toàn cầu, Việt Nam đứng thứ 43/155 quốc gia về hiệu quả logistics.

Sự đóng góp của ngành vào GDP (tổng sản phẩm nội địa) cả nước là khoảng 8-10%. Kết quả phát triển này kéo theo nhu cầu nhân lực từ khoảng 1,2 triệu người hiện nay lên 2,5 triệu người vào năm 2030.

Ông Trần Chí Dũng (Hiệp hội Doanh nghiệp dịch vụ Logistics Việt Nam) khẳng định: hiện nay dư địa việc làm rất lớn với nhiều nhóm chuyên ngành liên quan đến logistics. Tuy nhiên, trong bối cảnh ngành logistics phát triển mạnh, yêu cầu về nhân lực của ngành có những thay đổi đáng kể, liên quan đến đòi hỏi mới của thị trường như công nghệ, mô hình kinh doanh, chuyển đổi xanh...

Với góc nhìn từ Thành phố Hồ Chí Minh sau sáp nhập, Phó Giáo sư Nguyễn Ngọc Vinh (Viện Nghiên cứu và Tư vấn phát triển vùng, Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh) nhận định: vị thế mới của Thành phố Hồ Chí Minh không chỉ là một đô thị trung tâm kinh tế-tài chính mà còn trở thành trung tâm logistics, công nghiệp và dịch vụ biển hàng đầu cả nước. Có đường bờ biển dài, hệ thống cảng nước sâu, vùng thềm lục địa rộng lớn, Thành phố Hồ Chí Minh có đủ điều kiện để phát triển toàn diện các lĩnh vực kinh tế biển và đô thị ven biển.

Thực hành quy trình nhập kho hàng hóa trong container tại Trung tâm logistics mới được xây dựng của Trường Cao đẳng Hàng hải I. (Ảnh: Hoàng Hiếu/TTXVN)

Với cụm cảng Cát Lái và Cái Mép-Thị Vải nằm trong cùng một hành lang ven biển, Thành phố Hồ Chí Minh đang hội tụ điều kiện để trở thành trung tâm logistics biển hàng đầu Đông Nam Á. Dự án Cảng trung chuyển quốc tế Cần Giờ với quy mô dự kiến khoảng 7,2 triệu TEUs/năm cũng được xem là “cú huých” chiến lược, nâng cao vị thế Thành phố Hồ Chí Minh trên bản đồ logistics toàn cầu. Từ những thế mạnh này, nhu cầu nhân lực lĩnh vực logistics của Thành phố Hồ Chí Minh sẽ tăng lên đáng kể trong thời gian tới.

Cần các giải pháp đồng bộ

Nhu cầu phát triển nguồn nhân lực trong ngành logistics tại Việt Nam đang trở nên cấp thiết. Với tốc độ tăng trưởng kinh tế nhanh chóng và vị trí chiến lược trong khu vực Đông Nam Á, Việt Nam đang trở thành một trung tâm logistics quan trọng. Tuy nhiên, để tận dụng hết tiềm năng này, việc phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao là không thể thiếu.

Theo Tiến sỹ Vũ Minh Tiến, (Phó Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Kinh tế Đối ngoại Thành phố Hồ Chí Minh): Việt Nam đang bước vào kỷ nguyên mới, lĩnh vực logistis cũng đang có những cơ hội phát triển mới. Nguồn nhân lực của lĩnh vực này cần tiếp tục được nâng cao chất lượng.

Với vai trò cơ sở đào tạo, có thế mạnh đào tạo, cung ứng nhân lực logistics từ 10 năm nay, Trường Cao đẳng Kinh tế Đối ngoại Thành phố Hồ Chí Minh tiếp tục đổi mới, xây dựng chương trình đào tạo tích hợp các phần mềm quản lý chuỗi cung ứng hiện đại và trang bị cho người học nhiều kiến thức, kỹ năng mới liên quan chuyển đổi xanh, chuyển đổi số, kinh tế tuần hoàn. Đồng thời trường kết nối doanh nghiệp, đưa sinh viên tới kho hàng, cảng, doanh nghiệp vận tải, làm quen thực tế nhanh chóng đáp ứng yêu cầu thị trường lao động.

Thạc sỹ Đặng Thành Luân và Thạc sỹ Trương Thị Thanh Nga (Trường Đại học Văn Hiến) đều phân tích: Theo Bộ Công Thương, ngành logistics Việt Nam đang đối mặt với một khoảng trống lớn về nguồn nhân lực có trình độ chuyên môn. Nhu cầu về nhân lực trong ngành này dự kiến tăng mạnh lên tới 2,5 triệu người vào năm 2030. Tuy nhiên, mới chỉ có khoảng 5-7% lực lượng lao động trong ngành logistics được đào tạo bài bản, dẫn đến tình trạng thiếu hụt về nhân lực chất lượng cao.

Đó là chưa kể, yếu tố quan trọng khác là sự phát triển của thương mại điện tử cũng góp phần tạo ra nhu cầu lớn về các dịch vụ logistics như kho vận, giao nhận và vận chuyển hàng hóa. Các công ty logistics cần có nhân lực đủ năng lực để quản lý và vận hành các hệ thống này một cách hiệu quả.

Do đó, các chương trình đào tạo lĩnh vực logistics cần chú trọng trang bị các kỹ năng và kiến thức liên quan đến trí tuệ nhân tạo (AI), Internet vạn vật (IoT) và blockchain để tối ưu hóa quy trình logistics, từ quản lý kho hàng đến vận chuyển và giao nhận.

Ông Trần Chí Dũng (Hiệp hội Doanh nghiệp dịch vụ Logistics Việt Nam) nhấn mạnh: các cơ sở đào tạo cần nghiên cứu, dự báo những yêu cầu cho nguồn nhân lực trong tương lai để đào tạo đáp ứng yêu cầu phát triển, để “dẫn trước chứ không phải đi theo.” Chương trình đào tạo cần chuẩn bị để đáp ứng nhu cầu tương lai, liên quan đến những vấn đề công nghệ ứng dụng, mô hình kinh doanh, vận hành, bán hàng với những thay đổi mới. Cùng với đó, cần có những cơ sở thực hành trong nhà trường, bởi ngành logistics không thể dạy “chay” mà đạt hiệu quả được.

Hoạt động bốc dỡ, giao nhận container tại cảng Nam Đình Vũ. (Ảnh: Hoàng Hiếu/TTXVN)

Góc độ doanh nghiệp sử dụng lao động, ông Bùi Tấn Trưởng, Phó Tổng Giám đốc Công ty Karl Gross Logistics Việt Nam đánh giá: với ngành logistics hiện nay nhiều lao động trẻ có điểm mạnh là có trình độ độ ngoại ngữ tốt, nhanh nhạy với công nghệ thông tin, chuyển đổi số. Tuy nhiên, trong quá trình tuyển và sử dụng lao động cho thấy nhiều người còn thiếu các kỹ năng mềm như tư duy phản biện, giao tiếp, làm việc nhóm trong một đội ngũ lớn của doanh nghiệp. Trong khi đó, lĩnh vực logstics lại đòi hỏi sự phối hợp với rất nhiều bộ phận, phòng ban bới nó là một chuỗi liên kết. Đây là những kỹ năng mà nhân lực ngành logistics cần lưu ý.

"Nên tăng cường kết nối giữa cơ sở đào tạo và doanh nghiệp xây dựng các khóa học ngắn hạn, thực tiễn ngay tại doanh nghiệp, giúp sinh viên ngành logistics sớm làm quen và thích ghi với môi trường, văn hóa doanh nghiệp, có đẩy đủ các kỹ năng mềm cần thiết,” ông Bùi Tấn Trưởng đề xuất./.

(TTXVN/Vietnam+)