Bài 4: Việc phân quyền, phân cấp bằng nghị định - phù hợp với chủ trương của Đảng, được Quốc hội cho phép

Không quy định lại những nội dung vẫn còn phù hợp tại các văn bản có hiệu lực pháp lý cao hơn

Hiện đang có một số ý kiến băn khoăn nôịdung phân cấp trong lĩnh vực luật sư. Cụ thể, có ý kiến cho rằng, Luật Luật sư quy định Bộ trưởng Bộ Tưpháp cấp, thu hồi chứng chỉ hành nghề luật sư, trong khi đó Nghị định số 121/2025NĐ-CP lại quy định Chủ tịch UBND tỉnh là đang có sự chồng chéo giữa Luật Luật sưvà Nghị định, thậm chí có ý kiến cho rằng đây là “quy định trái luật”.

Về ý kiến này, đối chiếu theo Luật Luậtsư và Nghị định 121/2025, có thể thấy ngay đang có sự quy định khác nhau trongLuật Luật sư và Nghị định 121/2025NĐ-CP. Nếu nghiên cứu hết tất cả các Nghị địnhvề phân quyền, phân cấp trong tất cả các lĩnh vực thì đều thấy có sự khác nhaugiữa Luật và Nghị định, chứ khôngriêng lĩnh vực luật sư.

Theo đó, cũng như các lĩnh vực khác, việc giao cho Chủ tịch UBND cấp tỉnh giải quyết một số thủ tục hành chính (TTHC) nói chung, trong đó có TTHC cấp, thu hôìchứng chỉ hành nghề luật sư là thực hiện chủ trương Trung ương tập trung quảnlý vĩ mô, xây dựng thể chế, chiến lược, quy hoạch, kế hoạch đồng bộ, thống nhất,giữ vai trò kiến tạo và tăng cường kiểm tra, giám sát; phân quyền, phân cấp đủmạnh, đủ rõ, hợp lý các nhiệm vụ ở Trung ương đang thực hiện về cho địa phươngtheo đúng tinh thần “địaphương quyết định, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”.

Đồng thời, đểphục vụ cho việc sắp xếp bộ máy tổ chức, đẩy mạnh phân quyền. phân cấp, QH đãgiao Chính phủ ban hành văn bản quy phạm pháp luật (VBQPPL) thuộc thẩm quyền phân định lại nhiệm vụ, quyền hạn của CQĐP và điêùchỉnh các quy định khác có liên quan đến việc thực hiện nhiệm vụ, quyền hạncủa chính quyền địa phương để thống nhất áp dụng trong thời gian chưa sưảđổi, bổ sung các luật, pháp lệnh, nghị quyết của Quốc hội (QH), Ủy ban Thường vụ (UBTV) QH và định kỳ báo cáo UBTVQH.

Cụ thể, tại Điều 32Luật Tổ chức Chính phủ quy định: “1. Trường hợp luật, nghị quyết của QH,pháp lệnh, nghị quyết của UBTVQH quy định về nhiệm vụ, quyền hạn của Chính phủ,Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ chưa phù hợp vơíquy định của Luật này thì phải điều chỉnh thống nhất với quy định của Luật nàytrong thời hạn 02 năm kể từ ngày Luật này có hiệu lực thi hành.

2. Trong thời gian luật, nghị quyết của QH, pháp lệnh, nghịquyết của UBTVQH chưa được sửa đổi, bổ sung theo thời hạn quy định tại khoản 1Điều này, để bảo đảm giải quyết việc phân quyền, phân cấp đối với một số lĩnh vựcưu tiên, cấp bách, giao Chính phủ ban hành VBQPPL điều chỉnh một số nhiệm vụ,quyền hạn và quy định khác có liên quan đến việc thực hiện nhiệm vụ, quyền hạncủa Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ đang được quy địnhtrong các điều, khoản, điểm có liên quan tại luật, nghị quyết của QH, pháp lệnh,nghị quyết của UBTVQH để thống nhất áp dụng, định kỳ báo cáo UBTVQH; trường hợpliên quan đến luật, nghị quyết của QH thì báo cáo QH tại kỳ họp gần nhất.

3. Trong thơìgian cơ quan có thẩm quyền chưa ban hành VBQPPL để điều chỉnh nhiệm vụ, quyền hạncủa Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ phùhợp với quy định của Luật này thì các quy định của pháp luật hiện hành về nhiệmvụ, quyền hạn của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quanngang Bộ được tiếp tục thực hiện cho đến khi cơ quan có thẩm quyền ban hành VBQPPLsửa đổi, bổ sung hoặc thay thế”.

Ngoài ra, ngày 16/6/2025, QH đã thông qua Luật Tổ chức chính quyền địaphương (CQĐP). Điều 54 Luật Tổ chức CQĐP quy định:“1. Chậm nhất là ngày 01 tháng 3 năm 2027, các VBQPPL có nội dung quyđịnh về tổ chức, nhiệm vụ, quyền hạn và quy định khác có liênquan của CQĐP các cấp phải được sửa đổi, bổ sung để bảo đảm phùhợp với tổ chức đơn vị hành chính, các nguyên tắc và các nhiệm vụ,quyền hạn của CQĐP các cấp quy định tại Luật này.

Kể từ ngày Luậtnày có hiệu lực thi hành, để kịp thời thực hiện tổ chức CQĐP cấp tỉnh, cấpxã theo quy định tại Luật này và đẩy mạnh phân quyền, phân cấp cho CQĐPtrong một số lĩnh vực ưu tiên, cấp bách, giao Chính phủ ban hành VBQPPL thuộcthẩm quyền phân định lại nhiệm vụ, quyền hạn của CQĐP và điều chỉnh các quy địnhkhác có liên quan đến việc thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyềnđịa phương để thống nhất áp dụng trong thời gian chưa sửa đổi, bổ sungcác luật, pháp lệnh, nghị quyết của QH, UBTVQH và định kỳ báo cáo UBTVQH;trường hợp liên quan đến luật, nghị quyết của QH thì báo cáo QH tại kỳ họp gầnnhất.

2. Trong thơìgian cơ quan có thẩm quyền chưa ban hành VBQPPL để điều chỉnh nhiệm vụ,quyền hạn của CQĐP theo quy định tại khoản 1 Điều này thì các quy địnhcủa pháp luật hiện hành liên quan đến trách nhiệm trong thực hiện nhiệm vụ,quyền hạn của CQĐP được tiếp tục thực hiện cho đến khi cơ quan có thẩm quyềnban hành VBQPPL sửa đổi, bổ sung hoặc thay thế”.

Từ các quy định trên có thể thấy, để thực hiện chủtrương phân quyền, phân cấp trong điều kiện cấp bách, QH đã nhất trí để Chínhphủ quy định một số nội dung khác với luật ở trong các nghịđịnh. Các Nghị định phân quyền, phâncấp này quy định những nội dung cần sửa đổi của pháp luật hiện hành, kểcả luật, nghị quyết, pháp lệnh của QH, UBTVQH để phân quyền, phân cấp, phân địnhthẩm quyền và trình tự, thủ tục thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn được phân quyền,phân cấp, phân định thẩm quyền, không quy định lại những nội dung vẫn còn phù hợptại các văn bản này.

Về thời gian ápdụng, các Nghị định phân quyền,phân cấp, phân định thẩm quyền chỉ cóhiệu lực pháp luật đến ngày 01/3/2027.Như vậy, có thể hiểu các Nghịđịnh về phân quyền, phân cấp (trongđó có cả Nghị định 120, 121 năm 2025) được ban hành để thực hiện chủtrương cấp bách và đã được QH cho phép và chỉ có hiệu lực đến ngày 01/3/2027.Sau ngày 01/3/2027, tất cả các luật, trong đó có Luật Luật sư sẽ được ban hànhđể tạo sự đồng bộ, thống nhất. Do đó, có thể khẳng định việc Chính phủ ban hànhNghị định số 121/2025/NĐ-CP về phânquyền, phân cấp trong các lĩnh vực quản lý của Bộ Tư pháp (cùng với nhiều Nghịđịnh về phân quyền, phân cấp khác) là phù hợp với chủ trương của Đảng, được QHcho phép.

Cấp/thu hồi chứng chỉ hành nghề luậtsư phải bảo đảm điều kiện luật định

Bên cạnh đó, cũng có ý kiến cho rằng,việc giao Chủ tịch UBND tỉnh có quyền cấp và thu hồi chứng chỉ hành nghề luậtsư có thể gây ra phức tạp trong quá trình giải quyết các vụ án hành chính khi đôítượng hành chính là đối tượng bị kiện là người đứng đầu cơ quan hành chính ở địaphương, đồng thời là người cấp,thu hồi chứng chỉ hành nghề luật sư.

Theo quy định củapháp luật tố tụng hành chính,đối tượng bị kiện là người đứng đầu cơ quan hành chính ở địa phương, trong đócó UBND cấp tỉnh (là người có thẩm quyền cấp chứng chỉ hành nghề luật sư theoquy định của Nghị định 121/2025/NĐ-CP). Nhưng pháp luật tố tụng hành chính đã quy định chặt chẽ về trình tự, thủ tục giải quyết các vụán hành chính, quyền và nghĩa vụ của các bên đương sự (trong đó luật sư là đạidiện cho một bên đương sự). Pháp luậtvề tố tụng đã nêu rõ, việc giảiquyết các vụ án hành chính được phán quyết trên cơ sở chứng cứ và theo quy địnhcủa pháp luật.

Còn Luật Luật sư đã quy định rất cụ thể về điều kiện để được cấp chứng chỉ hành nghề luậtsư, các trường hợp bị thu hồi chứng chỉ hành nghề luật sư. Do vậy, Bộ trưởng BộTư pháp hay Chủ tịch UBND cấp tỉnh khi xem xét cấp, thu hồi Chứng chỉ hành nghềluật sư đều phải căn cứ vào quy định của Luật Luật sư.

Ngoài ra, theo quy định của Luật Khiếu nại, người đề nghị cấp chứng chỉ hànhnghề luật sư, người bị thu hồi chứng chỉ hành nghề luật sư có quyền khiếu nạiquyết định hành chính của Chủ tịch UBND cấp tỉnh (trường hợp bị từ chối cấp haybị thu hồi chứng chỉ). Hơn nữa, trong trường hợp luật sư không đồng ý với quyết địnhgiải quyết khiếu nại của Chủ tịch UBND cấp tỉnh thì có quyền khiếu nại lần hailên Bộ trưởng Bộ Tư pháp.

Đặc biệt, Đảng cũng nhấn mạnh chủtrương các cơ quan Trung ương chỉ tập trung thực hiện các nhiệm vụ mang tính vĩmô, trong đó có tăng cường thanh tra, kiểm tra. Vì vậy, trong thời gian tới, các cơ quan Trungương sẽ tăng cường công tác kiểm tra, thanh tra, trong đó tập trung vào việc thựchiện nhiệm vụ phân quyền, phân cấp của CQĐP. Như vậy, những lo ngại rằng việc giao Chủ tịch UBND tỉnh có quyền cấp, thu hồi chứng chỉ hành nghề luậtsư có thể gây ra phức tạp trong quá trình giải quyết các vụ án hành chính là chưa có cơ sở thực tế. Hơn nữa, chúng ta cầnnhận thức sâu sắc việc thực hiện phân quyền, phân cấp trong lĩnh vực luật sưnói riêng, các lĩnh vực khác nói chung phải đề cao tinh thần “địa phương quyết định, địa phươnglàm, địa phương chịu trách nhiệm” để sau ngày 1/3/2027 sẽtiến hành đánh giá, nhìn nhận việc triển khai chủ trương trên thực tiễn.

Thục Quyên - Hà Anh