Vũ Thê Lang - Người thầy thời Hùng Vương dựng nước
PTĐT - Tương truyền, vào thời Hùng Vương thứ 18, ở làng Mộ Trạch (tỉnh Hải Dương) có vợ chồng ông Vũ Công, vốn dòng dõi thi thư, nhưng cảnh nhà nghèo túng, mới tìm về nơi đô thành Văn Lang, đến chốn Hương Lan mở lớp dạy học.
Ông bà sinh hạ được người con trai, đặt tên là Vũ Thê Lang. Lớn lên, Thê Lang cũng theo nghiệp cha, rồi kết duyên cùng cô thôn nữ Nguyễn Thị Thục, ở Đông Ngân, Kinh Bắc. Tiếng lành đồn xa, nhờ học vấn cao và tận tụy với nghề, sống giản dị và mẫu mực nên ông giáo được Vua Hùng thứ 18 ủy thác việc học hành của hai công chúa Tiên Dung và Ngọc Hoa. Vào ngày mùng 2 tháng 2 năm Quý Dậu (288 trước Công nguyên), vợ chồng thầy giáo cùng tạ thế một ngày. Ghi nhớ công ơn của thầy cô, nhân dân trong vùng đã xây dựng miếu thờ thầy cô ngày đêm hương khói.
Ngôi đền nhỏ vẻ trầm mặc, cổ kính là minh chứng rõ nét cho nền văn hiến lâu đời của đất nước và truyền thống “Tôn sư trọng đạo”, uống nước nhớ nguồn và tinh thần hiếu học của dân tộc ta từ ngàn xưa đến nay nói lên ước vọng tri thức tốt đẹp cho tương lai của nhân dân. Hàng năm, với tấm lòng ấy, hàng ngàn lượt người đến thăm viếng, thắp hương tưởng niệm thầy cô.
Trải qua bao biến thiên binh lửa, nhân dân thôn Hương Lan vẫn chăm sóc, hết lòng bảo vệ và góp công xây dựng bảo tồn nguyên vẹn cụm di tích Đình, Miếu và Lăng mộ. Năm 1999, Đền Thiên Cổ đã được UBND tỉnh chứng nhận là di tích lịch sử.