Về Cao Phong đón Tết Độc lập cùng đồng bào Mường

Với người Mường ở Xóm Mừng thì Tết Độc Lập ngày mồng 2/9 là cái Tết thứ hai người dân ăn Tết to, sau Tết Nguyên đán. Ảnh: Quang Hải

Đồng bào dân tộc Mường thường chuẩn bị đón Tết Độc lập trước đó vài ngày. Cảm xúc và hương vị giống như một Tết cổ truyền thu nhỏ. Bà con đi chợ phiên sắm sửa, gặp nhau đều hỏi thăm “năm nay ăn mồng hai có to không?”, nghe thật ấm áp thân tình. Đi vào nhà ai cũng thấy các mâm cỗ đang được bày biện sung túc: thịt lợn, gà đồi, cá nướng, xôi đồ… thơm nức lòng người. Khắp đường làng ngõ xóm của xã Cao Phong, cờ đỏ sao vàng tung bay trong nắng vàng của ngày đầu thu khiến chúng tôi thấy thật tự hào vì đã được chứng kiến một cái Tết Độc lập đậm bản sắc văn hóa Mường.

Khắp đường làng ngõ xóm Mừng - xã Cao Phong, cờ đỏ sao vàng tung bay trong nắng vàng. Ảnh: Quang Hải

Trong ngày Tết này, những người dân tộc Mường trong xóm đều mặc trên mình những bộ quần áo đẹp nhất, sau đó đến thăm nhà nhau, quây quần uống những chén rượu nồng ấm tình người. Vì vậy, việc bày biện mâm cỗ thịnh soạn cũng là dịp để con cháu, anh em trong gia đình, dòng tộc cùng về quây quần, sum họp bên nhau mừng vui ăn Tết. Thật ấm lòng nếu bạn là người từ phương xa tới đây, không chỉ được thưởng thức các món ăn ngon và nâng những ly rượu nồng ấm của người dân nơi này, mà bạn sẽ rất ấn tượng với những lời chúc tốt lành và lời mời rượu: “Ở đây có chén rượu trong, xin mời anh uống cho lòng thêm say”… Giản dị, mộc mạc vậy thôi nhưng với người dân nơi đây, đó là tình cảm chân thành nhất của chủ nhà, khiến bất cứ thực khách nào cũng khó có thể khước từ.

Mâm cỗ ngày Tết Độc lập của người dân xứ Mường ở Xóm Mừng

Việc thái thịt, sắp mâm cỗ cũng quan trọng không kém. Phải là những người đàn ông lớn tuổi, có hiểu biết nhất định mới được làm. Nhìn qua thì dễ nhưng làm mới thấy cầu kỳ. Ngay từ việc đặt hướng ngọn lá, mang lá cũng phải đúng cách. Các món ăn được chế từ các bộ phận của con lợn cũng phải xếp đúng vị trí, như thế, lúc dọn mâm mới không bị thiếu. Theo quan niệm của người Mường, khi đặt mâm cỗ cúng, nếu thiếu một trong các bộ phận của con lợn coi như tổ tiên chưa nhận đủ lễ, sẽ không may mắn cho gia đình.

Trong ngày Tết Độc lập, mỗi gia đình thường chuẩn bị 5 mâm cỗ cúng dâng lên tổ tiên. Các cụ cao tuổi nhất trong nhà sẽ đại diện mời tổ tiên, các vị thần về nhận lễ, chứng giám cho lòng thành của con cháu. Sau đó, con cháu xin phép lùi mâm xuống, tất cả cùng nhau nâng ly chúc mừng ngày Quốc khánh và chúc nhau may mắn, thành công trong cuộc sống, thắt chặt tình đoàn kết. Đây cũng là dịp để gia đình dạy con cháu ôn lại truyền thống cách mạng của quê hương, đất nước, nhớ công ơn Đảng, Bác Hồ đã đem lại độc lập, tự do cho nhân dân. Trong mâm cỗ vui vầy, lời hát đối thiết tha lại được cất lên.

Tết độc lập 2/9 là nét đẹp văn hóa, tập tục trong đời sống của người Mường cần duy trì và phát huy. Ảnh: Quang Hải

Chia sẻ về tục lệ ăn Tết Độc lập của người Mường ở Phú Thọ, chuyên gia văn hóa Mường Bùi Huy Vọng – Chi hội trưởng Chi hội Văn nghệ dân gian tỉnh Phú Thọ – cho biết: Trước đây, vào ngày Tết Độc lập, sau khi các trò chơi dân gian tại các bản làng tạm gác, thì tại các gia đình mâm cỗ đã được bày biện sung túc. Các món ăn trong ngày này cũng không quá cầu kỳ, chủ yếu là các sản vật, nông sản địa phương như: thịt lợn, thịt gà, bánh uôi, xôi ngũ sắc…

Nhà nghiên cứu Bùi Huy Vọng chia sẻ thêm: “Người Mường ăn Tết Độc lập cũng như việc chuẩn bị mâm cỗ thịnh soạn, như là dịp để con cháu, anh em trong gia đình, dòng tộc cùng về quây quần, sum họp bên nhau mừng vui ăn Tết. Trong ngày Tết, mọi người sẽ dành cho nhau những lời chúc tốt lành nhất và lời mời rượu. Bữa cơm, khi nhiều người đã ngà ngà trong men say rượu lá, thì cũng là lúc những lời ca, tiếng hát được cất lên.

Đó là những câu hát đối đáp, mời rượu mộc mạc nhưng chứa đựng tình cảm chân thành nhất của mỗi người, khiến bất kỳ thực khách nào cũng khó có thể khước từ. Đặc biệt, vào cuối bữa tiệc, sau khi khách khứa ra về, gia chủ thường tặng kèm một gói quà là những chiếc bánh uôi truyền thống như một lời chúc sức khỏe, no đủ và hạnh phúc”.

Ngày Tết Độc lập, các gia đình thắp hương, dâng cỗ lên tổ tiên, sau đó đánh chiêng để cầu nguyện sức khỏe, gia đình êm ấm, mùa màng bội thu, quê hương đất nước ngày càng phát triển là nét độc đáo của người dân xứ Mường

Theo ông Bùi Văn Rượi ở xóm Mừng, xã Cao Phong, tỉnh Phú Thọ, phong tục ăn Tết Độc lập 2/9 trước đây chỉ được gọi đơn giản là “ăn mồng hai” theo cách gọi dân dã của người Mường. Tên gọi Tết Độc lập mới xuất hiện mấy năm trở lại đây. Tuy vậy, ở làng ông, người dân vẫn sử dụng tên gọi cũ. Có lẽ, người Mường “ăn mồng hai” từ năm Quốc khánh đầu tiên của đất nước. Theo lời mẹ ông kể, khi mẹ lớn lên đã được ăn Tết Độc lập rồi. Từ ông bà truyền lại cho mẹ, bây giờ mẹ vẫn tổ chức hằng năm cho con cái có dịp về sum họp, vui vầy. Không chỉ với riêng ông mà với hầu hết những người con sinh ra và lớn lên trên đất Mường thì ngày Tết Độc lập đã trở nên thân thuộc không kém là bao so với Tết cổ truyền. Nếu như đồng bào dân tộc Kinh có câu “ăn Tết cả năm không bằng rằm tháng Bảy” thì người Mường lại tự hào có Tết Độc lập 2/9.

Xóm Mừng ăn Tết độc lập đậm bản sắc văn hóa Mường. Ảnh: Quang Hải

“Dù gọi là ‘ăn mồng hai’ hay Tết Độc lập thì không khí của ngày mừng Quốc khánh vẫn không thay đổi. Có chăng, cùng với sự đi lên của đất nước, trong mâm cỗ ngày này thêm nhiều màu sắc. Nhìn lên bàn thờ tổ tiên đã thấy rõ sự no ấm, đủ đầy về vật chất. Thế mới lại càng thấm thía lòng biết ơn những lớp người anh dũng chiến đấu và bảo vệ nền độc lập dân tộc. Nhờ có họ, thế hệ con cháu hôm nay mới có cơm no áo ấm, đồng thời có thêm một ngày Tết chan chứa tự hào”, ông Bùi Văn Rượi cho biết thêm.

Tết độc lập 2/9 là nét đẹp văn hóa, tập tục trong đời sống của người Mường cần duy trì và phát huy. Ảnh: Quang Hải

Ý nghĩa trong ngày Tết Độc lập của người Mường ở xóm Mừng sẽ còn được lưu giữ qua từng thế hệ, và cũng là bản sắc riêng về văn hóa Mường, góp phần giáo dục truyền thống cách mạng cho thế hệ trẻ. Đây là nét đẹp văn hóa, tập tục trong đời sống của người Mường cần được duy trì và phát huy.

Xứ Mường xóm Mừng - xã Cao Phong đón Tết Độc lập. Ảnh: Quang Hải

Ông Nguyễn Văn Hưng ở xóm Mừng, xã Cao Phong, tỉnh Phú Thọ cho biết thêm: “Trước đây, đời sống người dân còn nhiều khó khăn nhưng mọi gia đình đều dành dụm vật phẩm ngon nhất, tuy không được nhiều nhưng cũng mang ra để thưởng thức trong ngày vui đón Tết. Nay đời sống khá giả hơn, tập tục đón Tết Độc lập của bà con cũng no đủ hơn, nhà nào cũng có thịt gà, vịt, nhiều nhà mổ lợn ăn rất to; nhiều gia đình còn tập trung anh em để mổ bò, thịt lợn ăn chung... Hiện nay, cuộc sống của bà con khắp huyện đã khá giả, đổi thay hơn trước rất nhiều, nên Tết Độc lập lại càng đông vui hơn”.

Tết Độc lập cũng là truyền thống của người Mường ở xã Cao Phong, tỉnh Phú Thọ để răn dạy con cháu mình về đạo lý “uống nước nhớ nguồn” của dân tộc, nhớ công ơn của Đảng, của Bác Hồ kính yêu. Tất cả đã tạo nên bầu không khí mới mẻ, gắn chặt tình đoàn kết giữa các bản làng, thôn xóm, góp phần dựng xây quê hương ngày càng giàu đẹp.

Mộc Miên