Về ấp An Phú nghe nhạc ngũ âm của đồng bào Khmer

Ấp An Phú, xã Gò Quao là ấp có đông đồng bào dân tộc Khmer sinh sống. Để giữ gìn, phát huy truyền thống văn hóa của dân tộc, chính quyền địa phương phối hợp Ban Quản trị chùa Sóc Sâu thành lập Câu lạc bộ Đàn ngũ âm ấp An Phú.

Được thành lập và đi vào hoạt động từ năm 2019, đến nay câu lạc bộ có hơn 20 thành viên, hoạt động ngày càng hiệu quả, là đơn vị nòng cốt trong các phong trào văn hóa, văn nghệ của xã Gò Quao.

Mỗi khi câu lạc bộ sinh hoạt thu hút nhiều người dân trong ấp đến xem, ai cũng bị hấp dẫn bởi tiếng nhạc âm vang, nhịp nhàng của các bản nhạc qua đôi tay tài hoa của các nhạc công.

Thành viên Câu lạc bộ Đàn ngũ âm ấp An Phú, xã Gò Quao sinh hoạt.

Trong đời sống tinh thần của người Khmer, nhạc ngũ âm được xem là tài sản văn hóa quý báu, không thể thiếu trong các dịp lễ hội, tết cổ truyền của đồng bào Khmer. Sự phát triển của nhạc ngũ âm trong cuộc sống hiện đại góp phần nâng cao đời sống tinh thần của đồng bào.

Nhạc ngũ âm truyền thống của người Khmer (Pinn Peat) là một dàn nhạc được hợp thành bởi 5 bộ nhạc cụ, làm từ 5 loại chất liệu khác nhau tạo nên 5 âm sắc riêng biệt: Bộ đồng, bộ sắt, bộ mộc, bộ hơi và bộ da. Mỗi loại nhạc cụ có cấu tạo khác nhau nên có đặc trưng về âm thanh riêng biệt, bảo đảm yếu tố hòa âm cho cả dàn nhạc để khi hòa tấu tạo ra âm thanh độc đáo, từ rất trầm đến cao vút, từ ngọt ngào, du dương đến sâu lắng, hùng hồn đi vào lòng người.

Theo anh Danh Nghiệp, Chủ nhiệm Câu lạc bộ Đàn ngũ âm ấp An Phú, nhạc ngũ âm chủ yếu là nhạc không lời, có thể kết hợp với những điệu múa uyển chuyển đặc trưng của người phụ nữ Khmer tạo nên không gian văn hóa riêng biệt của đồng bào Khmer.

Đội nhạc ngũ âm thường có từ 5 - 6 nhạc công. Để sử dụng thành thạo các nhạc cụ trong dàn nhạc ngũ âm, đòi hỏi người sử dụng phải hiểu cách hòa âm, bắt được nhịp, nhớ nốt nhạc bài hát.

Câu lạc bộ Đàn ngũ âm ấp An Phú, xã Gò Quao tham gia biểu diễn tại Ngày hội Văn hóa, thể thao và du lịch đồng bào Khmer tỉnh Kiên Giang năm 2025 (nay là tỉnh An Giang).

Thành viên Câu lạc bộ Đàn ngũ âm ấp An Phú chủ yếu là học sinh, khác nhau về độ tuổi, hoàn cảnh nhưng chung sở thích, niềm đam mê với âm nhạc, tình yêu nghệ thuật truyền thống của dân tộc mình. Chẳng ai bảo ai, cứ hễ đến ngày cuối tuần lại tập hợp đông đủ để sinh hoạt. Trong câu lạc bộ, thành viên nhỏ tuổi nhất 10 tuổi, lớn nhất 13 tuổi.

Em Danh Thái Phong, thành viên câu lạc bộ chia sẻ: “Tham gia Câu lạc bộ đàn ngũ âm ấp An Phú giúp em có kiến thức chuyên sâu về nhạc ngũ âm. Thông qua những điều được truyền dạy, em cảm thấy yêu văn hóa truyền thống của dân tộc mình hơn. Em hạnh phúc khi được tiếp nối, góp một phần nhỏ vào việc bảo tồn và phát huy Di sản văn hóa phi vật thể của dân tộc mình”.

Nội dung sinh hoạt hàng tuần được ban chủ nhiệm câu lạc bộ chuẩn bị kỹ lưỡng, bài bản nhằm mang lại hiệu quả trong từng buổi sinh hoạt. Việc duy trì tham gia sinh hoạt câu lạc bộ tạo sân chơi lành mạnh, bổ ích, giúp các thành viên giao lưu, giải trí, trau dồi kỹ năng, từ đó thêm yêu nhạc ngũ âm, có ý thức giữ gìn, phát huy bản sắc văn hóa của dân tộc.

Hàng năm, Câu lạc bộ Đàn ngũ âm ấp An Phú tham gia dàn dựng chương trình để biểu diễn phục vụ Nhân dân vào dịp tết nguyên đán, lễ hội truyền thống, ngày kỷ niệm lớn của đất nước, của địa phương. Câu lạc bộ đã đạt nhiều giải thưởng khi tham gia các hội diễn, chương trình, cuộc thi nghệ thuật. Ba năm liền Câu lạc bộ tham gia cuộc thi liên hoan nghệ thuật truyền thống Khmer của tỉnh đều được khen thưởng.

Năm 2025, đội văn nghệ truyền thống Khmer của xã, trong đó có thành viên câu lạc bộ được Sở Văn hóa và Thể thao tỉnh Kiên Giang (nay là tỉnh An Giang) tặng giấy khen đạt nhiều thành tích trong việc bảo tồn và phát huy giá trị nghệ thuật truyền thống dân tộc Khmer trên địa bàn tỉnh.

Bài và ảnh: CẨM TÚ