Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại thẩm tra dự án Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân

Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại thẩm tra chính thức dự án Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân.

Tham dự phiên họp có các đồng chí Phó Chủ nhiệm Ủy ban, Ủy viên là đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách tại Ủy ban, các thành viên Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại, trong đó, có Trung tướng Nguyễn Hải Trung, Thứ trưởng Bộ Dân tộc và Tôn giáo, ông Lê Anh Tuấn, Thứ trưởng Bộ Ngoại giao…

Tham dự phiên họp có đại diện các cơ quan của Quốc hội. Về phía cơ quan soạn thảo, có Thiếu tướng Lê Minh Mạnh, Phó Cục trưởng Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao, Bộ Công an; đại diện Ban soạn thảo, Tổ biên tập dự án Luật; đại diện các Bộ, ngành Trung ương như: Ban cơ yếu Chính phủ, Bộ Tư lệnh 86, Bộ Quốc phòng, Bộ Y tế, Văn phòng Chính phủ, Ngân hàng Nhà nước...

Xây dựng dự án Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân xuất phát từ thực tiễn và rất thiết thực

Phát biểu mở đầu nội dung họp, Trung tướng Lê Tấn Tới, Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại cho biết, Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân là dự án luật có liên quan, gần gũi với từng cá nhân trong xã hội, tuy nhiên đây cũng là dự án luật có tác động lớn, mới và khó. Việc xây dựng dự án luật này trong bối cảnh hiện nay có nhiều yêu cầu mới đặt ra, cần phải lưu ý khi thẩm tra. Thứ nhất, Đảng, Nhà nước có những chủ trương, chỉ đạo mới, quyết liệt về chuyển đổi số quốc gia, phát triển kinh tế số, xây dựng xã hội số, trong đó Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.

Thứ hai, trong bối cảnh đổi mới tư duy xây dựng pháp luật theo chỉ đạo của Bộ Chính trị, Tổng Bí thư, Chủ tịch Quốc hội, việc xây dựng luật bảo đảm đưa những nội dung mang tính nguyên tắc, đúng thẩm quyền của Quốc hội, những nội dung cụ thể giao cho Chính phủ. “Việc xây dựng dự án Luật này cũng xuất phát từ tình hình thực tiễn các hoạt động xâm phạm dữ liệu cá nhân; xuất phát từ vị trí, vai trò quan trọng của dữ liệu cá nhân gắn với hoạt động, sản xuất, kinh doanh của các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp, liên quan đến sự ổn định chính trị, kinh tế, xã hội, quốc phòng, an ninh và đối ngoại của đất nước. Do đó, yêu cầu đặt ra đối với dự thảo Luật này là rất cao và rất thiết thực”, Trung tướng Lê Tấn Tới nhấn mạnh.

Trung tướng Lê Tấn Tới, Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại phát biểu mở đầu nội dung phiên họp

Với tinh thần làm việc nghiêm túc, trách nhiệm, Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại Lê Tấn Tới mong muốn các thành viên Ủy ban, đại diện các cơ quan của Quốc hội, các bộ, ban, ngành Trung ương và các đại biểu tham dự phiên họp tham gia nhiều ý kiến thẳng thắn, xây dựng đối với dự án Luật do Chính phủ trình để Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại hoàn thiện Báo cáo thẩm tra.

Chính phủ đề nghị Quốc hội xem xét, cho ý kiến và thông qua dự án Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân tại Kỳ họp thứ 9

Trình bày Tờ trình của Chính phủ về dự án Luật, Thiếu tướng Lê Minh Mạnh, Phó Cục trưởng Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao, Bộ Công an cho biết, việc xây dựng dự án Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân là hết sức cần thiết nhằm đáp ứng yêu cầu bảo vệ quyền dữ liệu cá nhân; ngăn chặn các hành vi xâm phạm dữ liệu cá nhân, gây ảnh hưởng đến quyền và lợi ích của cá nhân, tổ chức; nâng cao trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức, cá nhân. Việc xây dựng dự án Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân là bước đi thận trọng, kỹ lưỡng, có quá trình và sự chuẩn bị công phu của Chính phủ, bắt đầu từ khi khảo sát xây dựng Nghị định bảo vệ dữ liệu cá nhân (năm 2019) đến khi Nghị định có hiệu lực và triển khai trên thực tiễn.

Việc xây dựng dự án Luật dựa trên các cơ sở chính trị, trong đó có Nghị quyết số 57-NQ/TQ ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Cơ sở pháp lý, Hiến pháp năm 2013 đã kế thừa các quy định của các bản Hiến pháp trước đây, khẳng định quyền riêng tư của cá nhân là bất khả xâm phạm, đồng thời phát triển mở rộng phạm vi quyền riêng tư không chỉ là quyền bất khả xâm phạm về thân thể, nhà ở, thư tín mà còn bao gồm quyền bảo vệ bí mật cá nhân, trong đó có thông tin về đời sống riêng tư, bí mật cá nhân, bí mật gia đình.

Thiếu tướng Lê Minh Mạnh, Phó Cục trưởng Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao

Về cơ sở thực tiễn, theo thống kê của Bộ Công an, có tổng số 68 văn bản quy phạm pháp luật liên quan trực tiếp đến bảo vệ dữ liệu cá nhân tại Việt Nam, nhưng tất cả đều chưa thống nhất về khái niệm và nội hàm dữ liệu cá nhân, bảo vệ dữ liệu cá nhân, chỉ có Nghị định số 13/2023/NĐ-CP đưa ra định nghĩa nhưng chưa phải văn bản luật nên cần có văn bản Luật làm “luật gốc”. Bên cạnh đó, pháp luật bảo vệ dữ liệu cá nhân nước ta chưa có quy định chế tài để bảo vệ dữ liệu cá nhân gắn cụ thể với các quyền của chủ thể dữ liệu. Trong khi đó, trong bối cảnh chuyển đổi số diễn ra sâu rộng trên hầu hết các lĩnh vực, dữ liệu cá nhân được chuyển lên môi trường điện tử thường xuyên, liên tục dẫn đến tình trạng lộ, mất dữ liệu cá nhân diễn ra phổ biến. Hoạt động mua, bán dữ liệu cá nhân diễn ra dưới nhiều hình thức. Việc thiếu các quy định cụ thể về bảo vệ dữ liệu cá nhân trên môi trường này đã dẫn đến nhiều trường hợp vi phạm và rủi ro tiềm tàng. Trên thế giới, hiện nay đã có hơn 140 quốc gia ban hành văn bản quy phạm pháp luật về bảo vệ dữ liệu cá nhân. Dự thảo Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân gồm 7 Chương, 68 Điều; quy định về bảo vệ dữ liệu cá nhân và trách nhiệm bảo vệ dữ liệu cá nhân của cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan.

Cũng theo Tờ trình của Chính phủ, việc xây dựng Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân nhằm hoàn thiện hệ thống pháp luật về bảo vệ dữ liệu cá nhân của nước ta, tạo hành lang pháp lý cho công tác bảo vệ dữ liệu cá nhân, nâng cao năng lực bảo vệ dữ liệu cá nhân cho các tổ chức, cá nhân trong nước tiếp cận trình độ quốc tế, khu vực; đẩy mạnh sử dụng dữ liệu cá nhân đúng pháp luật phục vụ phát triển kinh tế, xã hội. Chính phủ đề nghị Quốc hội xem xét, cho ý kiến và thông qua dự án Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân tại Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV (tháng 5 năm 2025).

Hồ sơ dự án Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân đủ điều kiện trình Quốc hội

Báo cáo Thẩm tra sơ bộ, Đại tá Vũ Huy Khánh, Ủy viên là đại biểu hoạt động chuyên trách tại Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại cho biết, Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại nhất trí với sự cần thiết ban hành Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân; cho rằng DLCN có vai trò đặc biệt quan trọng, là nguồn dữ liệu chiến lược, tác động trực tiếp, toàn diện đến chính trị, kinh tế, xã hội, quốc phòng, an ninh và đối ngoại của một quốc gia, nhưng công tác bảo vệ DLCN trong thời gian qua vẫn còn buông lỏng, để xảy ra các hoạt động thu thập, tấn công, chiếm đoạt, mua bán trái phép DLCN.

Đại tá Vũ Huy Khánh, Ủy viên là đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách tại Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại trình bày dự thảo báo cáo thẩm tra

Mặc dù hiện nay có nhiều văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến bảo vệ DLCN, nhưng nội dung còn tản mạn, thiếu thống nhất. Nghị định số 13/2023/NĐ-CP ngày 17/4/2024 của Chính phủ về bảo vệ DLCN đã bước đầu phát huy tác dụng, nhưng là văn bản dưới luật, chưa bảo đảm về giá trị pháp lý, chưa phù hợp với quy định của Hiến pháp và chưa đủ mạnh để ngăn chặn, xử lý các hành vi vi phạm. Do đó, việc xây dựng dự án Luật Bảo vệ DLCN là hết sức cần thiết, đáp ứng yêu cầu bảo vệ DLCN; ngăn chặn các hành vi xâm phạm DLCN; nâng cao trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức, cá nhân; bảo đảm giá trị pháp lý cho việc tổ chức thực hiện thống nhất. Việc xây dựng, ban hành Luật này là phù hợp với chủ trương, đường lối, quan điểm chỉ đạo của Đảng về chuyển đổi số quốc gia, phát triển kinh tế số, xây dựng xã hội số, đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế, góp phần tạo đà đưa đất nước bước vào kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

Cơ quan thẩm tra thấy rằng, Chính phủ và Cơ quan soạn thảo đã quán triệt và thực hiện các chỉ đạo của Bộ Chính trị, Tổng Bí thư, Chủ tịch Quốc hội đối với tư duy trong công tác xây dựng dự thảo Luật này. Tuy nhiên, đề nghị Ban soạn thảo nghiên cứu, chỉnh sửa dự thảo Luật bảo đảm ngắn gọn, quy định những nội dung đúng thẩm quyền của Quốc hội. Đối với những vấn đề mới, đang trong quá trình vận động, thực tiễn thay đổi thường xuyên, chưa ổn định thì chỉ quy định khung, mang tính nguyên tắc và giao Chính phủ, các Bộ quy định. Triệt để cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính, điều kiện kinh doanh, giảm chi phí tuân thủ, tạo thuận lợi cao nhất cho người dân và doanh nghiệp. Cơ bản không quy định trong luật những nội dung về thủ tục hành chính, trình tự, hồ sơ mà giao Chính phủ, các Bộ quy định theo thẩm quyền để linh hoạt, kịp thời sửa đổi, bổ sung khi cần thiết...

Ủy ban QPANĐN thấy rằng, hồ sơ dự án Luật về cơ bản đáp ứng các yêu cầu của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, đủ điều kiện trình Quốc hội thảo luận, cho ý kiến về dự án Luật này; cơ bản nhất trí với phạm vi điều chỉnh, đối tượng áp dụng của dự thảo Luật.

Đại biểu Nguyễn Hải Dũng, Phó Trưởng đoàn chuyên trách Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Nam Định, thành viên Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại phát biểu tại phiên họp.

Đổi mới tư duy xây dựng pháp luật, bỏ tư duy “không quản được thì cấm”

Tại Phiên họp, các đại biểu bày tỏ đồng tình với việc cần thiết ban hành Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân trong bối cảnh phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số hiện nay. Tuy nhiên, một số ý kiến cũng cho rằng, trong dữ liệu cá nhân có dữ liệu cá nhân cơ bản, dữ liệu cá nhân nhạy cảm. Vì vậy cần nghiên cứu làm rõ, giải thích các khái niệm, từ ngữ để đối tượng chịu sự tác động và người dân hiểu, dễ thực hiện. Có ý kiến cũng cho rằng, cần giải thích rõ khái niệm “mua bán dữ liệu cá nhân” để tránh việc nhầm lẫn trong quá trình thực thi; làm rõ thêm mối quan hệ giữa các quy định trong dự thảo Luật này với Luật Dữ liệu đã được Quốc hội thông qua. Các đại biểu dự họp cũng cho rằng, cần nghiên cứu các quy định chặt chẽ để phạm vi điều chỉnh của luật xoay quanh vấn đề bảo vệ dữ liệu cá nhân; tiếp tục làm rõ hơn các vấn đề như: xóa, lưu trữ, mã hóa dữ liệu; quyền của chủ thể dữ liệu; xử lý vi phạm hành chính…

Thay mặt cơ quan soạn thảo, Thiếu tướng Lê Minh Mạnh, Phó Cục trưởng Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao cơ bản tiếp thu các ý kiến phát biểu tại phiên thẩm tra để nghiên cứu, chỉnh sửa, hoàn thiện dự thảo Luật. Nhấn mạnh sự cần thiết ban hành Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân, Thiếu tướng Lê Minh Mạnh đồng tình với nhận định của cơ quan thẩm tra và cho rằng: “Dữ liệu cá nhân có vai trò đặc biệt quan trọng, là nguồn dữ liệu chiến lược, tác động trực tiếp đến chính trị, kinh tế, xã hội, quốc phòng, an ninh và đối ngoại của một quốc gia. Vì vậy cần có Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân và luật quy định để các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp, cá nhân liên quan đều phải có trách nhiệm bảo vệ dữ liệu cá nhân”.

Trung tướng Nguyễn Minh Đức, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại kết luận nội dung phiên họp.

Phát biểu kết luận, thay mặt cơ quan thẩm tra, Trung tướng Nguyễn Minh Đức, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại đánh giá cao sự chủ động, tích cực của Cơ quan soạn thảo trong quá trình chuẩn bị hồ sơ đầy đủ, đúng tiến độ. Khẳng định, qua thẩm tra chính thức cho thấy, tất cả các thành viên Ủy ban và các đại biểu dự họp đều nhất trí với sự cần thiết ban hành Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân, nhất là trước thực trạng lộ, lọt, chiếm đoạt thông tin cá nhân, tội phạm trên không gian mạng, vi phạm pháp luật về bảo vệ dữ liệu cá nhân để lừa đảo, tống tiền và các hình thức khác để xâm phạm quyền và lợi ích hợp pháp của người dân cho thấy, rất cần thiết ban hành luật này để tạo hành lang pháp lý, đáp ứng yêu cầu bảo vệ quyền dữ liệu cá nhân, ngăn chặn các hành vi xâm phạm dữ liệu cá nhân.

Cơ quan thẩm tra cũng đánh giá cao, việc xây dựng dự án Luật đã bám sát quan điểm chỉ đạo của Đảng, Quốc hội về đổi mới tư duy trong xây dựng pháp luật, bỏ tư duy “không quản được thì cấm”, dự án Luật cơ bản đảm bảo tính hợp hiến, hợp pháp, cơ bản thống nhất trong hệ thống pháp luật và các điều ước quốc tế có liên quan. “Luật Dự án Luật đủ điều kiện trình Quốc hội xem xét tại Kỳ họp thứ 9 vào tháng 5/2025 này. Nếu với nỗ lực hết mình của cơ quan soạn thảo, của Thường trực Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại và sự đóng góp ý kiến, đồng thuận cao của các đại biểu Quốc hội thì có thể trình Quốc hội xem xét, thông qua Luật tại Kỳ họp thứ 9”, Trung tướng Nguyễn Minh Đức nhấn mạnh. Phó Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại cũng khẳng định, Ủy ban sẽ tổng hợp, tiếp thu tất cả các ý kiến góp ý tại phiên họp thẩm tra, phối hợp với Cơ quan soạn thảo nghiên cứu, tiếp thu để hoàn thiện báo cáo thẩm tra, tiếp thu chỉnh lý dự thảo Luật cho sát hơn với thực tiễn để trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 9.

Các đại biểu dự phiên họp.

Phát biểu bế mạc Phiên họp, thay mặt Chủ nhiệm Ủy ban, Trung tướng Nguyễn Minh Đức, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại khẳng định, sau 1,5 ngày làm việc trách nhiệm, hiệu quả, Phiên họp toàn thể lần thứ nhất Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại đã hoàn thành toàn bộ chương trình đề ra; thẩm tra chính thức 3 dự án Luật gồm: Luật Tình trạng khẩn cấp, Luật Tham gia lực lượng gìn giữ hòa bình của Liên hợp quốc và Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân. Sau phiên họp, Ủy ban sẽ tiếp tục phối hợp với Cơ quan soạn thảo để hoàn thiện Báo cáo thẩm tra, hồ sơ dự án Luật trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 9 tới đây./.

Khắc Phục - Trọng Quỳnh