Từ mô hình thí điểm đến chính sách dài hạn trong phát triển OCOP

OCOP cần một hệ sinh thái hỗ trợ toàn diện

Ở giai đoạn đầu, Trung tâm được định hướng như một mô hình thí điểm, nhằm tạo lập không gian trưng bày, giới thiệu và tiêu thụ sản phẩm OCOP một cách tập trung, bài bản. Tuy nhiên, thực tiễn vận hành cho thấy, giá trị của mô hình không chỉ dừng lại ở chức năng bán hàng hay giới thiệu sản phẩm.

Triển lãm các sản phẩm OCOP thủ công mỹ nghệ và làng nghề tại Trung tâm thiết kế, sáng tạo, giới thiệu quảng bá sản phẩm OCOP Làng nghề gốm sứ Giang Cao, xã Bát Tràng năm 2025.

Quá trình phát triển OCOP đặt ra yêu cầu phải đổi mới cách tiếp cận. Nếu chỉ dựa vào hỗ trợ sản xuất hoặc các điểm bán lẻ đơn lẻ, sản phẩm OCOP khó có thể phát triển bền vững trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng khốc liệt. OCOP cần một hệ sinh thái hỗ trợ toàn diện, trong đó sản phẩm được thiết kế lại, được kể câu chuyện, được kết nối với thị trường và gắn chặt với bản sắc văn hóa địa phương.

Chính từ yêu cầu đó, Trung tâm thiết kế, sáng tạo, giới thiệu, quảng bá và bán sản phẩm OCOP dần khẳng định vai trò như một hướng tiếp cận mới trong phát triển OCOP của Hà Nội. Trung tâm không chỉ hỗ trợ tiêu thụ sản phẩm mà còn góp phần chuyển biến tư duy phát triển, từ chú trọng số lượng sang đề cao chất lượng, từ sản xuất đơn thuần sang tiếp cận thị trường và từ giá trị vật chất sang giá trị sáng tạo, văn hóa.

Trong chiến lược phát triển kinh tế nông thôn của Thủ đô, Trung tâm được xác định là một “hạ tầng mềm” có ý nghĩa quan trọng. Thông qua các hoạt động của Trung tâm, nguồn lực về con người, văn hóa, sản phẩm và sáng tạo được kết nối, qua đó tạo ra giá trị gia tăng cho kinh tế nông thôn.

Khi tham gia hệ thống Trung tâm, sản phẩm OCOP không chỉ được nâng cao giá trị thương mại mà còn góp phần tạo thêm việc làm trong các lĩnh vực thiết kế, truyền thông, du lịch và dịch vụ. Điều này giúp kinh tế nông thôn từng bước giảm phụ thuộc vào sản xuất truyền thống, mở rộng sang các ngành nghề mới gắn với kinh tế sáng tạo.

Đồng thời, Trung tâm còn đóng vai trò quan trọng trong phát triển du lịch làng nghề và du lịch nông thôn. Đây là điểm dừng chân, điểm khởi đầu hoặc kết thúc của các tour du lịch, nơi du khách có thể tiếp cận một cách tổng thể về sản phẩm, văn hóa và đời sống địa phương. Việc kết nối Trung tâm với các làng nghề và điểm du lịch nông thôn góp phần hình thành chuỗi trải nghiệm liền mạch, kéo dài thời gian lưu trú và gia tăng mức chi tiêu của du khách.

Đáng chú ý, mô hình Trung tâm còn tạo điều kiện thu hút lực lượng lao động trẻ quay trở lại làng nghề, tham gia vào quá trình đổi mới sản phẩm, truyền thông và xây dựng thương hiệu. Đây là yếu tố then chốt nhằm bảo đảm sự kế thừa và phát triển bền vững của các làng nghề truyền thống trong bối cảnh đô thị hóa nhanh.

Hướng tới hệ thống đồng bộ và phát triển bền vững

Là địa phương có nhiều tiềm năng lợi thế rất thuận lợi để triển khai thực hiện chương trình OCOP, từ năm 2019 đến nay Hà Nội đã đánh giá, phân hạng được 3.317 sản phẩm OCOP (chiếm 21,3% của cả nước), trong đó có 6 sản phẩm 5 sao, 22 sản phẩm tiềm năng 5 sao, 1.571 sản phẩm 4 sao và 1.718 sản phẩm 3 sao; là địa phương dẫn đầu cả nước về số lượng sản phẩm OCOP.

Theo Phó giám đốc Sở Công thương Hà Nội Nguyễn Đình Thắng, việc hình thành các không gian thiết kế – sáng tạo tại xã giúp rút ngắn khoảng cách giữa sản xuất và thị trường, đồng thời tạo tiền đề để kết nối OCOP với du lịch nông thôn, du lịch làng nghề – một hướng đi đang được thành phố khuyến khích trong giai đoạn 2025–2030.

Từ những kết quả đạt được, yêu cầu đặt ra trong thời gian tới là phát triển hệ thống Trung tâm thiết kế, sáng tạo, giới thiệu, quảng bá và bán sản phẩm OCOP theo hướng đồng bộ, có tính liên kết và tầm nhìn dài hạn. Các Trung tâm không hoạt động đơn lẻ mà được đặt trong một mạng lưới chung, gắn với vùng sản xuất, làng nghề trọng điểm và các tuyến du lịch nông thôn của Thủ đô.

Việc hình thành hệ thống Trung tâm đồng bộ sẽ giúp phát huy hiệu quả đầu tư, tạo điều kiện để sản phẩm OCOP tiếp cận thị trường linh hoạt hơn, không chỉ trong phạm vi Hà Nội mà còn hướng tới thị trường trong nước và quốc tế. Cùng với đó, đẩy mạnh chuyển đổi số trong quản lý, truyền thông và kết nối thị trường là yếu tố then chốt để các Trung tâm vận hành hiệu quả, phù hợp với xu hướng tiêu dùng hiện đại.

Về lâu dài, Trung tâm thiết kế, sáng tạo, giới thiệu, quảng bá và bán sản phẩm OCOP không chỉ là không gian trưng bày hay bán hàng mà sẽ từng bước trở thành điểm đến văn hóa – sáng tạo của Thủ đô, nơi hội tụ tinh hoa làng nghề, sáng tạo đương đại và trải nghiệm du lịch.

Từ mô hình thí điểm ban đầu, Trung tâm đang ngày càng khẳng định vai trò chiến lược trong phát triển OCOP, kinh tế nông thôn, du lịch làng nghề và kinh tế sáng tạo của Hà Nội. Trong tầm nhìn dài hạn, việc tiếp tục hoàn thiện và phát triển hệ thống Trung tâm theo hướng đồng bộ, hiện đại, gắn với bản sắc văn hóa sẽ là nền tảng quan trọng để OCOP Hà Nội phát triển bền vững. Khi được đặt đúng vị trí trong chiến lược phát triển chung, Trung tâm không chỉ là điểm đến của hiện tại mà còn là nền tảng cho tương lai của kinh tế nông thôn Thủ đô trong quá trình hội nhập và phát triển.

Minh Anh