Tìm hiểu ngành in ấn Việt Nam hơn 100 năm trước

Cuốn sách "Lần theo dấu chữ"

Có thể nói, Lần theo dấu chữ là tập khảo cứu đầu tiên nghiên cứu về lĩnh vực in ấn. Cuốn sách đi từ những ngày sơ khai của nghề in ấn ở Việt Nam, khi người Pháp mới vào Việt Nam từ giữa thế kỷ XIX, cho đến năm cuối thập niên 20 của thế kỷ trước.

Điểm nổi bật của cuốn sách là cách tiếp cận có hệ thống về một giai đoạn quan trọng trong lịch sử ngành in ấn Việt Nam. Tác giả Trịnh Hùng Cường không chỉ ghi lại tên tuổi các nhà in chủ chốt, năm thành lập và quá trình hoạt động, mà còn khắc họa sinh động chân dung các nhân vật tiên phong, những câu chuyện đặc sắc về hoạt động in ấn thời kỳ đầu.

Nội dung Lần theo dấu chữ được phân chia thành 4 phần. Trong phần đầu tiên, tác giả vẽ lên một bức phác họa toàn cảnh lịch sử in ấn thời kỳ đầu thuộc địa rất đặc biệt khi được tiếp xúc với cả công nghệ in của Trung Quốc và phương Tây.

Bước ngoặt quan trọng đến từ sự xuất hiện của các giáo sĩ phương Tây vào đầu thế kỷ XVII. Họ đã sáng tạo chữ quốc ngữ bằng cách sử dụng ký tự Latin để ghi âm tiếng Việt. Đến đầu thế kỷ XX, dưới sự ủng hộ của chính quyền thuộc địa Pháp, chữ quốc ngữ được phổ biến rộng rãi và góp phần thúc đẩy sự phát triển của ngành in ấn.

Công nghệ in hiện đại của phương Tây được du nhập vào Việt Nam gắn liền với quá trình xâm lược của Pháp. Nhà in đầu tiên được thiết lập tại Sài Gòn sau khi Pháp chiếm Nam Kỳ. Đến năm 1884, khi Pháp hoàn tất việc chiếm đóng Việt Nam, công nghệ in được mở rộng ra Bắc Kỳ.

Công nghệ in phương Tây không chỉ là công cụ của chính quyền thực dân mà còn góp phần vào việc phổ biến tư tưởng của giới trí thức bản địa. Đến khoảng năm 1920, công nghệ in phương Tây đã hoàn toàn thay thế kỹ thuật in khắc gỗ truyền thống và trở thành phương pháp in ấn chính tại Việt Nam.

Trong các phần còn lại của cuốn sách, tác giả kỳ công sắp đặt và đưa vào rất nhiều tài liệu tham khảo, báo chí, trang quảng cáo và nhiều tài liệu quý giá khác với một số lượng đồ sộ để hoàn thiện bức tranh về bối cảnh lịch sử ngành in ấn ở Bắc Kỳ và Nam Kỳ. Tác giả đặc biệt dành một phần sách gồm 2 chương để đề cập đến in ấn của Công giáo.

Ngoài ra, tác giả còn đính kèm 3 phụ lục bao gồm: Danh mục các nhà in và hiệu sách khác ở Việt Nam (1862 - 1920), Thuật ngữ in ấn, Sơ đồ mối liên hệ giữa các nhà in ở Việt Nam giai đoạn 1862 - 1920).

Một số ấn phẩm ra đời trong giai đoạn sơ khai của ngành In sẽ được trưng bày tại sự kiện

Nhân dịp ra mắt cuốn sách Lần theo dấu chữ, sự kiện trưng bày ấn phẩm của một số nhà in đầu tiên tại Việt Nam cũng được tổ chức tại tầng 2, Tòa nhà Complex 1 Tây Sơn, Hà Nội. Công chúng sẽ được tiếp cận sách, báo, tạp chí, từ điển cách đây hơn một thế kỷ. Đồng thời, trong khuôn khổ sự kiện, độc giả cũng sẽ được giao lưu, trò chuyện về lịch sử in ấn với các diễn giả: Nhà báo Yên Ba, tác giả Trịnh Hùng Cường và tiến sĩ văn học Mai Anh Tuấn vào 9h30 ngày 7/12/2024.

Bảo Minh