Tháo gỡ rào cản trong tuyên truyền pháp luật vùng đồng bào DTTS

Công tác PBGDPL hiệu quả góp phần phát triển toàn diện vùng đồng bào DTTS

• NHIỀU CHUYỂN BIẾN

Theo bà Cil Bri - Giám đốc Sở Dân tộc và Tôn giáo, trong triển khai thực hiện các tiểu dự án, dự án thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia Phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi, Sở Dân tộc và Tôn giáo đã tham tổ chức các lớp tuyên truyền, PBGDPL về phòng, chống tảo hôn, hôn nhân cận huyết, quyền và nghĩa vụ của vợ chồng, chăm sóc trẻ em; Luật Bình đẳng giới, Luật Phòng, chống bạo lực gia đình để bảo vệ quyền của phụ nữ và trẻ em trong gia đình và cộng đồng; Luật Phòng, chống ma túy, an ninh trật tự cơ sở gắn với Phong trào “Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc”; kiến thức pháp luật về hành chính, dân sự, khiếu nại - tố cáo; bồi dưỡng cho tổ hòa giải thôn bản, hướng dẫn kỹ năng hòa giải tranh chấp dân sự, đất đai, gia đình; các nội dung pháp luật gắn với xây dựng nông thôn mới, môi trường; khuyến khích hành vi ứng xử văn minh, bảo vệ tài sản công cộng, giữ gìn an ninh, trật tự thôn, buôn… Bên cạnh đó, Sở Dân tộc và Tôn giáo phối hợp chặt chẽ với các sở, ngành, địa phương để triển khai nhiệm vụ này sâu rộng trên nhiều lĩnh vực. Các hình thức tuyên truyền, phổ biến được tiến hành đa dạng như: họp thôn, bản, phát thanh, tuyên truyền miệng, hướng dẫn trực tiếp, pano, áp phích, tờ rơi, video song ngữ…

Thống kê của Sở Dân tộc và Tôn giáo cho thấy, từ năm 2021 - 2024, đơn vị này đã in ấn 82.000 tờ rơi tuyên truyền về pháp luật; in 3.390 cuốn cẩm nang tuyên truyền về Luật Hôn nhân gia đình, tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống, bình đẳng giới, phòng, chống tội phạm về ma túy… để thực hiện công tác tuyên truyền PBGDPL trong bà con vùng đồng bào DTTS. Các pano tuyên truyền cũng đã được lắp đặt tại một số xã có đông đồng bào dân tộc sinh sống và một số xã trọng điểm thuộc vùng DTTS và miền núi trên địa bàn tỉnh.

Sở Dân tộc và Tôn giáo cũng đã phối hợp với các Sở: Tư pháp, Y tế, Giáo dục và Đào tạo, Văn hóa - Thể thao và Du lịch, Công an tỉnh tổ chức các hội nghị tập huấn, bồi dưỡng kiến thức pháp luật và kỹ năng truyền thông, vận động, tư vấn pháp luật trong vùng đồng bào DTTS.

Theo bà Cil Bri, trong quá trình thực hiện, nhiều mô hình đã được áp dụng hiệu quả như: Tổ hòa giải cộng đồng tại thôn, buôn; câu lạc bộ pháp luật hoặc “Ngày pháp luật”, mô hình “Nói không với tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống”, mô hình “Nam, nữ bình đẳng, không bạo lực học đường” tại các trường phổ thông dân tộc nội trú các cấp… Và trong thực hiện nhiệm vụ này, người có uy tín được bồi dưỡng kiến thức pháp luật, trở thành lực lượng tuyên truyền nòng cốt.

Lâm Đồng hiện có 449 người có uy tín trong vùng đồng bào DTTS - là lực lượng tuyên truyền viên pháp luật biết tiếng DTTS, giúp công tác PBGDPL trong dòng họ, cộng đồng dân cư có nhiều thuận lợi hơn. Để nâng cao kiến thức pháp luật và kỹ năng tuyên truyền cho đội ngũ này, từ năm 2021 đến nay, Sở Tư pháp - Cơ quan thường trực của Hội đồng phối hợp PBGDPL tỉnh đã phối hợp tổ chức 4 hội nghị tập huấn về trợ giúp pháp lý cho già làng, trưởng thôn, người có uy tín trong cộng đồng các xã thuộc các huyện: Lạc Dương, Lâm Hà, Đam Rông với sự tham gia của hơn 500 đại biểu; tổ chức 8 hội nghị truyền thông, PBGDPL và trợ giúp pháp lý tại các huyện: Đam Rông, Di Linh, Lâm Hà, Lạc Dương, Đơn Dương và TP Đà Lạt với sự tham gia của hơn 1.000 lượt đại biểu tham dự. Ngoài tuyên truyền, phổ biến việc trợ giúp pháp lý cho bà con người đồng bào DTTS cũng được tiến hành hiệu quả góp phần bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người dân. Thống kê từ Sở Tư pháp cho thấy, giai đoạn 2021 - 2024, đơn vị đã thực hiện 1.647 vụ việc (trong đó: tư vấn 59 vụ việc và đại diện ngoài tố tụng là 1588 vụ việc).

Các đơn vị cũng đã phối hợp với UBND cấp xã, huyện trong việc xác minh làm rõ đối tượng thuộc diện trợ giúp pháp lý nhất là người đồng bào DTTS sinh sống tại vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn, đảm bảo không bỏ sót người thuộc diện trợ giúp pháp lý.

Với việc hiểu đúng, thực thi đúng và được trợ giúp kịp thời các vấn đề về pháp luật đã giúp bà con người đồng bào DTTS tự tin hơn và thực hiện đúng các quy định của pháp luật. Điều đó góp phần tạo sự đồng thuận và thúc đẩy phát triển toàn diện vùng đồng bào DTTS.

• CÒN NHIỀU RÀO CẢN

Tuy nhiên, thực tế hiện nay vẫn còn nhiều khó khăn đặt ra trong công tác PBGDPL trong vùng đồng bào DTTS. Theo bà Cil Bri, khó khăn khách quan nằm ở việc trình độ dân trí của một bộ phận bà con người DTTS còn thấp, hiện vẫn còn nhiều vùng đồng bào DTTS không thành thạo tiếng Việt, dẫn đến khó khăn trong tiếp nhận thông tin pháp luật bằng văn bản hoặc qua loa đài bằng tiếng phổ thông. Có những cộng đồng tư duy pháp luật còn mang tính cảm tính, lệ làng, nhiều nơi trọng tình hơn trọng lý và có tâm lý e ngại tiếp xúc với cán bộ nhà nước, khó tiếp cận dịch vụ pháp lý. Một số phong tục của bà con đã trở thành luật tục, ăn sâu bén rễ, đi ngược lại tinh thần pháp luật, có ảnh hưởng hơn cả pháp luật như: hiện tượng tảo hôn và hôn nhân cận huyết, thách cưới vẫn còn tiếp diễn; thói quen đốt rừng làm rẫy vẫn diễn ra...

Còn rào cản chủ quan chính là việc triển khai PBGDPL ở cấp cơ sở có nơi còn mang tính đối phó, thiếu chủ động, thiếu chiều sâu. Một số kế hoạch tuyên truyền còn dàn trải, chưa bám sát đặc thù văn hóa - dân tộc - ngôn ngữ ở vùng đồng bào DTTS, trong khi đó cán bộ làm công tác PBGDPL ở xã, thôn chủ yếu kiêm nhiệm, thiếu kỹ năng sư phạm, truyền thông, thiếu cán bộ là người DTTS có trình độ pháp lý. Các phương thức vẫn nặng về truyền đạt một chiều, chưa khuyến khích người dân đặt câu hỏi, phản hồi, thực hành tình huống…

Những rào cản này phải được tháo gỡ, công tác PBGDPL phải được thực hiện hiệu quả hơn nữa thì con đường hình thành niềm tin vào pháp luật của người dân vùng đồng bào DTTS mới dễ dàng hơn. Bởi PBGDPL là nhiệm vụ thực sự quan trọng góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của địa phương, hạn chế được tình trạng khiếu nại, khiếu kiện vượt cấp, bảo đảm trật tự an toàn xã hội, nâng cao trình độ dân trí và nhận thức pháp luật của người dân, đặc biệt là đồng bào DTTS.

NGỌC NGÀ