Tham tán thương mại khuyến nghị gì với doanh nghiệp

Đưa hàng Việt tăng độ phủ tại EU

Xuất khẩu hàng Việt vào 27 nước EU tăng nhanh trong những năm qua. Riêng năm ngoái, Việt Nam đã xuất khẩu gần 52 tỷ USD sang EU, tăng 18,5%, tương ứng tăng 8,08 tỷ USD so với năm trước. Đà tăng xuất khẩu sang EU được giữ vững khi 8 tháng năm 2025 đạt 37 tỷ USD (tăng 8,1%).

Cú hích đáng kể cho sự tăng trưởng này đến từ Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - EU (EVFTA) có hiệu lực năm 2020. Không dừng lại đó, Việt Nam duy trì xuất siêu lớn với EU, đạt mức 35,2 tỷ USD năm 2024, cao nhất trong các FTA mà Việt Nam tham gia.

Nhưng có thể đà tăng này sẽ không thể giữ được, nếu ngành sản xuất không sớm cập nhật thông tin thị trường, chuyển đổi sản xuất, tăng khả năng đáp ứng khi EU liên tục ban hành chính sách mới.

Ông Trần Ngọc Quân, Tham tán thương mại tại Bỉ và EU khuyến nghị tới doanh nghiệp: “EU đang điều chỉnh chính sách thương mại để đối phó với biến động từ Mỹ, nhưng EVFTA mang lại lợi thế lớn cho Việt Nam khi hơn 90% dòng thuế đã về 0%. Đây là cơ hội để doanh nghiệp đa dạng hóa thị trường, giảm phụ thuộc vào Mỹ và gia tăng sự hiện diện tại châu Âu”.

Tuy nhiên, cảnh báo rủi ro là nguy cơ hàng hóa nước thứ ba lợi dụng Việt Nam để lẩn tránh thuế, sự siết chặt kiểm tra an toàn thực phẩm.

“Trong ngắn hạn, chúng ta còn hưởng lợi, nhưng về dài hạn, nếu không chuyển đổi sản xuất xanh và đáp ứng yêu cầu về sản xuất bền vững, tái chế, kinh tế tuần hoàn, bảo vệ môi trường, sinh thái, hàng Việt sẽ rất khó giữ chỗ đứng tại EU”, ông Quân nói.

Thụy Điển, quốc gia thuộc EU có sức mua hàng đầu thế giới nhưng vẫn là “vùng trống” trong bức tranh xuất khẩu của Việt Nam. Kim ngạch xuất khẩu sang thị trường này mới đạt hơn 1 tỷ USD năm 2024, đứng thứ 11/27 thị trường có kim ngạch xuất khẩu lớn sang EU. Bà Nguyễn Thị Hoàng Thúy, Tham tán thương mại tại Thụy Điển cho hay, khoảng cách địa lý xa xôi, chi phí logistics lớn khiến hàng Việt thường phải trung chuyển qua Đức, Hà Lan, làm giảm đáng kể lợi thế cạnh tranh khi đến Thụy Điển. Chưa kể, trong khối EU, nhưng Thụy Điển có yêu cầu về hàng hóa khắt khe hơn.

Là quốc gia mua hàng Việt lớn thứ 4 trong EU với kim ngạch trên 4 tỷ USD/năm 2024, tăng 21%, nhưng đang có những đe dọa về duy trì sự tăng trưởng với thị trường Tây Ban Nha. Theo ông Vũ Chiến Thắng, Tham tán thương mại tại Tây Ban Nha, xuất khẩu có dấu hiệu chững lại khi sức mua giảm và doanh nghiệp Việt chưa vào được hệ thống phân phối lớn. Một số nông thủy sản còn bị cảnh báo về an toàn thực phẩm.

Ông Thắng khuyến cáo, nhà xuất khẩu cần khắc phục ngay lỗi liên quan đến an toàn vệ sinh thực phẩm với sản phẩm nông nghiệp. Việc đảm bảo và nâng chuẩn hàng hóa cũng giúp doanh nghiệp tăng khả năng cạnh tranh với hàng Ấn Độ, Trung Quốc.

Minh bạch xuất xứ

Ngoài EU, hai thị trường xuất khẩu lớn nhất của nước ta là Mỹ và Trung Quốc cũng siết tiêu chuẩn, đặt ra nhiều rào cản hơn với hàng nhập khẩu. Để xuất khẩu bền vững, đón lõng dư địa tăng trưởng trong những năm tới, chất lượng hàng hóa là yếu tố hàng đầu.

Tham tán Thương mại Việt Nam tại hai thị trường này lưu ý các doanh nghiệp Việt tiếp tục nâng chất lượng sản phẩm, rà soát chặt nguyên liệu đầu vào, minh bạch nguồn gốc xuất xứ...

Tám tháng qua, Việt Nam thu gần 306 tỷ USD từ xuất khẩu. Riêng hai thị trường lớn nhất là Trung Quốc và EU đạt 141,1 tỷ USD, trong đó xuất sang Trung Quốc 42 tỷ USD (tăng 9,2%), sang Mỹ đạt 99,1 tỷ USD (tăng 26,4%).

Thông tin về thị trường tỷ dân, ông Nông Đức Lai, Tham tán thương mại Việt Nam tại Trung Quốc chia sẻ, nền kinh tế lớn thứ hai thế giới đang tích cực mở rộng quan hệ đối ngoại, đặc biệt trong lĩnh vực đầu tư và thương mại.

Cụ thể, Trung Quốc liên tục bổ sung các ngành nghề được phép đầu tư, đồng thời mở rộng ưu đãi thuế quan cho nhiều quốc gia, ưu tiên các nước kém phát triển, cởi mở với nông sản và thủy sản từ các quốc gia trên thế giới.

“Nửa đầu năm 2025, Trung Quốc đã cấp phép nhập khẩu khoảng 15 sản phẩm nông lâm thủy sản từ gần 20 quốc gia, bao gồm sầu riêng Campuchia, dừa tươi Malaysia, xoài Ecuador, hạt điều Gambia và thủy sản từ New Zealand, Brazil, Kenya. Điều này phản ánh sự cởi mở của thị trường, nhưng cũng cho thấy mức độ cạnh tranh gay gắt giữa các nhà xuất khẩu toàn cầu”, ông Nông Đức Lai cho hay.

Cùng với việc mở cửa, Trung Quốc đang siết chặt giám sát chất lượng hàng nhập khẩu. Các quy định như Lệnh 248 và 249 về quản lý an toàn thực phẩm đã được triển khai quyết liệt, với các biện pháp kiểm tra trực tuyến và trực tiếp tại cơ sở sản xuất nước ngoài. “Doanh nghiệp vi phạm có thể bị tạm dừng cấp phép hoặc hủy mã số đăng ký”, ông Lai lưu ý.

Đối với thị trường Mỹ, dù xuất khẩu tăng trưởng ấn tượng, song thách thức còn nhiều. Thuế quan và quy tắc xuất xứ đang là rào cản lớn, các vụ việc điều tra phòng vệ thương mại ngày càng gay gắt.

Theo ông Đỗ Ngọc Hưng, Tham tán thương mại Việt Nam tại Mỹ, 8 tháng qua, các nhóm hàng chủ lực sang Mỹ, như máy móc, thiết bị, gỗ và sản phẩm gỗ, dệt may, thủy sản duy trì tăng trưởng mạnh, nhiều mặt hàng tăng từ 15% đến hơn 100%.

Thuế đối ứng 20% mà Mỹ áp dụng từ ngày 7/8 đang khiến tăng trưởng xuất khẩu những tháng cuối năm sang Mỹ vẫn đang là biến số, bởi các yếu tố tác động vẫn khó đoán định. Để duy trì đà tăng trưởng, ông Đỗ Ngọc Hưng kiến nghị tiếp tục thúc đẩy đàm phán thỏa thuận thương mại với Mỹ, phối hợp liên Bộ tháo gỡ tác động từ chính sách mới, đẩy mạnh xúc tiến thương mại và cung cấp thông tin kịp thời.

Thế Hải