Tăng cường tiếng nói của nữ giới trong điều hành báo chí

Phiên thảo luận 'Lãnh đạo nữ trong báo chí: Tiếng nói của nữ giới trong điều hành tin tức', chiều 19/6. (Ảnh: Thành Long)

Chiều 19/6, tại Trung tâm Hội nghị Quốc gia, trong khuôn khổ Diễn đàn Báo chí toàn quốc 2025 đã diễn ra Phiên thảo luận "Lãnh đạo nữ trong báo chí: Tiếng nói của nữ giới trong điều hành tin tức".

Phiên thảo luận thu hút sự quan tâm của đông đảo các nhà báo với sự tham dự của các diễn giả: Phan Thanh Phong, Trưởng Ban Chuyên đề - Báo Nhân Dân, Phó Chủ tịch Liên chi hội nhà báo Báo Nhân Dân; Tiến sĩ Nguyễn Tri Thức - Ủy viên Ban Biên tập, Giám đốc Trung tâm Chuyên đề và Truyền thông-Phát hành, Tạp chí Cộng sản; Phó Cẩm Hoa, Trưởng Ban Đối ngoại (VOV5), Đài Tiếng nói Việt Nam; Nguyễn Ngọc Thanh Trưởng Ban Nhân Dân điện tử, Báo Nhân Dân; Đặng Thị Phương Thảo, Phó Cục trưởng Cục Báo chí, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch; Lý Việt Trung, Tổng Biên tập Báo Phụ nữ TP. Hồ Chí Minh, Phó Chủ tịch Hội nhà báo TP. Hồ Chí Minh; Lại Thúy Hà, Báo Văn hóa; Hà Tùng Long, Báo Nông thôn Ngày nay/điện tử Dân Việt.

Nhà báo Phan Thanh Phong, Trưởng Ban Chuyên đề - Báo Nhân Dân, Phó Chủ tịch Liên chi hội nhà báo Báo Nhân Dân, phát biểu mở đầu phiên thảo luận. (Ảnh: Thành Long)

Đóng góp âm thầm và bền bỉ

Nhìn lại lịch sử phát triển báo chí Việt Nam từ thuở sơ khai cho đến thời kỳ hiện đại đổi mới, hội nhập, những đóng góp của các nhà báo nữ, các nữ lãnh đạo báo chí là rất to lớn, xuyên suốt tạo thành một dòng chảy và cần sự ghi nhận, đánh giá đầy đủ hơn. Phiên thảo luận nhằm tạo cơ hội để bàn luận trực diện và sâu sắc hơn về vấn đề nâng cao vai trò lãnh đạo nữ của cơ quan báo chí, phát huy tiếng nói của nữ giới trong điều hành hoạt động báo chí.

Hiện cả nước có hơn 800 cơ quan báo chí với khoảng 41 nghìn người hoạt động trong lĩnh vực báo chí - truyền thông, trong đó có khoảng 21 nghìn người được cấp thẻ nhà báo. Mặc dù lực lượng nhà báo nữ ngày càng gia tăng cả về chất và lượng, tiềm năng vẫn chưa được khai thác đầy đủ. Tỉ lệ nữ hội viên trong Hội Nhà báo Việt Nam chiếm hơn 40%, song đến nay vẫn chưa có nữ lãnh đạo giữ chức vụ Phó Chủ tịch hội trở lên; số lượng nữ tổng biên tập cũng còn khá khiêm tốn so với tổng số nữ nhà báo.

Phát biểu mở đầu phiên thảo luận, nhà báo Phan Thanh Phong, Trưởng ban Chuyên đề - Báo Nhân Dân cho biết, qua một thế kỷ phát triển của nền báo chí cách mạng Việt Nam, bóng dáng những người phụ nữ làm báo luôn hiện diện âm thầm, bền bỉ, nhưng chưa thực sự được chú ý đúng mức.

Đến thời kỳ đổi mới, phụ nữ làm báo tiếp tục khẳng định bản lĩnh qua những vai trò ngày càng cao hơn trong hệ thống báo chí. Nhiều nữ tổng biên tập đã góp phần mở ra tư duy làm báo nhân văn, đổi mới và gắn với thời cuộc.

Theo bà Phan Thanh Phong, ngày càng có nhiều nữ phóng viên, biên tập viên là gương mặt chủ lực tại các cơ quan báo chí lớn, từ tòa soạn in đến truyền hình, phát thanh và nền tảng số. Họ có mặt tại các tuyến đầu, từ phòng họp chính trị đến vùng bão lũ, từ đối thoại quốc tế đến phóng sự điều tra. Họ được ghi nhận bằng giải thưởng báo chí quốc gia và nhiều giải báo chí uy tín khác, bằng sự tin cậy của độc giả, và bằng chính vị trí lãnh đạo mà họ đang đảm nhiệm.

“Nhưng thẳng thắn mà nói, tỷ lệ nữ giới trong vai trò lãnh đạo báo chí cấp cao vẫn còn quá khiêm tốn so với tiềm năng. Không ít nhà báo nữ tài năng vẫn ngần ngại khi bước vào vị trí quản lý, bởi gánh nặng kép giữa gia đình và công việc, bởi những định kiến âm ỉ về giới tính trong điều hành, và đôi khi là bởi thiếu các cơ hội tiếp cận với kỹ năng quản trị hiện đại trong môi trường số”, nữ nhà báo nhận định.

Nhà báo Cẩm Hoa, Trưởng Ban Đối ngoại (VOV5), Đài Tiếng nói Việt Nam, chia sẻ tại phiên thảo luận. (Ảnh: Thành Long)

Dẫn chứng thực tế tại đơn vị mình, nhà báo Cẩm Hoa Trưởng Ban Đối ngoại (VOV5), Đài Tiếng nói Việt Nam, cho biết: "VOV hiện có khoảng 50,36% nữ giới, trong đó có 48,9% lãnh đạo cấp phòng; 37% lãnh đạo cấp vụ; 16% lãnh đạo cấp vụ trưởng và không có nữ trong ban lãnh đạo cấp cao của Đài".

Nhìn từ con số đơn giản đó, bà Cẩm Hoa chỉ ra rằng một nghịch lý đang tồn tại khi phụ nữ chiếm hơn một nửa số người làm việc trong ngành báo chí, nhưng càng lên cao thì càng vắng bóng nữ lãnh đạo.

Trong khi đó, bà Đặng Thị Phương Thảo, Phó Cục trưởng Cục Báo chí, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cho rằng có 4 “nút chặn” với phụ nữ làm báo: Sứ mệnh kép của nữ nhà báo gánh trách nhiệm với gia đình và công việc; định kiến của xã hội; sự tự ti của chị em phụ nữ và cuối cùng chính là hệ thống quy phạm pháp luật chưa có chính sách tạo ưu thế cho nữ nhà báo trong tác nghiệp và thăng tiến trong nghề nghiệp.

Phiên thảo luận có sự tham dự của ông Lê Quốc Minh, Ủy viên Trung ương Đảng, Tổng Biên tập Báo Nhân Dân, Phó Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam. (Ảnh: Thành Long)

Cơ hội trong thời đại mới

Trong bối cảnh hiện nay, khi truyền thông đang đứng giữa cơn bão của chuyển đổi số, trí tuệ nhân tạo (AI), nền tảng đa kênh và áp lực cạnh tranh chưa từng có, nhà báo Phan Thanh Phong đánh giá rằng vai trò của người lãnh đạo càng trở nên then chốt.

"Ở đó, tiếng nói của nữ giới, với sự mềm dẻo, đa cảm nhưng cũng đầy lý trí và kiên định, cần được lắng nghe, nhìn nhận và trao cơ hội phát huy một cách bình đẳng, thực chất", bà Phan Thanh Phong nhấn mạnh.

Phát biểu tại Phiên thảo luận, nhà báo Hà Tùng Long, Báo Nông thôn Ngày nay/điện tử Dân Việt chỉ ra rằng, thời đại báo chí công nghệ số đã mở ra rất nhiều cơ hội để phụ nữ khẳng định vai trò lãnh đạo cơ quan báo chí thông qua: sáng tạo và định hướng nội dung; tổ chức, quản trị và điều hành tòa soạn; xây dựng văn hóa công sở và đối ngoại; gắn hoạt động báo chí với công tác xã hội; quản lý khủng hoảng truyền thông số…; thúc đẩy bình đẳng giới trong cơ quan báo chí.

"Các tờ báo có nữ lãnh đạo, các bài báo liên quan thúc đẩy bình đẳng giới, bảo vệ phụ nữ, trẻ em sẽ tăng lên về chất lượng, số lượng. Tiếng nói của phụ nữ trong điều hành báo chí bây giờ không chỉ đơn thuần là việc có mặt trong bộ máy lãnh đạo mà nhiều năm trở lại đây đã góp phần làm thay đổi bản chất của truyền thông: từ thông tin đơn thuần sang truyền thông tạo tác động xã hội tích cực", nhà báo Hà Tùng Long nhấn mạnh.

Phiên thảo luận thu hút sự tham gia của nhiều phóng viên, nhà báo. (Ảnh: Thành Long)

Phiên thảo luận đã giải đáp nhiều câu hỏi thẳng thắn như: Có phải nhiều phụ nữ ngồi ghế lãnh đạo hiện vẫn đang bị “kiểm soát mềm”? Điều kiện cần và đủ để các lãnh đạo nữ trong cơ quan báo chí có thể phát huy tối đa tiếng nói - tức quyền, lợi ích và khả năng - năng lực của mình trong quản lý báo chí là gì? Có hay không một “chuẩn mực ngầm” đang tồn tại, nơi phụ nữ nếu quá sắc sảo thì bị coi là mạnh mẽ thái quá, mà nếu mềm mỏng thì lại bị đánh giá là thiếu bản lĩnh lãnh đạo? Liệu chúng ta đã thực sự công tâm và đánh giá dựa trên năng lực, hay vẫn có những rào cản vô hình khiến phụ nữ dù đủ năng lực vẫn bị… chần chừ khi cân nhắc?

Sau hơn 2 giờ đồng hồ trao đổi nhiệt tình giữa các diễn giả, phiên thảo luận đã phác họa lại hành trình của những nhà báo nữ, nhận diện những rào cản thực tế, và chia sẻ những mô hình lãnh đạo hiệu quả mà phụ nữ đang thực thi trong các tòa soạn.

Các diễn giả đều nhất trí, tiếng nói của nữ giới trong báo chí hôm nay không chỉ là sự hiện diện, mà là sức mạnh kiến tạo, điều hành và dẫn dắt. Từ phòng tin đến phòng họp, từ hiện trường đến bàn biên tập, những nữ nhà báo đang từng ngày khẳng định bản lĩnh, trí tuệ và sự dấn thân trong một nghề nghiệp đầy thử thách.

“Những điều hôm nay chúng ta nghe được không phải là câu chuyện bình đẳng giới đơn thuần, mà là một lời khẳng định: Nữ nhà báo không chỉ là người làm nghề giỏi, mà có thể là người lãnh đạo giỏi. Họ không cần ưu ái mà chỉ cần cơ hội công bằng và sự tin tưởng thật sự. Khi nữ giới bước lên, không chỉ họ thay đổi, mà cả nền báo chí sẽ trưởng thành theo một cách bền vững và nhân văn hơn”, nhà báo Phan Thanh Phong kết luận.

Toàn cảnh phiên thảo luận. (Ảnh: Thành Long)

Nguyệt Trang