Những ngày cuối năm, khi sương núi còn bảng lảng trên các triền đồi, nhịp sống ở nhiều xã vùng cao Thanh Hóa đã trở nên tất bật. Từ khung dệt thổ cẩm của đồng bào Thái, đến bếp lửa làm kẹo nhãn của bà con xã Linh Sơn, đâu đâu cũng cho thấy sự rộn rã...
Không ồn ào như tiếng máy, khung cửi vùng cao kêu lách cách rất khẽ như nhịp thở. Trong mỗi sợi chỉ được se, mỗi đường hoa văn được lên 'đồ án', người phụ nữ Thái gửi vào đó cả nết ăn ở, sự khéo tay. Nhưng vài năm trở lại đây, ở nhiều nơi miền sơn cước xứ Thanh, những bàn tay phụ nữ lại lặng lẽ kéo nghề hiện diện trong đời sống và sinh kế.
Cộng đồng người Chăm ở An Giang tập trung ở 9 làng thuộc các xã Châu Phong, Vĩnh Hậu, Nhơn Hậu, hầu hết theo đạo Hồi giáo Islam, chủ yếu sống bằng nghề dệt vải, thêu đan. Hầu như nhà nào cũng có khung cửi để dệt vải may trang phục cho gia đình và để bán ra thị trường.
Nghề dệt thổ cẩm truyền thống vốn là nét sinh hoạt văn hóa đặc sắc, định hình bản sắc tộc người và là phần sản xuất để trao đổi sản phẩm, phục vụ đời sống sinh hoạt của cộng đồng người Mạ ở xã Tà Lài, tỉnh Đồng Nai. Với phụ nữ đồng bào Mạ, thổ cẩm còn là nơi gửi gắm tâm tình, nơi họ dệt nên những ký ức, tình cảm dành cho gia đình, núi rừng và cộng đồng, để rồi mỗi tấm vải trở thành một biểu tượng của bản sắc và niềm tự hào.
Các nhà khảo cổ phát hiện vật thể cháy rụi, hài cốt và mẫu vải đa dạng, cho thấy khu vực từng là xưởng dệt gia đình cổ xưa.
Nằm trong vùng lõi của Khu Bảo tồn thiên nhiên Pù Luông, làng nghề dệt thổ cẩm thôn Lặn Ngoài (xã Pù Luông, tỉnh Thanh Hóa) đang trở thành điểm đến hấp dẫn khách du lịch quốc tế bởi những câu chuyện văn hóa qua từng khung cửi.
Làng nghề dệt thổ cẩm thôn Lặn Ngoài đã trải qua 276 năm hình thành, phát triển và được Ủy ban Nhân dân tỉnh Thanh Hóa công nhận là Làng nghề truyền thống vào năm 2021.
Hơn một thế kỷ hình thành và phát triển, nghề dệt chiếu cói Phú Tân không chỉ tạo sinh kế cho hàng trăm hộ dân mà còn trở thành biểu tượng văn hóa, kết tinh lối sống, tâm hồn và bản sắc cộng đồng.
Tôi thường vào làng Kon Kơ Tu, xã Đăk Rơ Wa chơi, không chỉ bởi đây là một làng du lịch, mà còn là một làng cổ của dân tộc Ba Na. Nơi đây, còn lưu giữ nhiều nét văn hóa độc đáo, trong đó có nghề dệt thổ cẩm truyền thống.
Những năm gần đây, nghề dệt đũi Nam Cao được khôi phục và phát triển mạnh mẽ. Với lịch sử hơn 400 năm, địa phương đang từng bước xây dựng thương hiệu 'Đũi Nam Cao' và phát triển mô hình làng nghề gắn với du lịch sinh thái, trải nghiệm văn hóa.
Người dân Mỹ Nghiệp (Ninh Thuận) vẫn kiên định gắn bó với khung dệt gỗ, cẩn thận thực hiện từng thao tác chính xác và duy trì nhịp điệu uyển chuyển của thoi đưa, mang đậm dấu ấn văn hóa lâu đời.
Nghệ nhân Mai Thị Hợp ở xã A Lưới 2 (TP. Huế) được xem là người 'truyền lửa' cho nghề dệt Dèng truyền thống của đồng bào Tà Ôi. Suốt gần 50 năm qua, bà đã không ngừng nỗ lực bảo tồn và đưa Dèng A Lưới đến với các thị trường trong và ngoài nước.
Ngay từ đầu làng Nam Cao (xã Lê Lợi, tỉnh Hưng Yên), chúng tôi đã nghe rõ tiếng dệt cửi vang lên rộn ràng. Du khách có thể trải nghiệm thực tế như người dân bản địa để sản xuất ra những tấm đũi mềm mại.
Tuần Du lịch - Văn hóa và Giải Marathon Lai Châu lần thứ II năm 2025 không chỉ mang đến không gian lễ hội giàu sắc màu mà còn tạo điểm nhấn đặc biệt với không gian trưng bày giới thiệu văn hóa các dân tộc tỉnh Lai Châu. Qua không gian sinh động này, du khách được khám phá bản sắc truyền thống, đời sống và tinh thần đoàn kết của cộng đồng các dân tộc Lai Châu.
Văn hóa Chăm là một trong những dòng chảy lịch sử rực rỡ và độc đáo tại Việt Nam, được thể hiện rõ nét qua các làng nghề truyền thống. Nổi bật hơn cả là Làng gốm Bàu Trúc và Làng dệt thổ cẩm Mỹ Nghiệp ở tỉnh Ninh Thuận cũ nay là tỉnh Khánh Hòa, nơi lưu giữ những giá trị nghệ thuật, tín ngưỡng và phong tục cổ xưa của người Chăm.
Tọa lạc ở trung tâm phường Buôn Ma Thuột (Đắk Lắk), buôn Akô Dhông là một không gian bản địa hiếm gặp giữa đô thị phát triển. Những nếp nhà dài, tiếng cồng chiêng, hương cà-phê và câu chuyện của những người gìn giữ buôn làng khiến nơi đây trở thành điểm đến được du khách trong và ngoài nước đánh giá cao.
Giữa nhịp sống không ngừng đổi thay, khung dệt đai lưng của phụ nữ Mạ vẫn bền bỉ gắn bó với mỗi nếp nhà. Mỗi tấm thổ cẩm, với hoa văn ngẫu hứng rực rỡ, không chỉ phản ánh sự tinh tế của nghệ nhân mà còn khẳng định sức sống trường tồn của bản sắc văn hóa dân tộc.
Giữa nhịp sống hiện đại, nơi tiếng máy thay cho tiếng khung dệt, nơi sắc màu công nghiệp len vào từng góc bếp, vẫn có những người phụ nữ S'tiêng ở Đồng Nai lặng lẽ ngồi bên khung dệt, luồn từng sợi chỉ, se từng sợi màu như se sợi ký ức.
Để nâng cao nhận thức về giá trị di sản và khuyến khích cộng đồng tham gia bảo tồn, Thủ tướng Chính phủ đã quyết định lấy ngày 23/11/2005 làm ngày 'Di sản văn hóa Việt Nam'. Từ đây, rất nhiều di tích, lễ hội, cảnh quan, hệ sinh thái... được gìn giữ, bảo tồn nhằm truyền lại cho thế hệ mai sau những giá trị vật chất, tinh thần và cảnh quan tự nhiên từng là niềm tự hào của dân tộc. Trong dòng chảy ấy, nghề dệt vải thổ cẩm của đồng bào Mạ cũng được giữ lửa, thổi hồn để trường tồn, bay xa.
Giữa những nếp nhà sàn Mường Chanh, hơi ấm của gia đình Thái vẫn hiện lên trong từng tiếng thoi đưa. Ở đó, người bà, người mẹ lặng lẽ dệt thổ cẩm để gìn giữ nghề tổ, giữ nếp nhà, giữ ký ức và truyền cho con cháu một phần căn cốt của dân tộc mình. Từ gian bếp đến hiên sàn, nghề dệt đã trở thành sợi chỉ bền chặt gắn kết nhiều thế hệ, nuôi dưỡng lòng tự hào và gìn giữ bản sắc trong mỗi mái ấm vùng biên viễn xứ Thanh.
Sáng 18/11, Bảo tàng Phụ nữ Nam Bộ tổ chức lễ khai mạc trưng bày chuyên đề 'Nghề dệt thổ cẩm truyền thống của phụ nữ dân tộc Mạ ở xã Tà Lài, tỉnh Đồng Nai', nhân kỷ niệm 20 năm Ngày Di sản Văn hóa Việt Nam và hưởng ứng Ngày hội Di sản Văn hóa TP Hồ Chí Minh.
Trưng bày 'Nghề dệt thổ cẩm của phụ nữ Mạ' tại Bảo tàng Phụ nữ Nam Bộ giới thiệu di sản Tà Lài và tôn vinh nghệ nhân gìn giữ nghề truyền thống.
Sáng 18-11, Bảo tàng Phụ nữ Nam Bộ khai mạc trưng bày chuyên đề 'Nghề dệt thổ cẩm truyền thống của phụ nữ dân tộc Mạ ở xã Tà Lài, tỉnh Đồng Nai'.
Ngày 17.11, tại khuôn viên Bảo tàng tỉnh Đắk Lắk đã diễn ra Lễ khai mạc Không gian trưng bày Nhà dài truyền thống của dân tộc Ê Đê và tái hiện 'Lễ lên Nhà mới' (Đĭ dôk sang mrâo). Đây là hoạt động đặc sắc hưởng ứng Tuần lễ Di sản văn hóa các dân tộc tỉnh Đắk Lắk năm 2025 với chủ đề 'Âm vang cồng chiêng - gắn kết cộng đồng'.
Văn Miếu – Quốc Tử Giám trở thành không gian giao hòa rực rỡ của di sản Thăng Long và hơi thở đại ngàn Tây Nguyên. Những nhịp chiêng ngân vang, sắc thổ cẩm rực rỡ đã mang tới Festival Thăng Long 2025 một sắc màu đầy tự hào – nơi văn hóa bản địa sống động giữa cổ kính nghìn năm.
Con gái trong buôn K'ho Cil dưới chân núi Lang Biang (phường LangBiang – Đà Lạt, tỉnh Lâm Đồng) lớn lên ai cũng biết dệt thổ cẩm, nghề được truyền từ bà ngoại và mẹ.
Dưới chân núi Lang Biang huyền thoại, những người phụ nữ dân tộc K'ho vẫn kiên trì bên khung cửi. Với họ, từng sợi chỉ, tấm vải dệt không chỉ là ký ức tuổi thơ, mà còn là tình yêu, là niềm tự hào về nét đẹp văn hóa của dân tộc mình.
Hơn 200 năm qua, những âm thanh dệt chiếu lách cách đã trở nên quen thuộc với biết bao thế hệ người dân Xuân Dục, xã Xuân Trường (Ninh Bình). Trải qua biết bao thăng trầm của thị trường, nhưng bằng sự cần cù, chịu khó, người dân Xuân Dục vẫn 'vững chí bền gan' giữ 'lửa' nghề.
Những máy dệt cũ kỹ vẫn chạy, nhưng không còn tiếng lao xao của người làm
Là một xã biên giới, với trên 90% là đồng bào Thái sinh sống, hiện nay xã Mường Chanh vẫn lưu giữ nguyên vẹn nét văn hóa truyền thống của dân tộc Thái - đó là văn hóa nhà sàn, trang phục và các loại hình nghệ thuật, trò chơi, trò diễn dân gian hết sức độc đáo.
Dân làng chuẩn bị đội cồng chiêng, ẩm thực, những nghi lễ truyền thống để du khách có được trải nghiệm sâu sắc nhất, không chỉ cảnh sắc thiên nhiên mà còn được chứng kiến cuộc sống của đồng bào Jrai.
Giữa nhịp sống hiện đại, những người phụ nữ Gia Rai ở Làng văn hóa Phung (xã Biển Hồ, tỉnh Gia Lai) vẫn lặng lẽ giữ gìn nghề dệt thổ cẩm - nét văn hóa được xem như 'hồn cốt' của gia đình và cộng đồng.
Sân trường rực rỡ trong sắc áo truyền thống, tiếng chiêng hòa cùng điệu múa, câu hát ngân vang. Ngày hội 'Sắc màu văn hóa các dân tộc' tại Trường Phổ thông Dân tộc nội trú (PTDTNT) THCS - THPT Đắk Glong đã khơi dậy niềm tự hào và ý thức gìn giữ bản sắc trong mỗi học trò nơi đây.
Giữa nhịp sống hiện đại, những già làng, nghệ nhân vẫn lặng lẽ giữ hồn văn hóa dân tộc. Họ là 'kho tàng sống' của cộng đồng, gìn giữ tiếng chiêng, khung dệt, làn điệu, nghi lễ… Đó chính là những giá trị tạo nên linh hồn Tây Nguyên.
Giữa nhịp sống sôi động của đô thị, chương trình 'Mon – Lửa đã cháy' vang lên như nhịp cầu nối những người con Hrê xa quê với cội nguồn văn hóa truyền thống. Ngọn lửa ấy không chỉ sưởi ấm trái tim người Hrê mà còn lan tỏa tình yêu và niềm tự hào dân tộc đến với đông đảo công chúng.
Ở những buôn làng trên cao nguyên Gia Lai, nhiều nữ nghệ nhân người đồng bào dân tộc thiểu số vẫn lặng lẽ gìn giữ, trao truyền bản sắc văn hóa truyền thống cho thế hệ trẻ.
Trên Cao nguyên đá Đồng Văn, nơi đồng bào Mông chiếm gần 80% dân số, nghề dệt lanh truyền thống bền bỉ tồn tại giữa muôn trùng đá tai mèo. Qua bao thế hệ, đôi bàn tay phụ nữ Mông vẫn kiên nhẫn se sợi, dệt vải trên những khung cửi mộc mạc, tạo nên trang phục rực rỡ sắc màu, mang theo niềm tự hào về bản sắc dân tộc được trao truyền và mở ra hướng phát triển sinh kế mới. Nhiều hợp tác xã và nhóm phụ nữ Mông đã khôi phục, sáng tạo các sản phẩm thủ công như túi, khăn, phụ kiện phục vụ du lịch, thậm chí vươn ra xuất khẩu, mang lại nguồn thu nhập ổn định cho người dân. Kỹ thuật trồng lanh và dệt vải lanh của người Mông đã được vinh danh Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.
Từ một cơ duyên đặc biệt, nhà thiết kế trẻ Linh Phương đã chọn cho mình một hành trình khác biệt: đưa thổ cẩm bước vào đời sống hiện đại qua những thiết kế đầy sáng tạo. Những tác phẩm ấy không chỉ là trang phục, mà còn là cách chị kể câu chuyện về bản sắc văn hóa dân tộc theo một cách rất riêng.
Đau đáu khôi phục nghề dệt thổ cẩm truyền thống M'nông đang mai một, sau khi nghỉ hưu, bà H'Kim Hoa Byă, người phụ nữ M'nông vẫn dành nhiều thời gian và tâm huyết kết nối thổ cẩm nguyên bản M'nông trên những chất liệu, phong cách mới.
Phụ nữ hôm nay hiện diện ở mọi lĩnh vực - từ đồng ruộng, làm nông nghiệp, làm nghề thủ công đến nhà máy, văn phòng, phòng điều khiển công nghệ cao... Họ không chỉ tham gia sản xuất, gìn giữ nghề truyền thống mà còn mạnh mẽ khẳng định vị trí của mình trong xã hội hiện đại.
Từ một cán bộ đoàn năng động, chị Lô Thị Đài Trang (SN 1990), Trưởng phòng Văn hóa - Xã hội xã Yên Hòa (Nghệ An) trở thành gương mặt tiêu biểu của thế hệ cán bộ trẻ vùng cao.
Nghề chiếu trăm năm của làng Kim Bồng (Hội An, Đà nẵng) đang ngày ngày níu chân du khách quốc tế. Tiếng lạch cạch của khung dệt chiếu bên bờ sông Thu Bồn được những người trẻ gìn giữ, 'dệt' tiếp những giá trị truyền thống tưởng chừng mai một.
Nhờ các chính sách hỗ trợ vốn về khuyến công, truyền nghề, nghiên cứu mẫu mã, cùng sự kiên trì, sáng tạo của các nghệ nhân làng nghề dệt chiếu Cà Hom và Bến Bạ, xã Hàm Giang, tỉnh Vĩnh Long đã tạo ra hàng chục nghìn chiếc chiếu bông có độ bền, đẹp, hoa văn độc đáo, đáp ứng nhu cầu thị trường nội địa và xuất khẩu.
Giữa nhịp sống đổi thay từng ngày ở xã vùng cao An Toàn, bà Đinh Thị Chớ (52 tuổi, ở thôn 2) vẫn miệt mài dệt những tấm thổ cẩm rực rỡ sắc màu. Bà cũng là nghệ nhân duy nhất trong xã hiện vẫn còn giữ nghề dệt thổ cẩm truyền thống Bahnar.
Giữa âm vang cồng chiêng ở Ia Ly (Gia Lai), chị H'Uyên Niê đã níu giữ hồn thổ cẩm Jrai và nhóm lửa du lịch cộng đồng ngay từ mỗi mái nhà sàn, mỗi khung cửi của làng Kép. Từ khung dệt của mẹ, của phụ nữ trong bản, chị vận động bà con thay đổi nếp nghĩ, biến điệu xoang, rượu ghè, giã gạo, dệt vải… thành sinh kế bền vững để con trẻ có thêm sách vở, gia đình thêm ấm no, bản làng thêm gắn kết.
Để nâng cao thu nhập cho gia đình và phát triển sản xuất ổn định, bền vững, thời gian qua, nhiều hội viên, phụ nữ là người dân tộc thiểu số ở các địa phương trong tỉnh Gia Lai đã mạnh dạn tham gia vào các tổ liên kết sản xuất tại thôn, làng.
Xã Châu Phong (tỉnh An Giang) có đông đồng bào Chăm sinh sống, giữ gìn nhiều giá trị văn hóa đặc sắc. Những năm gần đây, nhờ sự quan tâm của Đảng, Nhà nước và nỗ lực vươn lên, đời sống đồng bào Chăm ngày một nâng cao.