Sức ép thuế quan, xuất khẩu sang Mỹ đang chững lại

Thủy sản xuất khẩu sang Mỹ đang chững lại

Đơn hàng xuất khẩu chững lại

Đánh giá về thực trạng xuất khẩu sang thị trường Mỹ, Cục trưởng Cục Xúc tiến Thương mại (Bộ Công Thương) Vũ Bá Phú cho rằng, Mỹ từ lâu được xem như "mỏ vàng" của thương mại toàn cầu, với sức mua trải rộng từ áo quần giá 1 USD đến vài trăm USD mỗi chiếc, hay trái cây từ loại phổ thông đến cao cấp.

Theo ông, dù thuế nhập khẩu vào Mỹ tăng lên 20% hay 40%, hàng Việt vẫn phải tìm đường vào, do đó, làm thế nào để hàng xuất đi có lợi nhất. Với quy định mới, hàng xuất xứ Việt Nam sẽ chịu thuế 20%, trong khi hàng "mượn xuất xứ" phải gánh 40%.

Sáu tháng đầu năm, xuất khẩu sang Mỹ tăng mạnh, kéo theo lượng tồn kho lớn, kịch bản từng xảy ra sau Covid-19. Số liệu Cục Thống kê cho thấy 7 tháng qua, xuất siêu sang Mỹ đạt gần 75 tỷ USD, tăng 28,6% so với cùng kỳ năm ngoái. Tuy nhiên, ông Phú dự báo từ nửa cuối 2025, thậm chí sang nửa đầu 2026, nhiều ngành khó duy trì tốc độ tăng trưởng 28% như thời gian qua.

Diễn biến này cũng được ghi nhận ở dệt may - ngành xuất khẩu chủ lực. Ông Trần Như Tùng, Chủ tịch HĐQT Dệt may Đầu tư Thương mại Thành Công (TCM), kiêm Phó Chủ tịch VITAS, cho biết doanh nghiệp đã "chạy đơn" trước khi Mỹ áp thuế đối ứng khiến kim ngạch 6 tháng đầu năm sang Mỹ tăng hơn 17%. Nhưng chính đợt đẩy hàng này có thể khiến quý III hụt đơn hàng, do tồn kho lớn và khách chờ chính sách rõ ràng.

Ông Tùng kỳ vọng nếu thuế ổn định ở 20%, đơn hàng sẽ quay lại từ quý IV, song nhấn mạnh ngành vẫn đối mặt bốn thách thức: Tiêu chuẩn "xanh" làm tăng chi phí, cạnh tranh gay gắt, quy tắc xuất xứ phụ thuộc nguyên liệu Trung Quốc và áp lực đầu tư số hóa với chi phí ERP tới 2 triệu USD.

Trong khi đó, nhóm ngành nông sản - thực phẩm cũng đang chịu sức ép kép do chi phí logistics tăng và chính sách thuế mới. Ông Nguyễn Mạnh Hùng - Giám đốc Công ty Nafoods cho biết, Mỹ là thị trường rất tiềm năng. Hiện Mỹ chiếm 20-25% doanh số xuất khẩu của Nafoods. 6 tháng đầu năm, mặc dù kim ngạch xuất khẩu liên tục tăng song biên lợi nhuận đang sụt giảm.

Bên cạnh xuất khẩu, các doanh nghiệp tăng thị phần trong nước. Ảnh: T.H

Theo nhận định của ông Phan Minh Thông, Chủ tịch Công ty CP Phúc Sinh, toàn bộ thuế đối ứng, phía nhà mua hàng phải chịu, gây áp lực tài chính rất lớn cho họ nên đang có hiện tượng giảm mua hàng. Nếu tình hình không thay đổi, từ quý III/2025, xuất khẩu sang Mỹ sẽ giảm mạnh.

Doanh nghiệp thận trọng đơn hàng

Trước bối cảnh đó, Cục trưởng Vũ Bá Phú cho rằng, chiến lược dài hạn phải phát triển công nghiệp hỗ trợ để giảm phụ thuộc vào linh kiện và nguyên liệu nhập khẩu, gia tăng tỷ lệ nội địa hóa và nâng khả năng đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế về môi trường, lao động, xuất xứ. Riêng nông sản cần chuyển mạnh sang chế biến sâu, siết chặt chứng từ và minh bạch hồ sơ xuất khẩu.

Ở góc độ doanh nghiệp, chia sẻ về cách ứng phó để giữ thị trường, ông Phan Minh Thông cho rằng, Việt Nam xuất khẩu nông sản sang Mỹ rất nhiều, nhất là hạt tiêu, quế, hồi,… Đây cũng là những mặt hàng không trồng được tại Mỹ. Do đó, các hiệp hội ngành hàng phía Mỹ đang tiếp tục vận động để đưa thuế đối ứng về 0%.

Theo ông Trần Như Tùng, để thích ứng, doanh nghiệp đang đẩy nhanh chuyển đổi số, tái cơ cấu chuỗi cung ứng và hướng đến xây dựng các trung tâm chế biến – phân phối (hub) tại thị trường Mỹ, giúp rút ngắn quy trình và tối ưu chi phí. Tuy nhiên, để thực hiện điều này, doanh nghiệp cần sự hỗ trợ, đồng hành của cơ quan quản lý trong việc tiếp cận thị trường, cũng như những quy định về xuất xứ, truy xuất nguồn gốc.

Với ngành gỗ, Chủ tịch Hội Mỹ nghệ và Chế biến gỗ TP. Hồ Chí Minh (HAWA) Phùng Quốc Mẫn chia sẻ, doanh nghiệp gỗ đang tập trung đa dạng hóa thị trường, tăng năng lực quản trị, giảm giá thành. Để tránh "bỏ trứng một giỏ", các doanh nghiệp sẽ chào bán thêm các mặt hàng mới cho các thị trường cũ như: Nhật Bản không chỉ có dăm gỗ, viên nén; Hàn Quốc không chỉ có ván công nghiệp; châu Âu không chỉ hàng ngoài trời,…

“Xu hướng một số doanh nghiệp bắt đầu quan tâm đến việc xây dựng cơ sở sản xuất ngay tại Mỹ. Đây là một bước đi táo bạo để vừa tận dụng thị trường, tránh được các rào cản thương mại”, ông Mẫn tiết lộ.

Phân tích ở góc độ chuyên gia, T.S Cấn Văn Lực nhận định, với kịch bản cơ sở - Mỹ áp thuế đối ứng 20% lên hàng hóa Việt Nam xuất khẩu sang Mỹ, ước tính giá trị phải trả thêm khoảng 25 - 30 tỷ USD/năm.

Hiện các bộ ngành vẫn tiếp tục đàm phán/thương lượng, để đạt thuế suất thấp hơn - ở mức có thể 15-17%.

Ông cho rằng trong bối cảnh hiện nay, doanh nghiệp nên tận dụng tốt các chính sách hỗ trợ về thuế, phí, lãi suất… và ứng dụng công nghệ trong sản xuất để tiết giảm chi phí, giảm giá thành.

Đồng thời, đánh giá tác động đối với ngành hàng và doanh nghiệp mình để chủ động ứng phó; lên phương án chia sẻ chi phí thuế quan cùng đối tác; đa dạng hóa thị trường, đối tác, chuỗi cung ứng, sản phẩm–dịch vụ, nguồn vốn khả thi cho chuyển đổi xanh, kinh doanh tuần hoàn, tham gia thị trường tín chỉ carbon…

Doanh nghiệp nên tận dụng cơ hội từ các FTA thế hệ mới và từ việc nâng cấp quan hệ Việt Nam với Mỹ, Nhật Bản, Úc, Malaysia, NZ, Singapore, Thái Lan...

"Để được hưởng mức thuế phù hợp, doanh nghiệp cần tăng tính minh bạch và trách nhiệm giải trình về xuất xứ hàng hóa, mức độ trung chuyển, gian lận thương mại; rà soát, điều chỉnh chuỗi cung ứng; tăng nội lực, khai thác thị trường nội địa, nhất là tăng tự chủ nguyên phụ liệu; tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu, tăng khả năng chống chịu với các cú sốc bên ngoài…", T.S Cấn Văn Lực chỉ rõ.

Lê Thu