Startup Việt và bài toán giữ chân nhân tài AI giữa làn sóng Big Tech

Bối cảnh toàn cầu: Khi Big Tech “ăn thịt lẫn nhau” để giành nhân tài

Cuộc chiến săn lùng nhân tài AI không chỉ là cuộc đua lương thưởng, mà nó còn thể hiện ngầm sự tái cấu trúc thị trường lao động công nghệ. Là sân chơi nơi các tập đoàn công nghệ hàng đầu sẵn sàng đưa giá mức giá kỷ lục, thậm chí còn âm thầm tuyển dụng cả một đội ngũ như Microsoft hay còn là việc sử dụng phương thức chiêu mộ sáng tạo đề kéo về cho mình những chuyên gia AI hàng đầu như ở Singapore.

Mark Zuckerberg đang hiện thực hóa khát vọng bằng dự án siêu trí tuệ AI - Ảnh: Internet

Tốc độ đầu tư vào AI ở quy mô hàng trăm tỷ USD/năm khiến nhu cầu nhân sự lõi bùng nổ, đặc biệt ở các năng lực hiếm như tối ưu hóa suy luận (inference), hệ thống phân tán, bảo mật/riêng tư, RLHF/RLAIF (Reinforcement Learning from Human Feedback - học tăng cường từ phản hổi của con người) và sản phẩm hóa mô hình. Hệ quả dễ dẫn đến “brain drain” (chảy máu chất xám) khỏi các công ty vừa và nhỏ, làm tăng khoảng cách cạnh tranh giữa Big Tech và phần còn lại của hệ sinh thái.

Các quốc gia Đông Nam Á đang làm gì trong cuộc chiến toàn cầu?

Đông Nam Á chứng kiến nhu cầu ứng dụng AI tăng tốc trong các ngành như fintech, thương mại điện tử, logistic, y tế... Các doanh nghiệp trong khu vực ưu tiên những giải pháp đi thẳng vào hiệu quả bằng cách tối ưu quy trình, giảm chi phí và nâng trải nghiệm khách hàng. Lợi thế của thị trường là dữ liệu ngữ cảnh đa dạng giúp tạo sự khác biệt hóa nhưng hạn chế là thiếu hụt chuyên gia AI hiểu biết sâu, cũng như chi phí hạ tầng GPU còn cao.

Singapore đang củng cố vị thế trung tâm trí tuệ nhân tạo của khu vực bằng cách kết hợp hạ tầng điện toán mạnh, môi trường pháp lý ổn định và chính sách thị thực thu hút chuyên gia công nghệ trình độ cao. Một trong những đòn bẩy nổi bật là các diện thị thực dành cho nhân tài công nghệ cấp cao (ví dụ các chương trình dạng Tech.Pass/visa nghề nghiệp bậc cao), cho phép chuyên gia linh hoạt làm việc, khởi nghiệp, cố vấn và dịch chuyển giữa các doanh nghiệp trong hệ sinh thái.

Bên cạnh đó, Singapore còn tập trung đầu tư vào năng lực điện toán, dữ liệu mở và khung quản trị AI, đồng thời tạo ra mảnh đất cho các tập đoàn công nghệ lớn đặt trung tâm R&D (Nghiên cứu và phát triển) và khu vực, qua đó kéo theo dòng vốn, dự án và nhân sự chất lượng cao. Dẫn đến thị trường tuyển dụng AI tại Singapore mang tính cạnh tranh cao nhưng minh bạch, tạo lực hút nhân tài trong khu vực và định hình tiêu chuẩn kỹ năng cho chuỗi cung ứng AI ở châu Á.

Ấn Độ đang trở thành động cơ tăng trưởng về năng lực triển khai AI/ML (Trí tuệ nhân tạo/Học máy) nhờ quy mô nhân lực và mạng lưới trung tâm năng lực toàn cầu (GCCs) phát triển mạnh. Trong vài năm gần đây, số lượng và quy mô GCCs tại các đô thị công nghệ như Bengaluru, Hyderabad, Pune, Gurgaon tăng nhanh, đảm nhiệm các chức năng từ xây dựng mô hình, MLOps (Machine Learning Operations - Hoạt động học máy) đến vận hành sản phẩm AI ở quy mô toàn cầu.

Nguồn cung kỹ sư dữ liệu và máy học đông đảo, chi phí cạnh tranh và hệ sinh thái đào tạo rộng giúp các doanh nghiệp có thể mở rộng đội ngũ nhanh chóng, đặc biệt trong các mảng ứng dụng như thị giác máy tính, NLP (Natural Language Processing - Xử lý ngôn ngữ tự nhiên) đa ngôn ngữ, tối ưu hóa suy luận (inference) và nền tảng dữ liệu. Cùng lúc, cuộc đua “săn” nhân tài của các ông lớn cũng khiến mặt bằng đãi ngộ tại Ấn Độ tăng, khuyến khích các công ty dịch vụ AI/ML chuyển dịch lên các phân khúc giá trị cao hơn (tích hợp giải pháp trọn gói, đồng phát triển IP, vận hành theo chỉ số đo lường kinh doanh thay vì chỉ gia công kỹ thuật).

Starup Việt - cơ hội xen lẫn thách thức

Cuộc đua giành nhân tài AI khiến bài toán tuyển dụng ở Việt Nam trở nên khắt khe hơn bao giờ hết. Mặt bằng đãi ngộ bị ảnh hưởng bởi các công ty công nghệ lớn đặt các công ty Việt Nam phải có chính sách tuyển dụng thông minh, hợp lý. Không những vậy, nguy cơ chảy máu chất xám cũng có khả năng xảy ra khi các nhân sự giỏi, cấp cao chuyển tới làm việc cho những công ty lớn hơn. Lúc đó, rủi ro không chỉ là dừng lại ở việc mất người mà còn ảnh hưởng nặng nề tới quá trình nghiên cứu và chất lượng sản phẩm đầu ra.

Startup Việt Nam đứng giữa những con đường đòi hỏi sự tỉnh táo, sáng suốt trong bối cảnh AI khốc liệt - Ảnh: Internet

Tuy nhiên, trong thách thức vẫn còn cơ hội. Nhờ sự am hiểu quy trình vận hành và hành vi con người trong nước nói riêng và khu vực Đông Nam Á nói chung giúp các công ty giải được bài toán người dùng, tạo ra được bộ khung giá trị như giảm thời gian xử lý, hạ chi phí hoặc thậm chí có thể tăng tỷ lệ chuyển đổi. Do đó, thay vì cạnh tranh trực diện với những ông lớn thì các startup Việt có thể tích lũy chuỗi giá trị để nâng cao lợi ích.

Ở Việt Nam, VinBrain hoạt động trong môi trường đỏi hỏi sự tuân thủ nghiêm ngặt, vừa phải giữ chân đội ngũ nghiên cứu vừa đảm bảo có lực lượng triển khai tại bệnh viện. Chiến lược gắn nghiên cứu và phát triển với lâm sàng tạo ra vòng lặp giá trị rõ ràng, mô hình được kiểm chứng trên dữ liệu thực, thời gian đọc phim giảm, chất lượng sàng lọc được cải thiện. Về tổ chức, công ty tách bạch thành ba mũi nhọn là nhóm nghiên cứu, nhóm triển khai và nhóm dữ liệu, đồng thời chuẩn hóa MLOps, ghi nhật ký (logging) và quản trị quyền truy cập để giảm rủi ro khi nhân sự dịch chuyển. Cách làm này giúp VinBrain cạnh tranh với Big Tech không chỉ bằng lương, mà còn bằng quyền tự chủ kỹ thuật, tác động xã hội cụ thể và lộ trình nghề nghiệp minh bạch.

Hay Abivin hoạt động trong một lĩnh vực đòi hỏi kiểm soát chi phí rất chặt, nên công ty xây đội ngũ theo hướng “kỹ sư gắn với sản phẩm”. Ở đó, mỗi kỹ sư chịu trách nhiệm trọn vẹn một mô đun, từ dữ liệu đầu vào đến các chỉ số kết quả như chi phí/km hay tỷ lệ giao đúng hẹn và được thưởng theo hiệu quả vận hành thực tế thay vì chỉ theo đầu việc kỹ thuật. Song song, Abivin đầu tư nghiêm túc vào hạ tầng MLOps, phiên bản hóa dữ liệu và mô hình, giám sát sự sai lệch của dữ liệu, tái huấn luyện theo sự kiện, dùng môi trường thử nghiệm cô lập để thử nghiệm nhanh. Cách tiếp cận này giúp tổ chức không bị động trước biến động nhân sự, vẫn duy trì tốc độ cải tiến và chứng minh rõ ràng cho khách hàng, qua đó giữ chân nhân sự bằng các thử thách kỹ thuật thực chiến và cơ hội trưởng thành nhanh.

Cuộc chiến săn nhân tài AI có thể sẽ còn kéo dài và khốc liệt hơn nữa khi Big Tech không ngừng rót vốn để biến ý tưởng của mình thành thật. Với startup Việt, việc cạnh tranh bằng tiền là con đường ngắn và có nhiều rủi ro, cho nên để có lối đi bền vững, doanh nghiệp nên tập trung vào bài toán “khó và có ý nghĩa” trong ngành dọc có dữ liệu độc đáo như tài chính, ngân hàng, y tế... Thiết kế gói đãi ngộ thông minh thay vì chỉ đua về lương, thưởng theo mốc sản phẩm và hiệu quả vận hành. Bên cạnh đó, các doanh nghiệp hãy tạo ra môi trường kỹ thuật hấp dẫn để là nơi thử nghiệm sáng tạo cho các ý tưởng.

Lê Hà