Sớm hoàn thiện khung pháp lý thực thi và đầu tư dài hạn ESG

Trong bối cảnh đó, vấn đề đặt ra hiện nay là cần phải sớm hoàn thiện khung pháp lý và đầu tư dài hạn ESG.

ESG không còn là lựa chọn, mà là điều kiện bắt buộc để nông nghiệp Việt Nam hội nhập và phát triển bền vững.

Là doanh nghiệp làm về nhựa, ông Võ Đình Trung, Phó Tổng Giám đốc Trung tâm Cải tiến Đổi mới và Bền vững, Công ty Cổ phần Nhựa Duy Tân - Tập đoàn SCG cho biết, thách thức lớn nhất không phải là doanh nghiệp phải làm gì, mà là làm thế nào để đo lường và tối ưu ESG xuyên suốt toàn bộ chuỗi cung ứng.

Đề cập đến chính sách, thực thi ESG của doanh nghiệp đang có những cơ hội và những điểm nghẽn nào, ông Mạc Quốc Anh, Viện trưởng Viện Kinh tế và Phát triển doanh nghiệp; Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa thành phố Hà Nội cho rằng, ở góc độ cộng đồng doanh nghiệp nhỏ và vừa, ESG đang phát triển nhanh hơn khung pháp lý hiện hành.

"Hiện chưa có nhiều văn bản, hướng dẫn về ESG, đặc biệt cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa, do đó, doanh nghiệp đang thấy nhiều áp lực hơn là cơ hội phát triển. Do vậy, cần có nhiều hơn thông tin về cách làm ESG cho doanh nghiệp, đặc biệt là những bài học thành công từ các doanh nghiệp lớn - nơi vốn có lợi thế và tài chính và công nghệ để triển khai", ông Mạc Quốc Anh đề xuất.

Cùng quan điểm, PGS.TS Nguyễn Hồng Quân, Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển kinh tế tuần hoàn cho hay, các doanh nghiệp Việt Nam đang phải đối mặt với việc thiếu các quy định rõ ràng và đồng bộ về ESG. Điều này dẫn đến tình trạng các doanh nghiệp không thể áp dụng một hệ thống tiêu chuẩn chung và minh bạch khi thực hiện ESG, khiến cho việc đo lường và báo cáo kết quả trở nên khó khăn. Chính vì vậy, các doanh nghiệp thiếu sự định hướng rõ ràng về các yêu cầu chính thức và các tiêu chuẩn đo lường hiệu quả của các cam kết ESG.

Đối với hệ thống chính sách, cơ chế khuyến khích chuyển đổi xanh, Tiến sĩ Hoàng Hiệp, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Tăng trưởng Xanh (Học viện Nông Nghiệp) cho rằng, nhận thức về ESG và Net Zero của một bộ phận doanh nghiệp, cộng đồng còn thiên về hình thức, chưa thực sự coi đó là nền tảng sống còn để nâng cao sức cạnh tranh trong dài hạn. Hệ thống chính sách, cơ chế khuyến khích chuyển đổi xanh tuy đã từng bước được hoàn thiện, nhưng vẫn còn một số điểm chưa đồng bộ, gây khó khăn cho doanh nghiệp khi triển khai trên thực tế.

Đứng ở góc độ cơ quan quan lập pháp, Tiến sĩ Trần Văn Khải, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học công nghệ và Môi trường của Quốc hội phân tích, hiện nay doanh nghiệp Việt Nam đang đối mặt với những khó khăn lớn trong quá trình triển khai ESG do đây vẫn là lĩnh vực còn mới tại Việt Nam. Dù tiếp cận nhanh trong những năm gần đây, nhưng hiện vẫn chưa có bộ hướng dẫn và tiêu chí đồng bộ trên phạm vi toàn quốc.

Bên cạnh các yếu tố trên, một yếu tố quan trọng không kém là thiếu cam kết từ lãnh đạo cấp cao. Theo Thứ trưởng Bộ Công Thương Phan Thị Thắng ,sự cam kết mạnh mẽ từ ban lãnh đạo cấp cao là yếu tố quyết định để thực hiện ESG một cách hiệu quả. Tuy nhiên, trên thực tế, nhiều giám đốc điều hành vẫn chưa coi ESG là một chiến lược dài hạn mà chỉ xem đây là một phần trong trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp. Sự thiếu cam kết này khiến cho các chiến lược ESG không được triển khai đồng bộ và thiếu sự đầu tư cần thiết về tài chính và nguồn lực.

Tiến sĩ Trần Văn Khải, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học công nghệ và Môi trường của Quốc hội cho rằng, để triển khai, thực thi ESG có hiệu quả hơn, vấn đề đặt ra là các nhà hoạch định chính sách và cơ quan quản lý trong việc sớm hoàn thiện khung pháp lý, làm rõ các chuẩn mực và lộ trình thực hiện, đặc biệt từ năm 2026 trở đi.

Các chuyên gia khuyến nghị cần phải có một khung pháp lý đồng bộ và minh bạch hơn, giúp doanh nghiệp tự tin thực hiện các chiến lược phát triển bền vững mà không gặp phải sự không chắc chắn từ các quy định pháp lý.

Mới đây, ngày 4/7/2025, Thủ tướng Chính phủ đã ký ban hành Quyết định số 21/2025/QĐ-TTg Quy định tiêu chí môi trường và việc xác nhận dự án đầu tư thuộc danh mục phân loại xanh. Quyết định số 21/2025/QĐ-TTg xác định 45 loại hình dự án thuộc 7 nhóm ngành trọng điểm, đồng thời đưa ra khung tiêu chí thống nhất để phân loại và xác nhận dự án xanh - qua đó mở đường cho việc tiếp cận tín dụng xanh và phát hành trái phiếu xanh hiệu quả, minh bạch.

Với Quyết định số 21/2025/QĐ-TTg có hiệu lực thi hành từ ngày 22/8/2025, Việt Nam lần đầu tiên ban hành danh mục xanh quốc gia - một bước đi quan trọng nhằm thiết lập bộ tiêu chí môi trường chính thức, thúc đẩy các dự án phát triển bền vững và mở rộng không gian cho thị trường tài chính xanh tại Việt Nam.

Đây là một văn bản pháp lý quan trọng, đặt nền móng cho việc định hình dòng vốn đầu tư theo hướng thân thiện với môi trường tại Việt Nam. Quyết định này quy định rõ các tiêu chí môi trường và quy trình xác nhận dự án đầu tư đáp ứng tiêu chí môi trường để được hưởng các chính sách ưu đãi về tín dụng xanh và trái phiếu xanh.

Bộ tiêu chí môi trường và việc xác nhận dự án đầu tư thuộc danh mục phân loại xanh của Thủ tướng Chính phủ ưu tiên các lĩnh vực đầu tư xanh như năng lượng tái tạo, xử lý chất thải, nông nghiệp bền vững, giao thông xanh và công trình xanh. Điều này nhằm khuyến khích doanh nghiệp và nhà đầu tư chuyển dịch sang các mô hình sản xuất kinh doanh có lợi cho môi trường.

Đồng thời, Quyết định cũng tạo động lực mạnh mẽ cho các tổ chức tài chính và nhà đầu tư hướng dòng vốn vào các dự án thân thiện môi trường, thúc đẩy sự phát triển của tín dụng xanh và trái phiếu xanh. Quyết định này còn khuyến khích các tổ chức tín dụng chủ động áp dụng để xác định và thực hiện cấp tín dụng xanh theo chính sách riêng của mình, góp phần lan tỏa tầm nhìn xanh trong toàn hệ thống ngân hàng.

Thực hiện chính sách ESG không chỉ là trách nhiệm của doanh nghiệp mà còn là cơ hội để tạo ra giá trị và củng cố vị thế cạnh tranh. Vì vậy, doanh nghiệp Việt Nam nên bắt đầu thực hiện chính sách ESG từ giai đoạn sớm nhất của quá trình kinh doanh. Mặc dù những khó khăn sẽ đang chờ đón phía trước nhưng yếu tố thuận lợi khách quan vẫn có, chỉ cần doanh nghiệp thực hiện chặt chẽ các chiến lược ESG thì sẽ có thể đứng vững và nâng cao năng lực cạnh tranh.

Thắng Trung/bnews.vnanet.vn