Sẽ có cơ chế thẩm định sáng chế nhanh trong 3 tháng

Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng tại phiên thảo luận Quốc hội ngày 24/11.

Tại phiên thảo luận ngày 24/11, Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, Quốc hội tiến hành thảo luận tại hội trường về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sở hữu trí tuệ.

Các ý kiến cơ bản đồng tình với nhiều nội dung của Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sở hữu trí tuệ, đồng thời đánh giá cao những đổi mới quan trọng trong dự thảo Luật, đặc biệt trong việc hỗ trợ đổi mới sáng tạo và ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI).

Tuy nhiên, các đại biểu cũng cho ý kiến vào một số nội dung cụ thể như: cải cách thủ tục hành chính, quy định về sáng chế thuộc danh mục bí mật nhà nước, quyền liên quan của cơ quan báo chí…

Đại biểu Phạm Trọng Nghĩa, Đoàn tỉnh Lạng Sơn đề nghị Cơ quan chủ trì soạn thảo tiếp tục rà soát các quy định về thủ tục hành, đảm bảo thực hiện mục tiêu của Thủ tướng Chính phủ là giảm 100% điều kiện kinh doanh không cần thiết và giảm 50% thời gian, chi phí tuân thủ thủ tục hành chính so với năm 2024.

Góp ý về cơ chế thủ tục hành chính, đẩy nhanh tiến độ thẩm định sáng chế (tại Điều 89 và 89a), đại biểu Nguyễn Hoàng Bảo Trân, Đoàn Thành phố Hồ Chí Minh, nhận định việc thời gian thẩm định sáng chế kéo dài (trung bình 30–36 tháng, cá biệt 4–5 năm) gây ra nhiều hệ quả nghiêm trọng.

Đó là làm mất cơ hội thương mại hóa sáng chế kịp thời, nhất là trong các lĩnh vực công nghệ có vòng đời ngắn, đồng thời làm giảm động lực đổi mới sáng tạo của doanh nghiệp và nhà khoa học. Mặt khác, đại biểu nhấn mạnh, điều này đang không tương thích với Luật Đầu tư và Luật Doanh nghiệp, vì nhà đầu tư cần tài sản trí tuệ làm tài sản huy động vốn.

Do đó, đại biểu đề xuất quy định thời hạn tối đa cho từng khâu: tiếp nhận, thẩm định hình thức, công bố đơn và thẩm định nội dung. Có cơ chế rút gọn đối với sáng chế phục vụ doanh nghiệp nhỏ và vừa, công nghệ cao hoặc sáng chế được sử dụng trong hoạt động sản xuất trong nước. Đồng thời, áp dụng chuyển đổi số triệt để và hạn chế tối đa nộp hồ sơ giấy nhằm đẩy nhanh tiến độ thẩm định sáng chế.

đại biểu Nguyễn Hoàng Bảo Trân, Đoàn Đại biểu Quốc hội Thành phố Hồ Chí Minh

Đối với quy định về sáng chế thuộc danh mục bí mật Nhà nước (Điều 89a), hiện tại, dự thảo Luật chưa nêu thời hạn Bộ Quốc phòng, Bộ Công an phải trả lời, dẫn đến nguy cơ mất khả năng bảo hộ quốc tế (nhiều quốc gia yêu cầu nộp trong vòng 12 tháng). Do đó, về thời hạn phản hồi, đại biểu đề xuất Bộ Quốc phòng và Bộ Công an phải phản hồi trong 30 ngày (tối đa 60 ngày nếu cần xác minh thêm).

Ngoài ra, theo đại biểu, cần làm rõ tiêu chí xác định bí mật nhà nước trong lĩnh vực sáng chế để tránh sự không thống nhất giữa các Bộ, khiến doanh nghiệp bị chậm trễ khi mở rộng ra nước ngoài.

Đồng thời, cần quy định cơ chế phối hợp liên thông, giao Bộ Khoa học và Công nghệ làm đầu mối tiếp nhận, các Bộ khác trả lời qua cơ chế liên thông điện tử và thực hiện nguyên tắc "im lặng là đồng ý" nếu hết thời hạn mà không có phản hồi.

Nhấn mạnh sự cần thiết phải bổ sung quy định về quyền liên quan của cơ quan báo chí, đại biểu Hoàng Minh Hiếu, Đoàn tỉnh Nghệ An, cho biết Luật Sở hữu trí tuệ hiện hành mới chỉ bảo vệ quyền liên quan của một số loại hình như nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình, nhà phát sóng và người biểu diễn, chưa có quy định về quyền liên quan của cơ quan báo chí.

Luật hiện chỉ bảo vệ quyền tác giả của nhà báo, nhưng không điều chỉnh hiệu quả các hành vi tổng hợp, trích đoạn, khai thác dữ liệu báo chí trên quy mô lớn.

Đại biểu cho rằng cơ quan báo chí cần có quyền cho phép hoặc ngăn chặn bên thứ ba sao chép, lưu trữ, lập chỉ mục, hiển thị trích đoạn, tổng hợp khai thác tin tức báo chí hoặc trích dẫn có hệ thống nhằm tạo dịch vụ cạnh tranh với báo chí. Đối với các doanh nghiệp thu lợi từ việc sử dụng nội dung báo chí trên các nền tảng số, phải chia sẻ doanh thu với cơ quan báo chí trên cơ sở thương lượng.

Nhiều quốc gia đã đưa quy định này vào luật (ví dụ: Liên minh châu Âu, Úc, Canada..). Kinh nghiệm quốc tế cho thấy, quyền liên quan của cơ quan báo chí thường có thời hạn là 2 năm kể từ ngày tác phẩm báo chí được công bố lần đầu. Việc triển khai các quy định tương tự trong thời gian qua ở nhiều nước đã cho thấy những hiệu quả tích cực trên thực tế.

Phát biểu tiếp thu, giải trình ý kiến của các đại biểu tại phiên thảo luận, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng cho biết về cải cách thủ tục hành chính, sẽ chuyển đổi số toàn diện để giảm thời gian thẩm định nội dung sáng chế (từ 18 tháng xuống 12 tháng) và có cơ chế thẩm định nhanh trong 3 tháng, đảm bảo để không tồn hồ sơ đăng ký.

Thực trạng những năm qua tồn trên 100.000 hồ sơ. Năm 2025, Bộ Khoa học và Công nghệ đã tập trung, dồn lực để xử lý xong số hồ sơ tồn đọng này.

Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ khẳng định sẽ nghiên cứu và tiếp thu tối đa các ý kiến đóng góp của đại biểu Quốc hội để hoàn thiện dự thảo Luật.

Bạch Dương