Phương Tây 'lên nòng' vũ khí trừng phạt mạnh nhất với Nga

Mỹ, Anh, châu Âu và Canada hôm 26/2 cam kết loại bỏ một số ngân hàng Nga khỏi hệ thống thanh toán toàn cầu SWIFT, triển khai cái mà bộ trưởng tài chính Pháp trước đó gọi là "vũ khí hạt nhân tài chính".

Động thái trên sẽ gây ra thiệt hại cho Nga và các đối tác thương mại của nước này, theo Reuters.

Diễn biến mới nhất là gì?

Lệnh trừng phạt mới nhất được đưa ra sau khi Bộ Tài chính Mỹ cho biết họ đang nhắm mục tiêu vào “cơ sở hạ tầng cốt lõi” của hệ thống tài chính của Nga, trừng phạt hai ngân hàng lớn nhất của nước này - Sberbank và VTB do nhà nước hậu thuẫn. Nằm trong danh sách trừng phạt còn có Otkritie, Sovcombank và Novikombank cùng một số lãnh đạo cấp cao tại các ngân hàng quốc doanh.

Các ngân hàng Mỹ sẽ không liên hệ với ngân hàng đối tác - công ty cho vay lớn nhất của Nga, Sberbank - trong vòng 30 ngày. Trước đó, các ngân hàng có thể thực hiện thanh toán qua lại và chuyển tiền trên toàn cầu.

Các quan chức ở Washington cũng sử dụng công cụ trừng phạt mạnh mẽ nhất khi thêm VTB, Otkritie, Novikombank và Sovcombank vào danh sách Công dân được chỉ định đặc biệt (SDN). Động thái này sẽ đẩy các ngân hàng ra khỏi hệ thống tài chính của Mỹ, cấm giao dịch với người Mỹ và đóng băng tài sản tại Mỹ.

Các lệnh trừng phạt của Mỹ cũng nhằm vào hai ngân hàng quốc doanh của Belarus - Belinvestbank và Bank Dabrabyt - với cáo buộc nước này hỗ trợ Moscow tấn công Kyiv.

Các biện pháp trừng phạt của Mỹ được đưa ra ngay sau khi chính phủ Anh cho biết họ sẽ áp đặt lệnh đóng băng tài sản đối với tất cả ngân hàng lớn của Nga, bao gồm cả VTB và ngăn các công ty lớn của Nga huy động vốn ở Anh.

Thủ tướng Anh Boris Johnson cho biết các ngân hàng Nga sẽ bị loại khỏi thị trường đồng bảng Anh và thanh toán bù trừ.

Anh cũng đã công bố đóng băng tài sản và lệnh cấm đi lại đối với các thành viên của giới tinh hoa chính trị - tài chính của Nga, bao gồm cả những người từ lâu đã thích lối sống ở London. Hơn 100 cá nhân, tổ chức và công ty con sẽ bị xử phạt.

Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen cho biết các nhà lãnh đạo EU đã đồng ý các biện pháp trừng phạt nhằm vào 70% thị trường ngân hàng Nga.

Khối đã áp đặt lệnh cấm phát hành trái phiếu, cổ phiếu hoặc khoản vay ở EU để tái cấp vốn cho ngân hàng Alfa và ngân hàng Otkritie, sau khi đóng băng tài sản ngân hàng Rossiya, Promsvyazbank và VEB hồi đầu tuần.

Tuy nhiên, ba ngân hàng hàng đầu của Nga là Sberbank, VTB và Gazprombank không phải đối mặt với lệnh đóng băng tài sản của EU.

Khối cũng đặt ra mức giới hạn 112.700 USD đối với tài khoản ngân hàng EU của công dân Nga, những người không được phép mua cổ phiếu mệnh giá bằng euro. Việc tái cấp vốn tại EU đối với các doanh nghiệp nhà nước Nga cũng bị cấm, ngoại trừ một số tiện ích. Các cơ quan thanh toán chứng khoán ở EU sẽ không được phép phục vụ các đối tác Nga.

Ảnh hưởng thế nào?

Các ngân hàng lớn của Nga có ảnh hưởng sâu rộng với hệ thống tài chính toàn cầu, có nghĩa là bất kỳ lệnh trừng phạt nào đối với các tổ chức lớn nhất của Nga đều có sức ảnh hưởng vượt ra ngoài biên giới. Việc loại bỏ ngân hàng Nga khỏi SWIFT sẽ làm cho các giao dịch khó khăn và tốn kém hơn.

Tuy nhiên, lệnh này cũng sẽ làm tổn thương tới các đối tác thương mại của Nga ở châu Âu và các nơi khác. Lệnh cấm sẽ đi kèm với các lệnh trừng phạt khác, hạn chế khả năng kinh doanh quốc tế một số ngân hàng lớn nhất của Nga.

Bộ Tài chính Mỹ cho biết các lệnh trừng phạt hôm 25/2 sẽ làm gián đoạn giao dịch ngoại hối hàng ngày trị giá hàng tỷ USD của những tổ chức tài chính Nga. Nhìn chung, các tổ chức này thực hiện khoảng 46 tỷ USD các giao dịch ngoại hối, 80% trong số đó là bằng đồng USD. Phần lớn các giao dịch đó giờ sẽ bị gián đoạn.

Các biện pháp trừng phạt nhắm vào gần 80% tổng số tài sản ngân hàng Nga. Ngân hàng và chủ nợ phương Tây lo lắng về việc Nga bị loại bỏ khỏi SWIFT - hệ thống được sử dụng bởi hơn 11.000 tổ chức tài chính ở hơn 200 quốc gia.

Động thái này tuy ảnh hưởng nặng nề đến các ngân hàng Nga, nhưng hậu quả phức tạp. Các quan chức phương Tây cho rằng về mặt kỹ thuật, ngăn chặn Nga rất khó và sẽ làm tổn hại tới các đối tác thương mại.

Các nhà phân tích cho biết thể chế của Nga có khả năng đối phó với các lệnh trừng phạt tốt hơn 8 năm trước, mặc dù điều đó không có nghĩa là họ sẽ không bị tổn thương.

Ngân hàng nước ngoài nào liên kết với Nga nhiều nhất?

Nhiều ngân hàng nước ngoài đã giảm đáng kể liên kết với Nga kể từ khi Moscow sáp nhập Crimea vào năm 2014. Tuy nhiên, một số ngân hàng phương Tây đã tham gia vào các thương vụ và có liên kết kiểu khác.

Cổ phiếu các ngân hàng có hoạt động quan trọng tại Nga như Raiffeisen Bank International (Áo) và Societe Generale (Pháp) đã bị ảnh hưởng nặng nề vào tuần trước.

Phương Linh