Phía sau lời Tổ quốc bình yên - Bài 1

Bài 1: Dựa vào dân để xây dựng thế trận biên phòng toàn dân vững mạnh

Từ lịch sử nghìn năm, cha ông ta dựa vào dân để “giữ nước khi nước chưa lâm nguy”, nên khi Đảng ta khởi xướng công cuộc xây dựng đổi mới đất nước, từ năm 1995 tôi đã đề xuất với Đồn Biên phòng Tà Lùng, cấp ủy, chính quyền huyện Quảng Hòa xây dựng thí điểm Phong trào “Quần chúng tham gia tự quản đường biên, cột mốc biên giới” (QCTGTQĐBCMBG). Phong trào được đông đảo nhân dân các dân tộc Cao Bằng hưởng ứng, sau này được nhân rộng ra toàn quốc, xây dựng thế trận biên phòng toàn dân vững mạnh, bảo vệ Tổ quốc từ sớm từ xa - Thiếu tướng Phùng Quốc Tuấn, nguyên Phó Chính ủy BĐBP nhận định.

Từ “cột mốc lòng dân” nhân lên phong trào bảo vệ chủ quyền Tổ quốc

Ngày đầu xuân, đi dưới cung đường đỏ thắm hoa đào vùng biên giới thị trấn Tà Lùng - Nà Thắm - Nà Chào, xã Mỹ Hưng (Quảng Hòa), nơi khởi đầu phong trào QCTGTQĐBCMBG (1994 - 1997), chúng tôi được ông Luân Văn Thành, đảng viên - “cột mốc sống” tiêu biểu xóm Nà Thắm - Nà Chào và bà con tự hào kể lại tình quân dân gắn bó để xây dựng thí điểm thành công phong trào. Ông Thành xúc động kể: Năm 1994 - 1995, tình hình biên giới vẫn diễn biến phức tạp, nhiều điểm diễn ra xâm canh, xâm hại cột mốc và còn mìn chưa được rà phá sau chiến tranh… Vì thế, bà con biên giới không yên tâm làm ăn, di cư vào các tỉnh nội địa nên đất đai sát biên giới bỏ hoang... Nhiều lần, vào mùa hè, tôi đi làm nương gặp BĐBP, trong đó có bộ đội Tuấn len theo đường mòn, khe suối đến cột mốc thì trời đổ mưa to, cơm nắm đem theo ướt hết, mấy anh em ăn cơm lẫn nước mưa…

Tôi biết mỗi lần đi tuần tra, các anh BĐBP phải men theo hốc đá để tránh vướng vào mìn và có khi hết cả ngày trời. Nghe vậy, tôi mạnh dạn đề nghị với bộ đội Tuấn và các anh em cho đi cùng. Trước đây, tôi tham gia dân quân tự vệ xã, nên nắm rõ đường đi tắt để tránh chỗ còn gài mìn.

Được tham gia tuần tra với BĐBP, tôi hiểu hơn những hy sinh thầm lặng của các anh. Bộ đội Tuấn cho biết thêm: Hiện nay tình hình biên giới nhạy cảm, đơn vị luôn duy trì trực đủ quân số nên nhiều anh em thường xuyên có mặt ở đơn vị làm nhiệm vụ. Vì thế ngày tết, lễ, tôi và bà con đem gạo nếp lên Đồn biên phòng gói bánh, thăm hỏi động viên cán bộ, chiến sĩ biên phòng.

Ông Luân Văn Thành, đảng viên Chi bộ xóm biên giới Nà Thắm - Nà Chào, xã Mỹ Hưng (Quảng Hòa) thường xuyên cùng cán bộ, chiến sĩ Đồn Biên phòng Cửa khẩu Quốc tế Tà Lùng tuần tra, bảo vệ đường biên, mốc giới.

Nhớ lại đơn vị xưa, đồng chí Tuấn xúc động kể: Có ông Thành và bà con hỗ trợ nên đường đi tuần tra an toàn, rút ngắn, nắm tin từ cơ sở nhanh hơn. Bởi có hộ dân phát cả ngô trên ruộng, rẫy để làm đường mòn cho BĐBP đi; bất kể mưa, nắng bà con đều tham gia; khi phát hiện xâm hại đường biên, mốc giới bà con báo ngay cho BĐBP để phối hợp xử lý kịp thời. Sự gắn bó của bà con đã giúp BĐBP giải quyết nhiều gian nan trong quản lý, bảo vệ đường biên, cột mốc. Tôi hình thành ý tưởng xây dựng phong trào QCTGTQĐBCMBG và báo cáo với Đảng ủy Đồn Biên phòng Tà Lùng, đề xuất, tham mưu cho Huyện ủy Quảng Hòa và nhận được sự ủng hộ rất cao.

Ban đầu BĐBP và cấp ủy, tổ chức đoàn thể các xã Mỹ Hưng, Đại Sơn, Tà Lùng đi vận động, tuyên truyền người dân tham gia phong trào; một số bà con lo lắng, e ngại bởi vẫn còn điểm nóng xảy ra… Nhưng cán bộ, chiến sĩ Đồn biên phòng và đồng chí Tuấn kiên trì phân tích cho bà con hiểu, tham gia phong trào là bảo vệ chính đất đai, tài sản của gia đình, đồng thời bảo vệ chủ quyền Tổ quốc, BĐBP luôn sát sao hỗ trợ bà con nên 100% xóm, bản, xã biên giới ký kết cam kết thực hiện phong trào với Đồn biên phòng, cấp ủy, chính quyền địa phương.

Những tháng đầu năm 1995, cùng với ký cam kết tự quản, các xóm biên giới đã xây dựng Ban chống lấn chiếm, Tổ tự quản đường biên, cột mốc, Tổ phụ nữ trung kiên…, bà con vừa tự quản lý đất đai sát biên, cột mốc vừa tích cực tham gia tuần tra, phát quang đường biên giới, nắm tình hình, báo cáo thông tin cho BĐBP. Tham gia phong trào và Tổ phụ nữ trung kiên, xóm Nà Thắm - Nà Chào (xã Mỹ Hưng) từ thời kỳ đầu, chị Trần Thúy Bàng nhớ lại: Ngày đó, hệ thống cột mốc cũ chưa xây dựng kiên cố, chưa PGCM nên sau những trận mưa to, đất lở cột mốc bị trượt đẩy vào ruộng rẫy bà con; phía nước bạn xâm canh thay đổi đường biên… Tôi và bà con báo cho BĐBP để thông báo cho phía bạn, yêu cầu cùng nhau đưa cột mốc về vị trí cũ. Khó nhất là họ không hợp tác thì mình phải khéo tuyên truyền, thuyết phục mới được. Khi đó, các anh BĐBP hướng dẫn cho chị em chúng tôi thấy cột mốc bị thay đổi vị trí, hoặc xâm canh phải chuẩn bị trước cọc, dây hoặc lấy đá xếp lại vị trí ban đầu của cột mốc, khoanh bảo vệ nguyên trạng chỗ đất trượt để mời phía nước bạn cùng kiểm tra, đưa cột mốc trở lại vị trí cũ.

Phong trào thí điểm tại huyện Quảng Hòa đã làm giảm hàng trăm vụ việc nóng, biên giới ổn định, bà con yên tâm làm ăn, không di cư nữa. Trên cơ sở đó, từ năm 1995 - 2002, Tỉnh ủy chỉ đạo nhân rộng phong trào ra toàn tỉnh và ngày càng phát huy hiệu quả. Năm 2002 - 2003, Tỉnh ủy và Đảng ủy, Bộ Tư lệnh BĐBP tổ chức Hội thảo về mô hình này trên cơ sở đó Bộ Tư lệnh BĐBP xây dựng Chỉ thị số 34/CT-BTL ngày 24/6/2003, mang tên phong trào “Quần chúng tham gia tự quản đường biên, cột mốc và giữ gìn an ninh trật tự xóm, bản khu vực biên giới”, mở ra thế trận mới trong xây dựng biên giới ổn định về an ninh, chính trị, thúc đẩy hợp tác đối ngoại.

Đến xây dựng đường biên giới ổn định, hòa bình, hợp tác và hữu nghị

Sau năm 2003, Chỉ thị số 34 được nhân rộng ra các tỉnh biên giới phía Bắc và toàn quốc, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ mới của Đảng, Nhà nước ta tiến hành phân giới cắm mốc (PGCM) trên đất liền với Trung Quốc, Lào, Campuchia, xây dựng đường biên giới ổn định, hòa bình, tăng cường hợp tác, hữu nghị. Chỉ riêng 6 tỉnh biên giới phía Bắc, phong trào thu hút gần 9.000 hộ dân đăng ký bảo vệ 263/314 cột mốc tại 124/161 xã biên giới đã triển khai hiệu quả giữ gìn an ninh trật tự, bảo vệ đường biên, mốc giới... mở ra thế trận biên phòng toàn dân - Thiếu tướng Phùng Quốc Tuấn cho biết.

Triển khai Chỉ thị số 34 còn là cơ sở để hiệp thương PGCM, đặc biệt là giải quyết những điểm tranh chấp biên giới phức tạp. Chúng tôi đến các xã biên giới Thị Hoa, Thái Đức, Cô Ngân (Hạ Lang) trước đây có nhiều điểm nóng PGCM, Bí thư Chi bộ xóm Cốc Nhan, xã Thị Hoa Hà Văn Niên kể lại: PGCM năm 2003 - 2009, các xã có 5 điểm tranh chấp đất biên giới kéo dài, đặc biệt là xâm táng diễn biến rất phức tạp. Nhưng 15 tổ chống lấn chiếm với 540 người dân thường xuyên có mặt tại thực địa để đấu tranh. Có thời điểm dân bản và BĐBP thức trắng đêm, đốt đuốc sáng rực đường biên giới để ngăn chặn, hiệp thương đấu tranh với những hành vi xâm phạm trái phép đường biên giới. Từ việc quân dân kiên trì đấu tranh mới hoàn thành PGCM của 3 xã biên giới.

Trung tướng Nguyễn Anh Tuấn, Chính ủy Bộ đội Biên phòng (thứ ba từ phải sang) tặng hoa cho Thiếu tướng Phùng Quốc Tuấn, nguyên Phó Chính ủy Bộ đội Biên phòng (thứ tư từ trái sang) trong Hội thảo bảo vệ Đề tài khoa học quân sự “Nâng cao hiệu quả Phong trào quần chúng tham gia tự quản đường biên, mốc giới và an ninh trật tự xóm, bản khu vực biên giới của Bộ đội Biên phòng tỉnh Cao Bằng” năm 2017.

Thượng tá Hoàng Văn Khải, nguyên Đồn trưởng Đồn Biên phòng Thị Hoa kể lại: Có nhân dân canh tác, bảo vệ đất biên giới, cột mốc là cơ sở cho đơn vị có bản vẽ chi tiết trước khi đàm phán thực địa PGCM. Đặc biệt, giải quyết 5 điểm tranh chấp diễn ra thời gian dài chính là nhờ có bà con bền bỉ đấu tranh hiệp thương chặt chẽ nên phía nước bạn nhất trí cao. PGCM xong, bà con tham gia hàng nghìn ngày công phát tuyến đường biên và giúp BĐBP chuyển vật liệu lên núi để xây dựng cột mốc. 49 cột mốc/28 km đường biên giới huyện Hạ Lang là biểu tượng của tinh thần “Hữu nghị và giữ vững chủ quyền” trong hệ thống đường biên cả nước.

Các tỉnh biên giới như Quảng Ninh, Điện Biên, Quảng Trị, Bình Phước, Kiên Giang… đều triển khai hiệu quả Chỉ thị số 34. Khẳng định về vai trò Chỉ thị này tại tỉnh Bình Phước, Chủ tịch UBND tỉnh Bình Phước Trần Tuệ Hiền cho biết: Bình Phước có tuyến biên giới dài trên 260 km với Campuchia, để sớm hoàn thành PGCM, Tỉnh ủy chỉ đạo các cấp ủy, chính quyền địa phương triển khai hiệu quả Chỉ thị số 34 nên nhân dân bảo vệ, nắm rõ đất đai, vị trí cột mốc và tham gia hiệp thương khi có sự việc phát sinh, không làm thay đổi lịch sử đường biên, mốc giới. Do đó, năm 2007 - 2018, Ban Chỉ đạo PGCM tỉnh và nước bạn Campuchia đã đàm phán đạt được sự thống nhất cao để ký kết các Hiệp định biên giới đất liền.

Năm 2020, các tỉnh biên giới cả nước cơ bản hoàn thành PGCM, Việt Nam ký kết các Hiệp định, Quy chế biên giới, cửa khẩu với Trung Quốc, Lào, Campuchia đã xây dựng được đường biên giới ổn định, giữ vững an ninh, chính trị, thúc đẩy phát triển kinh tế cửa khẩu, mở rộng quan hệ hợp tác hữu nghị với các nước, nâng cao vị thế trên trường quốc tế. Từ đó đẩy mạnh thực hiện Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới mà Đại hội XII và XIII của Đảng đề ra. Đó là minh chứng đập tan luận điệu của các thế lực thù địch xuyên tạc Quân đội ta không đủ năng lực và quyết tâm bảo vệ Tổ quốc.

Bài 2: Đoàn kết quân - dân đập tan âm mưu xuyên tạc chủ quyền biên giới quốc gia

Tuấn Long - Trường Hà