Phát triển mô hình kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn và kinh tế số ở Hà Nội

Hà Nội cần phát triển kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn và kinh tế số để giải quyết các vấn đề môi trường và hướng đến phát triển bền vững.

Thế nào là kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn và kinh tế số?

Diễn đàn phát triển đô thị xanh theo hướng bền vững do UBND Thành phố Hà Nội tổ chức, TS. Nguyễn Đức Tài, Giám đốc điều hành Viện Ứng dụng Khoa học Công nghệ và Luật pháp cho biết, kinh tế xanh là mô hình kinh tế hướng đến việc giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường, thúc đẩy sử dụng năng lượng tái tạo, giảm khí thải carbon và xây dựng một xã hội tiêu dùng bền vững. TS. Nguyễn Đức Tài đánh giá, việc phát triển kinh tế xanh là một yêu cầu cấp thiết trong bối cảnh biến đổi khí hậu và ô nhiễm môi trường gia tăng tại Thủ đô Hà Nội như hiện nay.

Trong khi đó, kinh tế tuần hoàn là mô hình kinh tế nhằm duy trì giá trị của sản phẩm, vật liệu và tài nguyên trong nền kinh tế càng lâu càng tốt, đồng thời giảm thiểu việc tạo ra chất thải. Mô hình này trái ngược với mô hình kinh tế truyền thống, trong đó tài nguyên được khai thác, sử dụng rồi sau đó thải bỏ.

Kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn sẽ giúp tiết kiệm tài nguyên thiên nhiên, giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường.

Còn với kinh tế số, sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ số, Internet vạn vật (IoT), trí tuệ nhân tạo (AI) và các nền tảng kỹ thuật số đã mở ra một kỷ nguyên mới cho các doanh nghiệp và đô thị thông minh. Kinh tế số không đơn thuần là việc ứng dụng công nghệ trong sản xuất và tiêu dùng mà còn là sự thay đổi toàn diện trong mô hình phát triển đô thị, từ việc số hóa quản lý, phát triển dịch vụ, cho đến xây dựng cơ sở hạ tầng thông minh.

Nền tảng vững chắc cho sự phát triển bền vững

Với vai trò là trung tâm kinh tế - chính trị - văn hóa của cả nước, Thủ đô Hà Nội đang đứng trước nhiều cơ hội và thách thức trong quá trình chuyển đổi sang mô hình phát triển bền vững. Đặc biệt, khi Hà Nội đang hướng đến mục tiêu trở thành một đô thị thông minh, sáng tạo và phát triển xanh trong thời gian tới, việc kết hợp mô hình kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn và kinh tế số sẽ tạo ra một nền tảng vững chắc cho sự phát triển bền vững.

Trước hết, TS. Nguyễn Đức Tài khẳng định việc phát triển kinh tế xanh là một yêu cầu cấp thiết vì Hà Nội đang phải đối mặt với tình trạng ô nhiễm môi trường, tắc nghẽn giao thông và tiêu thụ năng lượng không bền vững. Việc phát triển kinh tế xanh có 2 yếu tố quan trọng là chuyển đổi năng lượng và giao thông xanh, phát triển đô thị bền vững.

Đối với yêu cầu chuyển đổi từ năng lượng hóa thạch sang năng lượng tái tạo, Thành phố Hà Nội đã bắt đầu triển khai các dự án năng lượng mặt trời và gió tại một số khu vực, đồng thời khuyến khích sử dụng năng lượng tái tạo trong các tòa nhà cao tầng, các khu công nghiệp và hộ gia đình.

Thành phố Hà Nội đang khuyến khích người dân sử dụng năng lượng tái tạo.

Mặt khác, Hà Nội cũng đang thực hiện các chương trình phát triển giao thông công cộng như tàu điện ngầm, xe buýt điện và xe đạp công cộng để giảm thiểu ô nhiễm không khí và ùn tắc giao thông. Ngoài ra, việc xây dựng các khu đô thị xanh, tiết kiệm năng lượng và sử dụng công nghệ tái chế trong xử lý rác thải cũng là một phần của chiến lược phát triển kinh tế xanh.

Trong khi đó, cơ chế hoạt động của kinh tế tuần hoàn sẽ tập trung vào 3 nguyên tắc chính. Thứ nhất là giảm thiểu việc sử dụng tài nguyên, năng lượng và nước trong các quy trình sản xuất, là bước đầu để giảm thiểu tác động đến môi trường.

Thứ hai là tăng cường việc tái sử dụng sản phẩm, vật liệu hoặc các bộ phận có thể sửa chữa, tái chế, giúp kéo dài tuổi thọ của sản phẩm và giảm việc phải sản xuất mới; chuyển đổi các vật liệu hoặc sản phẩm đã qua sử dụng thành nguyên liệu để sản xuất sản phẩm mới, thay vì vứt bỏ. Hoạt động này sẽ giúp giảm thiểu việc khai thác tài nguyên thiên nhiên và giảm ô nhiễm.

Thứ ba là tận dụng các sản phẩm hết vòng đời hoặc vật liệu để thu hồi năng lượng hoặc các thành phần có giá trị, ví dụ như trong ngành năng lượng tái tạo.

Việc phát triển kinh tế tuần hoàn sẽ mang đến nhiều lợi ích như giảm thiểu tác động đến môi trường; tiết kiệm tài nguyên thiên nhiên; khuyến khích các doanh nghiệp và cộng đồng sáng tạo, đổi mới; tăng trưởng kinh tế bền vững; tạo ra nhiều việc làm mới.

Phế thải xây dựng đang được tái chế để tạo ra những sản phẩm vật liệu xây dựng mới.

Để giải quyết các vấn đề về ô nhiễm môi trường và phát triển đô thị xanh theo hướng bền vững, Thành phố Hà Nội cũng đang chuyển mình theo hướng mô hình kinh tế tuần hoàn, nghiên cứu và đề ra một số chính sách khuyến khích các doanh nghiệp áp dụng mô hình này, đặc biệt là trong các ngành như chế biến nông sản, dệt may hay các ngành sản xuất có ảnh hưởng đến môi trường. Các chương trình tái chế, tái sử dụng và sử dụng tiết kiệt tài nguyên thiên nhiên ngày càng được các doanh nghiệp tại Thủ đô chú trọng hơn. Bên cạnh đó, Thành phố Hà Nội cũng đã và đang triển khai nhiều sáng kiến về chuyển đổi số nhằm phát triển kinh tế số và xây dựng đô thị thông minh.

Trước hết, Hà Nội đã triển khai các ứng dụng thông minh để phục vụ người dân như giao thông thông minh, thanh toán điện tử hay dịch vụ công trực tuyến. Các nền tảng này không chỉ giúp tiết kiệm thời gian, chi phí mà còn tạo ra một môi trường sống tiện nghi hơn cho người dân.

Hiện nay, thành phố đang thực hiện các dự án về chính quyền điện tử, bao gồm việc cung cấp các dữ liệu mở về giao thông, môi trường, y tế, giáo dục… từ đó giúp các nhà nghiên cứu và doanh nghiệp sáng tạo phát triển các ứng dụng hữu ích, đồng thời giúp người dân có thể tiếp cận thông tin dễ dàng và minh bạch hơn.

Hà Nội đang triển khai nhiều ứng dụng thông minh để phục vụ người dân tốt hơn như giao thông thông minh, thanh toán điện tử hay dịch vụ công trực tuyến.

Không những thế, UBND Thành phố Hà Nội còn khuyến khích các doanh nghiệp chuyển đổi mô hình kinh doanh sang mô hình kỹ thuật số, ứng dụng công nghệ trong mọi khía cạnh từ sản xuất, bán hàng, marketing đến quản lý khách hàng, tài chính và nguồn nhân lực. Việc phát triển nền tảng thương mại điện tử, chợ trực tuyến, chuyển giao công nghệ hứa hẹn sẽ mở ra cơ hội lớn cho các doanh nghiệp và người dân Thủ đô trong tương lai.

Hoàn thiện chính sách, nâng cao nhận thức của cộng đồng

Theo đánh giá của TS. Nguyễn Đức Tài, mặc dù Thành phố Hà Nội đã đạt được nhiều kết quả tích cực trong việc phát triển mô hình kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn và kinh tế số, nhưng quá trình chuyển đổi này cũng gặp phải một số thách thức, trong đó lớn nhất là thách thức về cơ sở hạ tầng. Việc triển khai các giải pháp công nghệ số đòi hỏi một cơ sở hạ tầng vững chắc, từ hệ thống mạng, cơ sở dữ liệu đến các thiết bị thông minh. Vì vậy, Hà Nội rất cần đẩy mạnh đầu tư vào cơ sở hạ tầng số và phát triển các công nghệ hiện đại để phục vụ cho việc chuyển đổi số trong thời gian tới.

Bên cạnh đó, UBND Thành phố cũng cần đưa ra một hệ thống chính sách rõ ràng và hiệu quả để khuyến khích các doanh nghiệp, tổ chức và người dân tham gia vào quá trình phát triển kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn và kinh tế số. Các chính sách hỗ trợ về tài chính, thuế, đào tạo nguồn nhân lực và nghiên cứu khoa học sẽ giúp thúc đẩy sự chuyển đổi này.

Ngoài ra, nhiệm vụ tuyên truyền, nâng cao nhận thức cộng đồng về lợi ích của kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn và kinh tế số là yêu cầu bắt buộc để tạo sự đồng thuận và sự tham gia tích cực của tất cả các tầng lớp xã hội, từ đó hướng đến mục tiêu phát triển bền vững cho Thủ đô.

Phương Trang