OpenAI đàm phán căng thẳng với Microsoft khiến quan hệ nguội lạnh, lâm nguy nếu không thể tái cấu trúc

OpenAI và Microsoft đang viết lại các điều khoản trong mối quan hệ hợp tác trị giá hàng tỉ USD của họ trong cuộc đàm phán đầy căng thẳng, nhằm cho phép nhà phát triển ChatGPT thực hiện đợt phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng (IPO) trong tương lai, đồng thời bảo vệ quyền tiếp cận của gã khổng lồ phần mềm Mỹ với các mô hình trí tuệ nhân tạo (AI) tiên tiến.

Microsoft, nhà đầu tư lớn nhất vào OpenAI, hiện là rào cản chính với kế hoạch tái cấu trúc công ty khởi nghiệp AI này. Đó là kế hoạch nhằm đưa OpenAI ngày càng xa hơn khỏi cội nguồn phi lợi nhuận với sứ mệnh phát triển AI "vì lợi ích nhân loại".

Một vấn đề then chốt trong các cuộc thảo luận là Microsoft sẽ nhận được bao nhiêu cổ phần trong tổ chức mới tái cấu trúc sau khi đã đầu tư hơn 13 tỉ USD vào OpenAI cho đến nay.

Theo nhiều nguồn tin am hiểu cuộc đàm phán, hai bên cũng đang sửa đổi các điều khoản của hợp đồng có phạm vi rộng hơn, được soạn thảo khi Microsoft đầu tư 1 tỉ USD vào OpenAI vào năm 2019.

Hợp đồng hiện tại có hiệu lực đến năm 2030 và bao gồm quyền tiếp cận của Microsoft với tài sản trí tuệ OpenAI như các mô hình và sản phẩm AI, cũng như chia sẻ doanh thu từ việc bán sản phẩm.

Theo ba nguồn tin của FT, Microsoft đang đề nghị từ bỏ một phần cổ phần trong doanh nghiệp vì lợi nhuận của OpenAI để đổi lấy quyền tiếp cận công nghệ mới được phát triển sau mốc năm 2030.

Thỏa thuận đó rất quan trọng với nỗ lực tái cấu trúc của OpenAI và có thể định hình tương lai công ty đang dẫn đầu trong lĩnh vực phát triển các mô hình ngôn ngữ lớn - công nghệ mang tính đột phá đã làm thay đổi nhiều ngành công nghiệp toàn cầu.

Sam Altman, Giám đốc điều hành OpenAI, cho biết mục tiêu của ông là tiến xa hơn và xây dựng AI tổng quát (AGI) – các hệ thống vượt trội khả năng con người.

Tuần trước, OpenAI đã từ bỏ kế hoạch gây tranh cãi sẽ loại bỏ quyền kiểm soát tối cao của hội đồng quản trị phi lợi nhuận với tổ chức này. Tuy nhiên, OpenAI vẫn giữ kế hoạch chuyển bộ phận kinh doanh thành công ty vì lợi ích cộng đồng - một mô hình hướng tới lợi ích xã hội song song với mục tiêu lợi nhuận.

Mô hình này, vốn đã được các đối thủ như Anthropic và xAI của Elon Musk áp dụng, vẫn cho phép OpenAI cung cấp cổ phần cho các nhà đầu tư. Một người thân cận với OpenAI cho biết sự thay đổi này là yêu cầu cốt lõi từ phía nhà đầu tư và sẽ giúp "IPO trở thành điều khả thi" trong tương lai.

Mối quan hệ có dấu hiệu nguội lạnh

Các cuộc đàm phán giữa OpenAI và Microsoft càng phức tạp do mối quan hệ giữa hai bên đang có dấu hiệu nguội lạnh, theo nhiều nguồn tin am hiểu nội bộ.

Tuy vậy, hai công ty vẫn là đối tác hợp tác chặt chẽ. Microsoft đã tích hợp công nghệ OpenAI vào các sản phẩm phần mềm của mình, đồng thời cung cấp cho “cha đẻ” ChatGPT lượng tài nguyên điện toán khổng lồ để huấn luyện các mô hình AI.

Tuy nhiên, tham vọng ngày càng lớn đang khiến OpenAI cạnh tranh với chính nhà tài trợ lớn nhất của mình. OpenAI đã nhắm mục tiêu đến các khách hàng doanh nghiệp với sản phẩm AI, đồng thời tìm kiếm các đối tác như SoftBank (Nhật Bản) và Oracle của Larry Ellison để xây dựng hạ tầng điện toán quy mô lớn riêng, có tên Stargate.

“Mâu thuẫn phần nào đến từ phong cách làm việc. OpenAI nói với Microsoft: ‘Hãy đưa chúng tôi tiền và sức mạnh điện toán, còn lại đừng can thiệp – hãy vui vẻ đồng hành cùng chúng tôi’. Tất nhiên, điều này gây ra căng thẳng. Thành thật mà nói đó là thái độ đối tác tồi, thể hiện sự kiêu ngạo”, một quản lý cấp cao tại Microsoft tiết lộ.

Một người thân cận với OpenAI cho hay: “Microsoft vẫn muốn việc chuyển đổi này thành công. Không phải là mọi thứ đổ vỡ hay đang có chiến tranh. Đây là cuộc đàm phán khó, nhưng chúng tôi tin rằng sẽ đạt được thỏa thuận”.

OpenAI và Microsoft thương lượng căng thẳng khiến mối quan hệ có dấu hiệu nguội lạnh - Ảnh: Internet

OpenAI được Sam Altman, Elon Musk và 9 người khác thành lập năm 2015 như một phòng nghiên cứu AI phi lợi nhuận. Đến năm 2019, OpenAI ra mắt công ty con hoạt động vì lợi nhuận, cho phép các tổ chức bên ngoài đầu tư để đổi lấy một phần lợi nhuận trong tương lai, với mức giới hạn nhất định.

Thời điểm đó, OpenAI nói với các nhà đầu tư, gồm cả Microsoft, rằng khoản tài trợ nên được xem là “mang tinh thần quyên góp”, đồng thời cảnh báo rằng sứ mệnh của tổ chức sẽ được đặt lên trên lợi nhuận.

Tuy nhiên, các nhà đầu tư gần đây không xem sự hỗ trợ của họ là khoản quyên góp.

Tháng 10.2024, OpenAI đã huy động được 6,6 tỉ USD từ SoftBank, Microsoft và các quỹ đầu tư mạo hiểm như Thrive Capital và Altimeter Capital. Đến tháng 3, OpenAI huy động thêm 40 tỉ USD trong một vòng gọi vốn do SoftBank dẫn đầu.

Một phần của các thỏa thuận đó gồm cả điều khoản hợp đồng quy định số cổ phần mà nhà đầu tư sẽ nhận được khi OpenAI chuyển đổi sang cấu trúc mới.

Các hợp đồng này cũng cho phép nhà đầu tư có quyền thu hồi một phần hoặc toàn bộ số vốn đã cam kết nếu OpenAI không chuyển đổi thành công sang mô hình công ty vì lợi ích cộng đồng. Tuy nhiên, các lãnh đạo OpenAI tin tưởng rằng các nhà đầu tư sẽ tiếp tục ủng hộ, kể cả khi việc tái cấu trúc bị trì hoãn.

Yêu cầu chuyển đổi sang mô hình vì lợi nhuận truyền thống hơn là “sự thừa nhận ở cấp độ cao về những gì cần thiết để huy động khoản tiền lớn như vậy”, một người thân cận với OpenAI cho biết. Người này thời nói thêm rằng việc huy động “40 tỉ USD theo cấu trúc giới hạn lợi nhuận là điều không thể đạt được”.

Các rào cản khác ngoài Microsoft

Ngay cả khi đạt được thỏa thuận với Microsoft, OpenAI vẫn phải vượt qua nhiều rào cản khác. OpenAI đã cam kết rằng bộ phận kinh doanh của mình vẫn sẽ do hội đồng quản trị phi lợi nhuận kiểm soát, thông qua việc trao cho hội đồng cổ phần đáng kể trong công ty vì lợi ích cộng đồng và quyền đề cử các giám đốc.

Tuy nhiên, điều đó vẫn chưa đủ để làm hài lòng các nhà phê bình, vốn cho rằng OpenAI đang làm tổn hại sứ mệnh của mình khi đặt lợi nhuận lên trên mục tiêu ban đầu.

Rời OpenAI năm 2018 khi xảy ra mâu thuẫn với Sam Altman, Elon Musk cam kết tiếp tục theo đuổi vụ kiện pháp lý nhằm ngăn chặn bất kỳ nỗ lực tái cấu trúc nào của công ty.

“Tổ chức phi lợi nhuận này vẫn đang chuyển giao tài sản và công nghệ của mình cho các cá nhân vì lợi ích riêng, gồm cả Sam Altman, đồng thời chuyển toàn bộ công việc thực sự về AI/AGI vào một công ty vì lợi nhuận khổng lồ”, luật sư của Elon Musk, Marc Toberoff, viết.

Elon Musk vẫn theo đuổi vụ kiện pháp lý nhằm ngăn chặn OpenAI của Sam Alman tái cấu trúc - Ảnh: Internet

Page Hedley, cựu nhân viên OpenAI, cho rằng các thay đổi được đề xuất đã làm suy yếu sứ mệnh của tổ chức và tạo ra “nguy cơ quyền lực và sự giàu có to lớn từ AGI tổng quát sẽ bị chuyển từ công chúng sang các nhà đầu tư của OpenAI”.

OpenAI cũng phải thuyết phục các cơ quan chức năng tại bang California và Delaware (Mỹ), nơi tổ chức đặt trụ sở và đăng ký pháp lý, rằng đề xuất này vẫn phù hợp với sứ mệnh phục vụ cộng đồng.

Kathy Jennings, Tổng chưởng lý bang Delaware, cho biết sẽ xem xét kế hoạch mới của OpenAI để “đảm bảo rằng nó tuân thủ luật pháp bang này, phù hợp với mục đích từ thiện của OpenAI và rằng tổ chức phi lợi nhuận vẫn giữ quyền kiểm soát phù hợp với thực thể vì lợi nhuận”.

"Đòn chí mạng"

Theo các chuyên gia trong ngành, nếu kế hoạch mới của OpenAI thất bại trong việc biến bộ phận kinh doanh thành công ty vì lợi ích cộng đồng, đó có thể là một đòn chí mạng. Điều này sẽ cản trở khả năng gọi vốn, IPO trong tương lai và huy động nguồn lực tài chính của OpenAI để cạnh tranh với các hãng công nghệ lớn, chẳng hạn Google.

Tình thế đó khiến tương lai OpenAI phụ thuộc vào các nhà đầu tư như Microsoft, vốn muốn đảm bảo họ sẽ được hưởng lợi từ sự phát triển mạnh mẽ của công ty khởi nghiệp này, theo Dorothy Lund - giáo sư luật tại Trường Luật Columbia.

“Khi là công ty hoạt động theo sứ mệnh cần tiền từ các nhà đầu tư, bạn đang ở trong một vị trí nguy hiểm. Bạn phải đi trên ranh giới: Cần nhà đầu tư tiếp tục viết cho bạn những tấm séc hàng tỉ USD, nên phải làm họ hài lòng”, bà Dorothy Lund bình luận.

Sơn Vân