Nơi Pha Đin gió ngàn thổi, du lịch chắp cánh giấc mơ thoát nghèo

Để phát triển bền vững, chính quyền địa phương, Liên minh HTX tỉnh phối hợp với các đơn vị thuộc Liên minh HTX Việt Nam đã đẩy mạnh hỗ trợ các HTX xây dựng thương hiệu, áp dụng tiêu chuẩn sản xuất an toàn, xúc tiến thương mại, quảng bá sản phẩm, dịch vụ địa phương...

Khi nông dân nhìn thấy tiềm năng du lịch tại quê hương

Nằm giữa núi rừng Tây Bắc hùng vĩ, Thuận Châu (Sơn La) không chỉ là vùng đất giàu truyền thống văn hóa các dân tộc thiểu số mà còn sở hữu cảnh quan thiên nhiên tươi đẹp, hoang sơ. Trong số những điểm đến nổi bật, đèo Pha Đin – cách thị trấn Thuận Châu 20km, nằm trên cung đường Quốc lộ 6 nối liền hai tỉnh Sơn La và Điện Biên – từ lâu đã được mệnh danh là một trong “tứ đại đỉnh đèo” của vùng Tây Bắc (bên cạnh Ô Quy Hồ, Mã Pì Lèng và Khau Phạ). Với độ cao hơn 1.000 mét so với mực nước biển, Pha Đin như một bức tranh hùng vĩ với những cung đường uốn lượn trong mây.

Người dân địa phương góp vốn thành lập HTX làm du lịch khi thấy khách dừng chân trên đèo Pha Đin ngắm cảnh nhưng không có điểm dừng nghỉ cụ thể.

Đối với những người yêu du lịch khám phá, đèo Pha Đin đã trở thành điểm đến không thể bỏ qua trong hành trình khám phá vẻ đẹp vùng Tây Bắc. Trước kia, du khách đều tiếc nuối khi đứng trên đỉnh đèo trơ trọi, thiếu vắng không gian dừng chân, thưởng ngoạn. Cho đến khi dự án mở rộng đèo Pha Đin hoàn thành, vùng đất rẻo cao đã “thay da đổi thịt”.

Tận dụng lợi thế thiên nhiên cùng chính sách khuyến khích phát triển du lịch của địa phương, những năm gần đây, nhiều hợp tác xã (HTX), doanh nghiệp, người dân đã chung tay đầu tư, xây dựng các khu du lịch sinh thái, mô hình nông nghiệp trải nghiệm gắn với bảo tồn cảnh quan và văn hóa bản địa.

Tiêu biểu trong làn sóng làm du lịch nơi rẻo cao là HTX Du lịch Pha Đin với khu du lịch Pha Đin Top. "Pha Đin không chỉ mang giá trị lịch sử mà còn có yếu tố địa lý độc đáo nên chúng tôi quyết định đầu tư phát triển du lịch. Quá trình xây dựng gặp rất nhiều khó khăn, bởi địa hình đồi núi dốc, toàn bộ vật liệu xây dựng phải vận chuyển thủ công. Lựa chọn các loại hoa cũng cần vừa đảm bảo yếu tố thẩm mỹ, vừa phù hợp với điều kiện khí hậu, đất đai địa phương", anh Bùi Ngọc Thắng, Giám đốc HTX Du lịch Pha Đin chia sẻ.

Pha Đin Top rộng hơn 30 ha gồm rừng sinh thái, vườn hoa, khu tâm linh... Điểm đặc biệt của mô hình này là sự kết hợp giữa du lịch và sản xuất nông nghiệp. Du khách đến đây không chỉ ngắm cảnh mà còn có thể tự tay chăm sóc, thu hái những trái cây đặc sản như mận, đào, sơn tra… và thưởng thức ngay tại vườn. Đây là mô hình du lịch trải nghiệm thực thụ, nơi du khách được “làm nông dân trong một ngày”.

Kể từ khi chính thức đi vào hoạt động từ tháng 8/2018, Pha Đin Top đón trung bình hàng trăm lượt khách mỗi ngày. Hiện, Pha Đin Top đã có các dịch vụ nhà nghỉ, lưu trú ngắn ngày, nhà hàng... đáp ứng nhu cầu đa dạng của du khách.

Qua bàn tay, khối óc của những người nông dân, đồi hoang đã trở thành khu du lịch sinh thái thu hút du khách tham quan, trải nghiệm, lưu giữ hình ảnh.

Kết hợp nông nghiệp – du lịch: Hướng đi mới cho nông dân vùng cao

Mô hình của Pha Đin Top không chỉ dừng lại ở việc thu hút khách du lịch mà còn là “cầu nối” giúp giới thiệu, tiêu thụ sản phẩm của các thành viên HTX và bà con địa phương.

Được biết, giám đốc HTX cũng từng là một nông dân thuần túy, sinh ra trong gia đình làm nương rẫy, trồng ngô, trồng sắn. Nhưng với khát vọng đổi mới, anh đã tiên phong vận động các hộ dân chuyển sang trồng cây ăn quả theo tiêu chuẩn VietGAP và thành lập HTX. Hiện nay, bên cạnh du lịch, HTX còn cung cấp ra thị trường hơn 60 tấn quả mỗi năm, mang đến thu nhập bình quân 150 triệu đồng/năm cho mỗi thành viên, tạo việc làm cho hàng chục lao động thường xuyên và lao động thời vụ.

Không chỉ Pha Đin Top, trên cùng cung đường, khu du lịch sinh thái Pha Đin Pass của HTX Pha Đin (Tuần Giáo, Điện Biên) cũng là một minh chứng hiệu quả của mô hình du lịch kết hợp nông nghiệp. Với diện tích 50 ha đất đèo thuê trong 50 năm, các thành viên HTX đã cải tạo thành một không gian nghỉ ngơi, trải nghiệm hấp dẫn. Những thung lũng hoa, đồi chong chóng đầy màu sắc, khu cắm trại và chụp ảnh đã mang lại “trái ngọt”. Hiện nay, Pha Đin Pass đón trung bình từ 150 - 700 lượt khách mỗi ngày và tạo việc làm ổn định cho khoảng 50 lao động địa phương với mức thu nhập từ 5 - 7 triệu đồng/tháng.

Sau hơn một năm đầu tư tâm huyết, thử nghiệm, Pha Đin Pass đã cho “trái ngọt” với hàng trăm lượt khách ghé thăm mỗi ngày.

Hướng tới mục tiêu biến tiềm năng thành lợi ích kinh tế rõ rệt cho cộng đồng, những mô hình nông nghiệp gắn với du lịch, sinh thái, văn hóa cộng đồng đang từng bước hình thành. Tại xã Phổng Lái của Thuận Châu, HTX Bình Thuận cũng đã bắt nhịp với xu thế này. Bắt đầu từ việc xây dựng thương hiệu chè Phổng Lái, HTX đã mở rộng sang du lịch trải nghiệm như: thăm đồi chè, vườn hoa, rừng cây… từ năm 2022, trở thành điển hình trong việc phát triển mô hình nông nghiệp đa giá trị. Bước đi này không chỉ giúp sản phẩm vươn xa khỏi bản làng, mà còn tạo thêm nguồn thu nhập cho các thành viên HTX và hộ dân địa phương.

Nâng cao hiệu quả, nhân rộng mô hình phát triển

Nằm trong nhóm huyện đặc biệt khó khăn của tỉnh Sơn La, với 24/29 xã thuộc diện vùng III, sự phát triển của du lịch cộng đồng đang trở thành “chìa khóa” để Thuận Châu từng bước thay đổi diện mạo. Địa phương đang tích cực quy hoạch, xây dựng hệ thống điểm đến du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng, homestay… gắn liền với bản sắc dân tộc và lợi thế tự nhiên. Đề án phát triển du lịch Thuận Châu đến năm 2030 đặt mục tiêu quy hoạch Khu du lịch Pha Đin với quy mô khoảng 500 ha, thu hút hơn 120.000 lượt khách/năm và doanh thu ước đạt 7,5 tỷ đồng.

Những mô hình HTX kết hợp nông nghiệp – du lịch như HTX Du lịch Pha Đin, HTX Bình Thuận… đã và đang mang lại hiệu quả kinh tế rõ nét. Không chỉ giúp thành viên làm giàu mà còn mở ra hướng đi mới cho cộng đồng, giải quyết bài toán việc làm, tăng thu nhập cho người dân.

Quan trọng hơn, những mô hình này góp phần giúp bà con vùng cao thay đổi nhận thức, tư duy làm kinh tế. Từ trồng trọt nhỏ lẻ sang sản xuất liên kết, từ du lịch tự phát sang khai thác bài bản, những đổi thay ấy là chìa khóa giúp người dân vươn lên thoát nghèo bền vững.

Để phát triển bền vững, chính quyền địa phương, Liên minh HTX tỉnh phối hợp với các đơn vị thuộc Liên minh HTX Việt Nam đã đẩy mạnh hỗ trợ các HTX xây dựng thương hiệu, áp dụng tiêu chuẩn sản xuất an toàn, xúc tiến thương mại, quảng bá sản phẩm, dịch vụ địa phương. Đồng thời, tạo điều kiện để các HTX tiếp cận nguồn vốn ưu đãi, tổ chức gặp gỡ, tháo gỡ khó khăn trong quá trình sản xuất kinh doanh.

Công tác truyền thông, xúc tiến du lịch, tạo điều kiện cho các HTX tham gia vào chuỗi giá trị du lịch cũng được đẩy mạnh. Song song với đó là tập huấn, hướng dẫn tham gia cung cấp dịch vụ, giữ gìn nét đẹp văn hóa bản địa, từ đó góp phần phát triển kinh tế địa phương theo hướng bền vững.

Minh Khôi