Những thức quà từ cốm mang hương vị đặc trưng của Thu Hà Nội

(Ảnh: TTXVN)

Khi những cơn gió heo may bắt đầu len lỏi qua từng con phố, cũng là lúc Hà Nội bước vào mùa Thu - mùa của hương cốm thơm ngát.

Cốm - thứ quà dân dã nhưng mang trong mình cả một nét tinh túy của đất trời và văn hóa người Tràng An. Không chỉ đơn thuần là món ăn vặt, cốm còn là nguyên liệu chính làm nên nhiều món ăn đặc trưng, hấp dẫn, thể hiện sự tài hoa và tinh tế trong ẩm thực Hà Nội.

1. Cốm Hà Nội làm từ gì?

Cốm là món ngon Hà Nội được làm từ lúa nếp non thơm lừng. Lúa nếp cái hoa vàng là loại được chọn lựa để cốm có vị ngon đúng điệu nhất. Ngoài ra, có thể chọn nhiều loại lúa nếp khác như lúa nếp thơm, lúa lương phượng, lúa nếp hoa…

Từng hạt cốm dẻo có vị sữa non thanh mát, thơm phức và cần trải qua nhiều công đoạn chế biến tỉ mỉ mới tạo ra được mẻ cốm chuẩn vị. Lúa nếp sau khi rang sẽ mang đi giã, sàng sảy sạch hết vỏ trấu và mang đi hồ cốm (bằng nước lá cốm).

Cốm tươi Hà Nội có màu xanh mạ pha ánh vàng đặc trưng, đó là màu của lá lúa non nhuộm cho những hạt cốm.

Cốm được bao bọc bởi lá sen ở ngoài, tạo nên hương thơm thoang thoảng, hòa quyện giữa hương thơm nức của hạt gạo cùng hương lá sen thơm thoang thoảng.

(Ảnh: Hà Anh/TTXVN)

2. Cốm Hà Nội gồm bao nhiêu loại?

Cốm có khá nhiều loại, mỗi loại cốm sẽ có cách ăn và chế biến phù hợp.

Nếu phân loại theo hình thức của hạt cốm trong cùng mẻ giã, cốm chia làm 3 loại: Cốm lá me, cốm rót và cốm non. Với người sành ăn, cốm lá me là loại cốm ngon nhất, đây là loại cốm dẹt mỏng như lá me, thường bị bay ra ngoài với vỏ trấu khác. Loại cốm này rất ít và hiếm nhưng rất mềm, thơm ngon, dẻo.

Loại ngon thứ nhì và nhiều hơn là cốm rót, là những hạt nếp non sau khi giã đã tự vón vào với nhau. Cốm còn lại trong cối giã gọi là cốm non - loại cốm thường được bán ở các chợ.

Nếu chia theo thời gian, cốm được chia thành 3 loại:

- Cốm đầu mùa: Hạt mềm, dẻo và mỏng, thích hợp cho ăn chay hoặc ăn cùng chuối tiêu. Đây là loại cốm được làm từ lúa nếp non đầu mùa.

- Cốm giữa mùa: Thường được sử dụng để làm chả cốm.

- Cốm cuối mùa: Hạt khá dày và to, ăn hơi cứng. Loại cốm này phù hợp để làm xôi cốm hay nấu chè.

Cốm ngon nhất là mùa thu, thời gian kéo dài khoảng 3 tháng, bắt đầu từ mồng 1 tháng 7 Âm lịch trở đi và kết thúc vào tháng 10 Âm lịch. Độ ngon ngọt thơm mềm và xanh màu tự nhiên của cốm phụ thuộc vào thời điểm đầu, giữa, cuối vụ.

Rất nhiều thực khách thường thích thưởng thức cốm đầu vụ vì hương sữa lúa vô cùng rõ rệt, cốm non và mềm dẻo. Trái lại, nhiều người lại thích món cốm cuối vụ vì hạt cốm dày, mẩy và bùi hơn vì lúa đã khá chín.

Cốm được ướp hương với lúa nếp, lá dứa, lá sen già và cả hương đồng gió nội vào từng hạt lúa. Tặng cốm Hà Nội cùng giống như đang cùng nhau chia sẻ vẻ đẹp dịu dàng của mùa Thu Hà Nội.

3. Một số món ngon từ cốm Hà Nội

Dưới đây là tổng hợp các món ăn nổi bật từ cốm, không thể bỏ qua khi nhắc đến ẩm thực Hà Nội vào mùa Thu:

Chả cốm

Chả cốm là món ăn đặc sản đã ghi dấu ấn sâu đậm trong lòng nhiều người yêu ẩm thực. Món này được làm từ sự kết hợp tinh tế giữa cốm, thịt nạc, mọc (giò sống) và các loại gia vị, tạo nên hương vị hòa quyện khó quên. Tuy nhiên, dù nguyên liệu cơ bản giống nhau, chất lượng và hương vị của chả cốm không phải nơi nào cũng giống nhau. Những người am hiểu chỉ cần nhìn màu sắc miếng chả là có thể đoán được độ ngon của món ăn.

Khi được chiên vàng giòn, miếng chả cốm tỏa hương thơm hấp dẫn, lớp vỏ ngoài giòn rụm nhưng không quá dầu mỡ, khiến người ăn không có cảm giác ngán ngay cả khi thưởng thức nhiều lần. Món này đạt độ ngon nhất khi dùng nóng, với lớp vỏ giòn tan bọc lấy phần nhân mềm mại, dẻo quánh bên trong. Kèm theo chấm nước tương hoặc tương ớt, chả cốm trở thành một món ăn vặt lý tưởng, đầy cuốn hút.

Ngoài việc thưởng thức như một món quà vặt nhẹ nhàng, chả cốm còn xuất hiện trong các mẹt bún đậu mắm tôm truyền thống, được kẹp vào bánh mỳ hay phục vụ như một phần của bữa cơm hàng ngày.

Bánh cốm

Bánh cốm là một thức quà truyền thống mang đậm nét văn hóa đặc trưng và thường xuất hiện trong các nghi lễ đám hỏi của người Việt. Đặc biệt, vào dịp Tết Trung Thu, bánh cốm trở thành biểu tượng của sự trân quý, được lựa chọn làm món quà biếu, món tặng để người dân Thủ đô gửi gắm tình cảm chân thành đến gia đình, bạn bè và du khách từ khắp nơi.

Những chiếc bánh nhỏ nhắn, xinh xắn nổi bật với lớp vỏ mềm dẻo và phần nhân tinh tế kết hợp giữa đậu xanh thơm bùi cùng sợi dừa nạo dai dai, tạo nên hương vị khiến thực khách không khỏi ưa thích.

Trong không khí đoàn tụ gia đình, bên ly trà nóng được nhâm nhi cùng bánh cốm, cuộc trò chuyện giữa tiết trời Thu se lạnh của Hà Nội càng thêm phần đậm đà và giàu ý nghĩa.

Chuối chấm cốm

Dù không thể xác định một cách chính xác thời điểm người Hà Nội bắt đầu thưởng thức chuối chấm cốm, nhưng không ai có thể phủ nhận sự hòa quyện đầy lý thú giữa hai món ăn này. Sự kết hợp ấy không chỉ đơn thuần là khẩu vị mà còn mang đậm nét văn hóa và truyền thống của đất kinh kỳ.

Loại chuối thường được chọn để ăn kèm với cốm là chuối tiêu, với đặc điểm vỏ vàng, thịt quả ngọt và săn chắc. Đây là sự lựa chọn lý tưởng bởi chuối tiêu có độ bám tốt, giúp dễ dàng chấm cốm mà không lo các hạt cốm bị rơi ra.

Khi đưa miếng chuối đã chấm cốm lên miệng, người thưởng thức sẽ cảm nhận một cách rõ ràng sự hòa quyện giữa vị ngọt ngào, mịn màng của thịt chuối với độ dẻo thơm đặc trưng của cốm, từ đó tạo nên một bản giao hưởng hương vị vừa bùi bùi, vừa hấp dẫn khiến người ta khó lòng cưỡng lại.

Chuối chấm cốm không chỉ đơn thuần là món ăn vặt; nó còn là một phần ký ức văn hóa, gợi nhắc về vẻ đẹp bình dị và tinh tế trong đời sống thường nhật của người Hà Nội xưa và nay.

(Ảnh: Khánh Hòa/TTXVN)

Cốm xào

Cốm xào dừa là món ăn đặc trưng không thể thiếu để tạo nên sự trọn vẹn trong bức tranh mùa Thu đầy hương sắc. Sự hòa quyện tinh tế giữa cốm xanh thơm dịu và vị béo ngậy của dừa nạo mang đến trải nghiệm khó quên cho bất kỳ ai thưởng thức qua.

Những hạt cốm mềm mại, đậm đà kết hợp cùng cơm dừa ngọt bùi tạo nên một tầng vị thanh tao, vừa nhẹ nhàng vừa đủ sức khơi gợi cảm xúc khó phai.

Xôi cốm

Xôi cốm hạt sen là một món ăn độc đáo, kết hợp từ cốm tươi cùng các nguyên liệu như hạt sen, dừa và đậu xanh, tạo nên hương vị ngọt mát, mềm dẻo được nhiều người yêu thích.

Sự hài hòa giữa màu xanh tự nhiên của cốm và sắc vàng óng ánh của đậu xanh cùng hạt sen không chỉ làm tăng tính thẩm mỹ mà còn tạo nên vẻ ngoài vô cùng thu hút cho món ăn.

Không chỉ dừng lại ở sự hấp dẫn về hình thức, món xôi này còn chinh phục vị giác bằng những tầng hương vị tinh tế, nhẹ nhàng, gợi nhớ đến cái dịu dàng của mùa Thu. Tất cả những nét đặc trưng đó được gói gọn trong một phần xôi nhỏ nhắn, đầy ấm áp và thanh tao.

Chè cốm

Chè cốm dẻo là một món ăn vặt đặc sắc và đầy tự hào của mảnh đất Thủ đô, nổi bật với hương vị thanh tao, quyến rũ. Nét đặc trưng của món chè này chính là mùi thơm dịu ngọt của cốm cùng khả năng giải nhiệt tuyệt vời, mang đến cảm giác thoải mái và sảng khoái cho người thưởng thức. Vì lẽ đó, chè cốm dẻo thường được yêu thích như một món tráng miệng nhẹ nhàng và tinh tế sau mỗi bữa ăn.

Quy trình chế biến chè cốm tuy không quá cầu kỳ nhưng đòi hỏi sự khéo léo trong việc kết hợp nước lá dứa với cốm sao cho thật hòa quyện.

Để có được bát chè cốm đạt chuẩn, người nấu cần liên tục khuấy đều và cẩn thận kiểm tra độ dẻo của cốm suốt quá trình chế biến. Nếu cốm quá cứng hoặc bị nát, món chè sẽ mất đi sự hấp dẫn và làm giảm đi hương vị độc đáo vốn là "linh hồn" của món ăn tinh tế này.

Trứng chiên cốm

Trứng chiên cốm xanh là một món ăn đơn giản, dễ thực hiện và cực kỳ tiện lợi, đặc biệt hợp cho mâm cơm ngày Thu. Sự hòa quyện giữa hương thơm đặc trưng của cốm và trứng chiên tạo nên sức hút khó cưỡng, khiến bữa ăn thêm phần ngon miệng.

Vẻ ngoài bắt mắt với màu vàng óng của trứng quyện cùng sắc xanh tươi của cốm làm món ăn trở nên hấp dẫn từ ánh nhìn đầu tiên.

Hương vị béo ngậy của trứng chiên kết hợp với chút bùi bùi của cốm không chỉ gây ấn tượng mà còn có thể làm bạn "phải lòng" ngay từ lần thưởng thức đầu tiên.

Kem cốm

Kem cốm là một món ăn truyền thống, kết hợp hương vị đặc trưng của cốm. Với sự ngọt ngào tự nhiên hòa quyện cùng hương thơm từ lúa non, kem cốm mang đến trải nghiệm ẩm thực vừa tinh tế vừa gần gũi.

Các nguyên liệu chế biến thường gồm cốm xanh, sữa tươi, kem nền và đôi khi được điểm thêm một chút dừa nạo hoặc đậu xanh, tạo nên sự phong phú cả về hương vị lẫn màu sắc.

Bánh Trung Thu nhân cốm

Bánh Trung Thu dẻo nhân cốm mang trong mình sự giao thoa tinh tế giữa truyền thống và hương vị độc đáo. Lớp vỏ bánh trắng mịn, mềm dẻo, được điểm xuyết bởi hương nước hoa bưởi thơm dịu, kích thích trọn vẹn giác quan của thực khách. Khi nếm thử, sự hòa quyện giữa độ dẻo dai của bột nếp và nhân cốm xanh tươi mát, cùng với vị ngọt nhẹ nhàng của dừa nạo đã tạo nên một trải nghiệm ẩm thực tròn đầy. Từng miếng bánh tan chảy nơi đầu lưỡi, mang lại cảm giác vừa bùi vừa thanh thoát.

Để tăng thêm phần thi vị, một tách trà nóng mang hương thơm thuần túy sẽ là sự lựa chọn hoàn hảo để đồng hành cùng món bánh này, mở ra không gian thưởng thức nhẹ nhàng và gần gũi. Những khoảnh khắc quây quần bên gia đình, nhâm nhi trà và chuyện trò vui vẻ sẽ làm cho ngày Tết Trung Thu trở nên đặc biệt hơn.

Công thức bánh đơn giản nhưng đầy sáng tạo mà chúng tôi giới thiệu sẽ là sự bổ sung lý tưởng, mang lại ý nghĩa và niềm vui cho gia đình trong mùa lễ hội truyền thống này.

Bánh xu xê cốm

Bánh xu xê cốm, một biến tấu thú vị của món bánh truyền thống Việt Nam, là biểu tượng không thể thiếu trong văn hóa ẩm thực dân gian, đặc biệt trong các lễ cưới hỏi từ xưa đến nay. Đây không chỉ là món bánh mang ý nghĩa sự hòa hợp và may mắn, mà còn là một nét tinh hoa trong nghệ thuật làm bánh truyền thống.

Điểm độc đáo nằm ở việc sử dụng cốm để tạo thành bánh xu xê, mang hương vị mới lạ, đầy hấp dẫn. Lớp vỏ bánh được chế biến khéo léo tạo cảm giác dai giòn, mát lạnh, ôm trọn phần nhân kết hợp giữa cốm thơm ngậy và dừa béo bùi. Sự hòa quyện này khiến món bánh trở nên đặc biệt, dễ dàng để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng người thưởng thức.

Bánh xu xê không chỉ là thực phẩm mà còn là một trải nghiệm ẩm thực. Để cảm nhận trọn vẹn cái ngon của món ăn dân dã này, người ta thường thưởng thức nó chậm rãi, đi kèm với một tách trà thơm. Chính sự kết hợp giữa vị ngọt ngào của bánh và hương thanh khiết của trà đã biến việc ăn bánh xu xê thành một hành trình thư thái và đậm chất văn hóa Việt./.

(Vietnam+)