Nhìn lại những Động lực tăng điểm của VN-Index

Trong bối cảnh vẫn còn nhiều bất định từ bất ổn địa chính trị và chính sách thuế quan bất lợi của Mỹ, yếu tố nào đang là động lực khiến thị trường tăng mạnh thời gian vừa qua?

Thị trường chứng khoán Việt Nam đã đạt được mức tăng giá ấn tượng, cao nhất từ đầu năm 2025 sau nhiều biến động tiêu cực từ đầu tháng 4. Ảnh: Đạt Thành

Thăng trầm chứng khoán nửa đầu năm 2025

Tính đến ngày 20-6-2025, VN-Index tăng 6,5% so với đầu năm, dao động quanh vùng 1.340 điểm, cao nhất kể từ tháng 5-2022. Thanh khoản cải thiện rõ rệt với giá trị giao dịch bình quân đạt 19.200 tỉ đồng/phiên, trong đó bình quân quí 2 tăng 35% so với bình quân quí 1-2025. Khối ngoại vẫn bán ròng lũy kế hơn 40.000 tỉ đồng từ đầu năm, tuy nhiên áp lực này đang giảm dần, trong quí 1 nhà đầu tư nước ngoài bán ròng khoảng 26.000 tỉ đồng, nhưng sang quí 2 dự kiến giảm còn dưới 15.000 tỉ đồng và trong đó tháng 6 dự kiến chỉ còn dưới 2.000 tỉ đồng, nhờ quá trình cơ cấu danh mục dần hoàn tất.

Biến động lớn nhất xảy ra trong nửa đầu tháng 4, khi Mỹ công bố áp thuế đối ứng tối đa 46% lên Việt Nam. Thông tin này khiến VN-Index sụt hơn 18% chỉ trong năm phiên đầu tiên, nhiều phiên hầu hết cổ phiếu giảm mạnh kịch sàn không còn thanh khoản. Đây là một trong những kỷ lục chưa từng được ghi nhận. Tuy nhiên, ngay sau khi Mỹ thông báo tạm hoãn áp thuế 90 ngày để đàm phán, thị trường lập tức bật lại và tính đến ngày 17-5-2025, VN-Index đã phục hồi toàn bộ số điểm đã mất, thanh khoản trở lại ngưỡng 20.000-25.000 tỉ đồng/phiên. Đóng góp không nhỏ trong đó có lực đỡ từ nhóm cổ phiếu VIC, VHM, VPL và VRE, khi mức đóng góp đã lên đến hơn 150 điểm.

Mặc dù tâm lý của nhà đầu tư nước ngoài và các nhà đầu tư lớn vẫn còn nhiều thận trọng khi thông tin về thuế quan của Mỹ chưa chắc chắn và những bất ổn địa chính trị, nhưng nội tại thị trường vẫn có nhiều xung lực hỗ trợ khiến chỉ số VN-Index vẫn âm thầm đi lên.

Xung lực dẫn dắt thị trường tăng điểm

Động lực lớn nhất chính là thanh khoản dồi dào, kết quả của chính sách tiền tệ nới lỏng và mặt bằng lãi suất thấp. Cùng với đó, tín dụng tăng trưởng mạnh, trong khi các kênh đầu tư thay thế vẫn tồn tại một số bất cập khiến dòng tiền đổ vào chứng khoán. Cụ thể, lãi suất huy động bình quân nửa đầu năm 2025 giảm khoảng 0,1 điểm phần trăm so với cuối năm 2024, xuống mức thấp nhất trong nhiều năm, ngay cả so với giai đoạn đại dịch Covid-19. Tổng giá trị tiền gửi khu vực dân cư cuối quí 1 đạt hơn 7,4 triệu tỉ đồng, mức cao kỷ lục trong nhiều năm. Lãi suất cho vay bình quân cũng đã giảm 0,5-1%, trong khi tăng trưởng tín dụng năm tháng đầu năm ước đạt 6,7%, cao hơn đáng kể so với cùng kỳ năm ngoái.

Song hành với đó là kỳ vọng cải cách nền kinh tế mạnh mẽ và mục tiêu tăng trưởng cao. Chính phủ đặt mục tiêu GDP năm 2025 tăng khoảng 8%, hướng đến tăng hai chữ số trong những năm sau và mục tiêu trở thành quốc gia thu nhập cao vào năm 2045. Quốc hội đã thông qua “bộ tứ chiến lược” gồm bốn nghị quyết quan trọng, trong đó tập trung vào phát triển kinh tế tư nhân, cải cách pháp luật, thúc đẩy phát triển khoa học, công nghệ và hội nhập quốc tế. Những thay đổi này được ví như cuộc cách mạng giải phóng lực lượng sản xuất, mở ra thời kỳ tăng trưởng mới cho khu vực tư nhân, một cú hích về tư duy lẫn thể chế.

Dữ liệu tăng trưởng GDP quí 1-2025 khả quan ở mức 6,93%, trong khi tăng trưởng GDP quí 2 được kỳ vọng tiếp tục tích cực với ước tính hơn 7,5%, tiếp tục thuộc nhóm tăng trưởng cao nhất thế giới. Trong bối cảnh nền kinh tế đang cải cách mạnh mẽ và có sự ổn định chính trị, dòng vốn đầu tư nước ngoài được kỳ vọng sẽ quay lại sau giai đoạn tái cơ cấu.

Bên cạnh đó, khả năng thị trường chứng khoán (TTCK) Việt Nam được FTSE Russell nâng hạng vào tháng 9-2025 đang ngày càng rõ nét. Nếu điều này thành hiện thực, đây sẽ là động lực dài hạn thúc đẩy thị trường tăng trưởng mạnh và bền vững hơn.

Vẫn còn những yếu tố khiến nhà đầu tư e dè

Tuy nhiên, không phải nhà đầu tư nào cũng có sự lạc quan khi nhìn vào các yếu tố trên, nhiều nhà đầu tư lo lắng khi vẫn còn nhiều sự không chắc chắn khiến thị trường có thể biến động mạnh trong bối cảnh chỉ số chứng khoán đang giao dịch tại mức cao nhất kể từ đầu năm.

Thứ nhất, khả năng đạt được một thỏa thuận thuế quan quay về giai đoạn trước tháng 4-2025 với Mỹ là điều khó xảy ra. Bất kỳ mức thuế nào cũng sẽ tạo áp lực lên xuất khẩu và kinh tế Việt Nam, dù nền kinh tế có thể thích nghi nhưng cần thời gian nhất định.

Thứ hai, nỗi lo về tỷ giá, lãi suất và lạm phát vẫn hiện hữu, mặc dù ngắn hạn chưa được đặt nặng như vấn đề thuế quan. Việc Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) duy trì lãi suất cao kéo dài hơn trong khi Việt Nam đã giảm lãi suất trước đó, tạo áp lực lên tỷ giá. Trong bối cảnh cán cân thương mại đang ngày càng thu hẹp, giải ngân vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) chậm lại và dự trữ ngoại hối chỉ khoảng 2,5 tháng nhập khẩu, bất kỳ cú sốc nào về tỷ giá hoặc lãi suất đều có thể tác động mạnh đến TTCK.

Thứ ba, nền kinh tế Việt Nam vẫn phụ thuộc lớn vào FDI và xuất khẩu. Những rủi ro từ xung đột địa chính trị, thương mại và thuế quan gần đây đều khiến kinh tế Việt Nam chịu ảnh hưởng lớn trong ngắn hạn. Trong khi cuộc cải cách nền kinh tế đã bắt đầu, tác động đến lợi nhuận doanh nghiệp và tăng trưởng kinh tế vẫn cần thời gian để hiện rõ. Nếu giá cổ phiếu và chỉ số TTCK biến động không song hành so với tăng trưởng lợi nhuận doanh nghiệp thì những điều chỉnh lớn xảy ra là một hệ quả tất yếu.

Cuối cùng, sự mất cân đối dòng tiền vào TTCK giữa nhà đầu tư cá nhân và tổ chức khiến thị trường thiếu bền vững. Khi khối tổ chức trong và ngoài nước bán ròng liên tục, thị trường gần như chỉ được nâng đỡ bởi nhà đầu tư cá nhân, vốn có tâm lý ngắn hạn. Biến động mạnh, nhanh trong thời gian qua phản ánh đúng đặc điểm này và là yếu tố khiến xu hướng tăng khó bền.

Trịnh Duy Viết