Nhiều khoảng trống trong phát triển AI ở khu vực công

Thu nhận sinh trắc học mống mắt vào cơ sở dữ liệu căn cước. Ảnh minh họa: Phạm Kiên/TTXVN

Sự kiện do Viện Nghiên cứu chính sách và Phát triển truyền thông (IPS) phối hợp với Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP) tại Việt Nam tổ chức chiều 18/3 tại Hà Nội. Báo cáo do Viện Nghiên cứu chính sách và Phát triển truyền thông thực hiện dưới sự tài trợ của UNDP.

Chia sẻ tại tọa đàm, ông Nguyễn Quang Đồng, Viện trưởng Viện Nghiên cứu chính sách và Phát triển truyền thông (IPS) nêu rõ, có tới 87% dự án tích hợp trí tuệ nhân tạo (AI) không được triển khai trên thực tế; 70% doanh nghiệp/tổ chức được khảo sát phản hồi, tích hợp AI có hiệu quả thấp. Thông qua hơn 30 cuộc phỏng vấn với đại diện cơ quan nhà nước ở Trung ương và địa phương, một số doanh nghiệp, chuyên gia về AI, cùng với nguồn tài liệu nghiên cứu, báo cáo chính thức, nhóm nghiên cứu đã đánh giá bối cảnh định hướng chiến lược, thực trạng ứng dụng sản phẩm công nghệ số dựa trên AI trong khu vực công, từ đó đưa ra các khuyến nghị về chính sách liên quan.

Báo cáo chỉ rõ, hiện nay đã có những cơ quan nhà nước Trung ương và địa phương bước đầu ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) vào hoạt động quản lý nhà nước, cung cấp dịch vụ công. Có thể kể đến: Hệ thống trợ lý ảo trong lĩnh vực hành chính công, phần mềm nhận diện khuôn mặt trong an ninh trật tự, hệ thống giám sát giao thông thông minh...; tuy nhiên, còn nhiều khoảng trống cần được điều chỉnh để đảm bảo sự phát triển AI bền vững và hiệu quả trong khu vực công.

Các chuyên gia đã nhấn mạnh vai trò của dữ liệu và hạ tầng trong việc ứng dụng AI hiệu quả. Hiện nay, việc kết nối, chia sẻ dữ liệu giữa các cơ quan Nhà nước còn hạn chế, gây trở ngại cho việc triển khai các giải pháp AI trên diện rộng. Các cơ quan nhà nước sở hữu dữ liệu lớn, nhưng phân tán, thiếu liên kết, gây khó khăn cho việc ứng dụng AI hiệu quả. Bên cạnh đó, nhân lực và năng lực công nghệ còn hạn chế khi số lượng chuyên gia AI trong khu vực công ít, dẫn đến sự phụ thuộc lớn vào khu vực tư nhân. Ngoài ra, khung chính sách và cơ chế chưa rõ ràng cũng là trở ngại lớn; dù Việt Nam đã có chiến lược AI nhưng hệ thống pháp lý, quy chuẩn kỹ thuật vẫn chưa hoàn thiện, đặc biệt trong quản lý dữ liệu và đạo đức AI.

Thách thức tài chính cũng là trở ngại đáng kể khi việc triển khai AI đòi hỏi nguồn lực lớn, trong khi ngân sách nhà nước còn hạn chế, cơ chế tài chính có những điểm chưa phù hợp, khiến cho việc đầu tư vào ứng dụng AI còn khó khăn.

Ông Patrick Haverman, Phó Trưởng đại diện thường trú của UNDP tại Việt Nam cho rằng: Trí tuệ nhân tạo đang thay đổi cách chúng ta sống, làm việc và quản trị. Nó mang lại những cơ hội đáng kể nhưng chỉ khi lựa chọn sử dụng một cách có trách nhiệm. Việt Nam đang ở thời điểm quan trọng. Với chiến lược, đầu tư phù hợp, AI có thể trở thành động lực mạnh mẽ thúc đẩy sự phát triển quốc gia và tiến bộ con người.

Các đại biểu đưa ra khuyến nghị trong sử dụng, vận hành AI trong cơ quan nhà nước. Đó là việc nâng cao năng lực công nghệ số thông qua đầu tư vào dữ liệu, trung tâm dữ liệu và hệ thống tính toán hiệu suất cao phục vụ AI, đẩy mạnh đào tạo nhân lực có khả năng phát triển và vận hành hệ thống AI. Các cơ quan xây dựng khung pháp lý và cơ chế rõ ràng, ban hành quy định về trách nhiệm giải trình khi sử dụng AI, quy chuẩn đạo đức, quản lý rủi ro và bảo vệ quyền riêng tư.

Các chuyên gia cũng đề cập việc phát triển hợp tác công - tư để khuyến khích doanh nghiệp công nghệ, tổ chức nghiên cứu tham gia phát triển sản phẩm, giải pháp AI cho khu vực công; thúc đẩy dữ liệu mở, đơn giản hóa thủ tục hành chính liên quan đến dữ liệu và đầu tư vào hạ tầng tính toán, trung tâm dữ liệu phục vụ AI. Các cơ quan khối Nhà nước cũng cần chú trọng AI có đạo đức và quản lý rủi ro, đảm bảo nguyên tắc minh bạch, công bằng, không thiên vị và bảo vệ quyền riêng tư của công dân...

Ông Nguyễn Quang Đồng, Viện trưởng Viện Nghiên cứu chính sách và Phát triển truyền thông khẳng định, ứng dụng AI trong khu vực công ở Việt Nam có tiềm năng to lớn, đặc biệt ở các khía cạnh về hỗ trợ năng lực ra quyết định chính sách, nâng cao hiệu suất công việc và cải tiến cung ứng dịch vụ công. Mỗi cơ quan cần xác định rõ “bài toán" nhằm lựa chọn công nghệ AI phù hợp, đánh giá mức độ sẵn sàng của tổ chức để xây dựng lộ trình triển khai hiệu quả.

Các đại biểu cũng chia sẻ về các nội dung: Quản trị AI và đạo đức AI; mức độ sẵn sàng về AI của Chính phủ; bối cảnh AI trên toàn cầu; tác động của AI tới các Mục tiêu phát triển bền vững; rủi ro khi tận dụng các cơ hội của AI; thách thức trong triển khai AI…

Thu Phương (TTXVN)