Nhiều đại biểu Quốc hội băn khoăn về số tiền 256.000 tỉ đồng đầu tư phát triển văn hóa

Quang cảnh phiên làm việc của Quốc hội sáng 19/6.

Sáng 19/6, tiếp tục chương trình của Kỳ họp thứ 7, Quốc hội tiến hành thảo luận ở hội trường về chủ trương đầu tư Chương trình MTQG về phát triển văn hóa giai đoạn 2025 - 2035.

Con số 256.000 tỉ đồng được tính toán căn cứ vào đâu?

Phát biểu thảo luận, đại biểu Trịnh Xuân An (Đoàn ĐBQH tỉnh Đồng Nai) đánh giá, phạm vi và quy mô chương trình này là rất lớn, với 10 nội dung thành phần và hàng trăm các hoạt động chi tiết.

Đại biểu Trịnh Xuân An (Đoàn ĐBQH tỉnh Đồng Nai) phát biểu thảo luận.

“Chúng ta đang ở "rừng chi tiết", nên cần đánh giá hết sức rõ, lĩnh vực nào cần được ưu tiên và quan tâm thực hiện" - đại biểu Trịnh Xuân An phân tích và đề nghị Chương trình MTQG phải bám sát quy định Luật Đầu tư công cho phù hợp, những chỉ tiêu chưa rõ về mặt căn cứ thì nên rà soát lại.

Bên cạnh đó, đại biểu cũng bày tỏ băn khoăn về việc tổng mức đầu tư 256.000 tỉ đồng được tính toán căn cứ vào đâu và đề nghị làm rõ tính khả thi, căn cứ về nguồn vốn. So với các Chương trình triển khai trước đây về văn hóa thì chương trình lần này lớn hơn rất nhiều, lớn hơn hàng chục lần, nên phải làm rõ, “cần có trách nhiệm với từng đồng tiền mà Quốc hội bỏ ra”.

Tổng mức đầu quá lớn so với thực lực ngân sách

Phát biểu thảo luận, đại biểu Vũ Thị Lưu Mai (Đoàn ĐBQH Thành phố Hà Nội) cho biết, tổng mức đầu tư Chương trình Chính phủ đưa ra là quá lớn so với thực lực ngân sách, lớn hơn gấp 14 lần so với số thực hiện trong giai đoạn 2011 – 2020.

Đại biểu Vũ Thị Lưu Mai (Đoàn ĐBQH Thành phố Hà Nội) phát biểu thảo luận.

Theo đại biểu Mai, cơ sở pháp lý, thực tiễn cho tổng mức đầu tư của Chương trình cũng chưa đầy đủ. Hiện vẫn chưa có kế hoạch đầu tư công trung hạn, chưa có kế hoạch tài chính 5 năm quốc gia, chưa có tổng mức đầu tư cho cả giai đoạn thì việc đề xuất con số hơn 256.000 tỉ đồng của Chương trình là chưa phù hợp với luật Đầu tư công.

Đại biểu Mai cho biết, tờ trình có nêu căn cứ đề xuất tổng mức đầu tư là báo cáo thẩm định của Hội đồng thẩm định Nhà nước. Tuy nhiên, theo đại biểu, chính báo cáo của Hội đồng thẩm định nhà nước cũng khẳng định: “Chưa đủ cơ sở để thẩm định nguồn vốn, khả năng cân đối vốn của Chương trình trong giai đoạn 2026 – 2030”. Bên cạnh đó, báo cáo của Kiểm toán Nhà nước cũng cho biết, chưa rõ cơ sở khả năng cân đối nguồn vốn khi đề xuất nguồn lực quá lớn.

“Tôi cho rằng, cần rà soát thận trọng, thu hẹp mục tiêu trên cơ sở đầy đủ căn cứ pháp lý, thực tiễn, từ đó đưa ra con số phù hợp đảm bảo hài hòa, công bằng với các mục tiêu bức thiết khác” - đại biểu Vũ Thị Lưu Mai kiến nghị.

Cần làm rõ hơn dự kiến đối với từng dự án thành phần

Phát biểu thảo luận, đại biểu Đoàn Thị Thanh Mai (Đoàn ĐBQH tỉnh Hưng Yên) cho biết, dự kiến tổng các nguồn lực huy động thực hiện Chương trình giai đoạn 2025 - 2035 là 122.250 tỉ đồng; giai đoạn 2031 - 2035 là 134.000 tỉ đồng; trong đó vốn ngân sách Trung ương và địa phương chiếm vai trò chủ đạo.

Đại biểu Đoàn Thị Thanh Mai (Đoàn ĐBQH tỉnh Hưng Yên) phát biểu thảo luận.

Tuy nhiên, theo đại biểu, trong bối cảnh hiện nay, 3 Chương trình MTQG (về nông thôn, miền núi, đồng bào dân tộc thiểu số) cũng đang có nhu cầu thực hiện tiếp ở giai đoạn 2025 - 2030. “Tôi đề nghị Ban soạn thảo tiếp tục rà soát tổng mức đầu tư vốn gắn với mục tiêu, nhiệm vụ, tránh đề xuất quá cao so với khả năng thực hiện, gây lãng phí” - đại biểu Đoàn Thị Thanh Mai kiến nghị.

Đối với các nội dung thành phần chưa xác định được tổng mức đầu tư theo nguồn dự kiến từng năm, đại biểu Đoàn Thị Thanh Mai đề nghị nghiên cứu, làm rõ hơn dự kiến đối với từng dự án thành phần, gồm kinh phí Trung ương, địa phương và huy động; phân định rõ giữa Trung ương, địa phương để địa phương có cơ sở triển khai thực hiện nhiệm vụ và bố trí nguồn kinh thực hiện.

“Tỷ lệ vốn đối ứng tại ngân sách địa phương là 24,6% khá cao, nhất là đối với địa phương khó khăn, chưa đảm bảo khả năng tự cân đối ngân sách” - đại biểu Đoàn Thị Thanh Mai nhấn mạnh.

Nên duyệt chi cho chương trình theo tỷ lệ GDP hàng năm

Đề cập tổng mức đầu tư 256.000 tỉ đồng phát triển văn hóa cho 3 giai đoạn, tương đương gần 11 tỉ USD, đại biểu Nguyễn Quang Huân (Đoàn ĐBQH tỉnh Bình Dương) cho rằng, nếu tính trên tổng GDP của nước ta là 420 tỉ USD hiện nay thì số chi tỉ USD là khá lớn. Tuy nhiên, nếu ở giai đoạn 2035, GDP Việt Nam có thể 800 - 900 tỉ USD thì con số này là nhỏ.

Đại biểu Nguyễn Quang Huân (Đoàn ĐBQH tỉnh Bình Dương) phát biểu.

Theo đại biểu, vấn đề ở đây là, căn cứ xác định tổng mức đầu tư của chương trình không tương thích với 10 thành phần chương trình, cơ sở để khái toán tham chiếu từ các hạng mục công việc thực hiện giai đoạn 2016 - 2020, khi mà giá cả thị trường, quy mô nền kinh tế liên tục thay đổi.

“Tổng mức đầu tư chương trình đưa ra để Quốc hội phê duyệt thiếu cơ sở thực tế, sẽ gây khó khăn cho điều hành của Chính phủ sau này” - đại biểu Nguyễn Quang Huân đánh giá.

Đại biểu đề nghị cần rà soát 10 thành phần chương trình bao trùm hết mục tiêu và hướng tới giá trị cốt lõi, sau đó khái toán chi phí từng năm, bám sát từng thành phần đó và các hạng mục vật thể, phi vật thể được quy ra % GDP ước tính từng năm theo dự báo chiến lược kinh tế từng thời kỳ. Quốc hội sẽ duyệt chi cho chương trình theo tỷ lệ GDP hàng năm, còn các hạng mục cụ thể sẽ do Chính phủ quyết định cụ thể tùy theo tình hình thực tế.

Diên Hồng