Nhà báo Ngô Việt Anh: Cơ quan báo chí cần liên tục đổi mới sáng tạo, dám nghĩ dám làm để đột phá

Nhà báo Ngô Việt Anh cho rằng, đội ngũ nhân sự cần tiếp cận xu hướng báo chí hiện đại, bổ sung các kỹ năng mới. (Ảnh NVCC)

Đó là quan điểm của nhà báo Ngô Việt Anh, Giám đốc Trung tâm Phát triển Truyền thông Báo Nhân Dân nhân kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6).

Nhà báo Ngô Việt Anh nhấn mạnh, cần thay đổi tư duy từ bộ máy lãnh đạo tòa soạn – “digital first”, tập trung suy nghĩ các chiến lược tiếp theo cho kế hoạch số hóa, sáng tạo những sản phẩm mới, bản chất là những kho nội dung mang tính thế mạnh từ báo in...

Khi độc giả tiếp cận chỉ với một cú chạm

Trong thời đại số, khi độc giả có thể tiếp cận hàng trăm nguồn tin chỉ với một cú chạm, theo ông, yếu tố công nghệ đang thay đổi căn bản cách báo chí tiếp cận và giữ chân bạn đọc như thế nào?

Sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ, trí tuệ nhân tạo và truyền thông xã hội đã đưa báo chí đứng trước thách thức lớn nhưng cũng đầy thú vị. Nâng cao chất lượng, đổi mới sáng tạo, tiếp cận xu hướng công nghệ tiên tiến là cách lâu dài, ổn định và bền vững nhất để phục vụ nhu cầu mới của độc giả, đặc biệt trên thiết bị di động.

Trong sự kiện bầu cử Tổng thống Mỹ vừa qua, bên cạnh các bài phân tích, bình luận, hầu hết các tờ báo lớn ở Mỹ đều tận dụng tối đa các sản phẩm báo chí ứng dụng công nghệ như biểu đồ so sánh, bản đồ tương tác các bang kèm với số phiếu bầu cho ứng viên…

Các giải thưởng báo chí uy tín của thế giới trong năm qua đã ghi nhận sự xuất sắc và đổi mới kỹ thuật số mang tính đột phá của các cơ quan báo chí. Các sản phẩm, chương trình đoạt giải truyền cảm hứng cho ngành báo chí truyền thông để vượt qua ranh giới của sự đổi mới sáng tạo và ghi nhận cách mọi người tiếp nhận và tương tác với tin tức đang thay đổi – ranh giới các thể loại báo chí đang bị xóa nhòa, thay thế bởi các sản phẩm, dự án báo chí truyền thông mới. Ngày càng nhiều tòa soạn ưu tiên các chiến lược chuyển đổi số, chiến lược sản phẩm và cách sử dụng sáng tạo các công cụ kỹ thuật, đa phương tiện.

Từ góc nhìn nghề nghiệp, ông có thể chia sẻ một ví dụ thực tiễn nơi công nghệ hoặc một ý tưởng sáng tạo nội dung đã giúp đội ngũ của mình tiếp cận hiệu quả hơn với công chúng?

Nhân dịp Kỷ niệm 70 năm chiến thắng Điện Biên Phủ (7/5/1954 - 7/5/2024), Báo Nhân Dân đã tổ chức Đợt thông tin đặc biệt về sự kiện với sự chuẩn bị công phu, bài bản, kỹ lưỡng trong gần nửa năm. Điểm nhấn trong Đợt thông tin đặc biệt về chiến thắng Điện Biên Phủ là phụ san số Báo Nhân Dân hằng ngày 7/5/2024 gồm 4 trang tóm tắt diễn tiến 56 ngày đêm chiến dịch dưới dạng nhật ký bằng tiếng Việt và tiếng Anh và 4 trang in toàn bộ bức tranh panorama “Chiến dịch Điện Biên Phủ” với hơn 4.500 nhân vật đang được trưng bày tại Bảo tàng Chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ.

Bạn đọc có thể cắt các trang báo, ghép thành bức tranh panorama “Chiến dịch Điện Biên Phủ” dài tới 3,21m – một kỷ lục đối với sản phẩm báo in – rồi treo trong phòng khách, nơi công cộng hoặc chụp ảnh check-in trên mạng xã hội cùng các hashtag #chienthangdienbienphu #dienbienphu. Những người yêu thích công nghệ có thể trải nghiệm tương tác bằng cách dùng điện thoại quét các mã QR trên tranh hoặc tải ứng dụng xem hình ảnh chuyển động bằng công nghệ thực tế tăng cường (AR).

Sau khi phụ san ra mắt 10 ngày, vẫn có hàng nghìn bạn đọc gửi thư về tòa soạn, qua fanpage mong muốn có phụ san đặc biệt ngày 7/5. Từ nguồn xã hội hóa, Báo Nhân Dân quyết định phát hành thêm 100.000 bản phụ san panorama Chiến dịch Điện Biên Phủ để tặng độc giả trên cả nước.

Các bạn trẻ tiếp tục xếp hàng tại trụ sở tòa soạn 71 Hàng Trống và các văn phòng thường trú của Báo Nhân Dân tại 63 tỉnh, thành phố để có được một bản phụ san. Nhiều trường đã sử dụng phụ san panorama của Báo Nhân Dân như một tư liệu để học môn lịch sử. Nhiều bạn đọc đã sử dụng phụ san làm đạo cụ chụp ảnh cưới, tranh tường và đồ sưu tầm.

Ngày 8/10/2024, tại Vienna (Áo), phụ san panorama Chiến dịch Điện Biên Phủ của Báo Nhân Dân đã được vinh danh tại Giải thưởng Đổi mới và Phát triển Báo in bền vững ở hạng mục Sản phẩm xuất sắc nhất dành cho độc giả trẻ. Tháng 11/2024, Chiến dịch tuyên truyền 70 năm Chiến thắng Điện Biên Phủ của Báo Nhân Dân được trao giải Vàng, hạng mục Truyền thông Báo in xuất sắc (Best in Newspaper Marketing) trong khuôn khổ Giải thưởng Truyền thông châu Á (Asian Media Awards) năm 2024 do WAN-IFRA tổ chức.

Báo Nhân Dân đã có những đổi mới trong cách tuyên truyền về các ngày lễ lớn của đất nước. (Ảnh NVCC)

Đầu tư cho công nghệ tương xứng với nội dung

Công nghệ mang lại nhiều cơ hội nhưng cũng tạo ra sức ép rất lớn với người làm báo truyền thống. Vậy đâu là thách thức lớn nhất hiện nay trong việc bắt kịp nhịp công nghệ, đặc biệt với những nhà báo lâu năm, theo ông?

Tại Việt Nam, không ít cơ quan truyền thông đã có những thay đổi mạnh mẽ, kịp thời nắm bắt xu hướng chuyển đổi số và đã có những bước đi đúng đắn, tạo nền tảng vững chắc để sẵn sàng bắt nhịp với cuộc cách mạng công nghệ lần thứ tư.

Bên cạnh việc hoàn thiện chiến lược, hệ thống quy trình, tôi cho rằng yếu tố then chốt để nâng cao hiệu quả quản trị thay đổi phương thức sáng tạo nội dung số là phải nâng cao năng lực tiếp nhận công nghệ mới của cán bộ, nhân viên. Lãnh đạo cao nhất của tòa soạn, của ban đều tham gia trực tiếp vào các sản phẩm “báo chí – công nghệ” để hình thành tư duy sản phẩm, đồng thời tự đào tạo kỹ năng trong nội bộ.

Nếu các lãnh đạo tòa soạn không tham gia trực tiếp vào quá trình đổi mới công nghệ sẽ rất khó có sự thay đổi mạnh mẽ. Thông qua quá trình làm việc nhóm giữa phóng viên, biên tập viên và đội ngũ công nghệ sẽ có sự thay đổi nhận thức kỹ năng, hay nói cách khác là tự đào tạo trong nội bộ.

Bộ phận nội dung sẽ nâng cao kỹ năng công nghệ, ngược lại bộ phận công nghệ sẽ nâng cao tư duy báo chí khi trình bày các sản phẩm. Một “tòa soạn báo chí - công nghệ” xét đến cùng là sự phối hợp nhuần nhuyễn, bổ trợ kỹ năng mới từ khối nhà báo và kỹ sư công nghệ. Nhiều sản phẩm đồ họa tương tác, phức tạp trên Báo Nhân Dân thật bất ngờ là của các phóng viên, biên tập viên thông qua quá trình làm việc nhóm, tự đào tạo nội bộ. Tôi cho rằng, khả năng tự học, tự đào tạo là yếu tố then chốt để các nhà báo bắt kịp với công nghệ.

Người làm báo cần 'số hóa' để bắt kịp xu hướng thời đại. (Ảnh NVCC)

Theo ông, để nội dung báo chí thực sự “chạm đến” bạn đọc trẻ vốn đã quá quen với TikTok, YouTube… thì báo chí cần thay đổi cách tiếp cận như thế nào mà vẫn giữ được giá trị cốt lõi?

Trong cuộc khảo sát gần đây của Viện Nghiên cứu báo chí Reuters (Anh), lãnh đạo các tòa soạn trên thế giới đã nêu ra một số hướng đi để giải quyết vấn đề của truyền thông trong tương lai. Các tòa soạn nên tìm cách giải thích tin tức phức tạp một cách tốt hơn; cung cấp tin tức nêu vấn đề và đi kèm giải pháp tiềm năng cho bạn đọc; kể thêm những câu chuyện truyền cảm hứng về con người. Đó là những cách tiếp cận giúp báo chí vừa giữ vững giá trị cốt lõi, tính định hướng dư luận vừa tạo khác biệt với mạng xã hội.

Bên cạnh đó, cơ quan báo chí cần tập trung vào việc xây dựng liên kết trực tiếp độc giả, xây dựng nguồn độc giả trung thành thông qua website, app, newsletter và podcast.

Để phát triển một nền báo chí vừa sáng tạo, vừa chuyên nghiệp trong kỷ nguyên số, theo ông cần có những giải pháp gì từ phía cơ quan báo chí, từ đào tạo, đầu tư công nghệ đến đổi mới quy trình làm việc?

Tôi xin chia sẻ câu chuyện chuyển đổi số tại New York Times, tờ báo lâu đời trong lịch sử nước Mỹ đã có cú lội ngược dòng ngoạn mục khi biến thách thức số trở thành cơ hội. Một số bài học có thể nghiên cứu từ The New York Times như tận dụng thế mạnh vốn có là sáng tạo nội dung để bắt đầu quá trình số hóa.

Thứ nhất, thay đổi tư duy từ bộ máy lãnh đạo tòa soạn - “digital first”, tập trung suy nghĩ các chiến lược tiếp theo cho kế hoạch số hóa, sáng tạo những sản phẩm mới, bản chất là những kho nội dung mang tính thế mạnh từ báo in. Tòa soạn cần lưu tâm đến thế mạnh của từng loại hình báo chí, không áp dụng máy móc tư duy điều hành, quy trình xuất bản, cách thức trình này từ báo in sang báo điện tử.

Thứ hai, đầu tư mạnh mẽ cho hạ tầng, công nghệ tiếp cận các xu hướng công nghệ mới, các sản phẩm mới để phục vụ nhu cầu mới của độc giả. Trong thời đại của công nghệ số, nội dung tốt kết hợp với công nghệ là yếu tố then chốt, quan trọng để tiếp cận độc giả. Các tòa soạn cần đầu tư cho công nghệ tương xứng với đầu tư nội dung báo chí, xây dựng trung tâm công nghệ chuyên trách nghiên cứu, phát triển, bổ sung các chuyên gia công nghệ thông tin.

Thứ ba, đào tạo nguồn nhân lực phù hợp với chiến lược phát triển tòa soạn hội tụ, báo chí đa phương tiện. Đội ngũ nhân sự cần tiếp cận xu hướng báo chí hiện đại, bổ sung các kỹ năng mới (chụp ảnh, quay video, dựng đồ họa…), tiếp cận và thực hành các sản phẩm đa phương tiện và tư duy phân phối thông tin trên các loại hình báo chí, nền tảng khác nhau.

Thứ tư, đầu tư mạnh mẽ cho công tác quảng bá, tiếp cận các đối tượng độc giả mục tiêu, đặc biệt là các nền tảng mảng xã hội như Facebook, YouTube, Tik Tok... Việc quảng bá không chỉ giúp tăng lượng độc giả, tăng doanh thu mà còn là kênh phản hồi để nâng cao chất lượng báo chí, phục vụ đúng nhu cầu bạn đọc.

Cuối cùng, để thu hút độc giả trong kỷ nguyên số hiện nay, phải duy trì nội dung chất lượng cao, phong cách chuyên nghiệp, sự khác biệt của tờ báo. Và để khác biệt thì chẳng có cách nào khác là liên tục đổi mới sáng tạo, mạnh dạn dám nghĩ dám làm thì sẽ có những đột phá.

Nguyệt Anh