Nâng cao chất lượng dân số vùng miền núi Thanh Hóa

Thời gian qua, Thanh Hóa có những chuyển biến mạnh mẽ trong công tác dân số, đặc biệt tại các huyện miền núi còn nhiều khó khăn như Quan Hóa và Mường Lát. Xác định chất lượng dân số là yếu tố then chốt để nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân, các địa phương này đang triển khai đồng bộ nhiều giải pháp sáng tạo, lồng ghép và hiệu quả, mang lại những kết quả đáng ghi nhận.

Tại huyện Quan Hóa, công tác dân số và phát triển được lồng ghép chặt chẽ vào kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội hằng năm. Một trong những nỗ lực nổi bật là việc triển khai Đề án Mất cân bằng giới tính khi sinh (MCBGTKS) năm 2025. Trung tâm Y tế huyện đã tổ chức các buổi nói chuyện chuyên đề tại 7 xã, thị trấn, tập trung vào đối tượng chuẩn bị kết hôn và đã sinh con.

Nội dung buổi nói chuyện không chỉ nêu rõ thực trạng, nguyên nhân và hậu quả của MCBGTKS tại Việt Nam, mà còn nhấn mạnh các quy định pháp luật liên quan đến việc lựa chọn giới tính.

Công tác truyền thông được xác định là giải pháp quan trọng.

Thực tế tại các xã đặc biệt khó khăn cho thấy vai trò quan trọng của công tác truyền thông. Bác sĩ Hà Quang Hới, Trạm trưởng Trạm Y tế xã Nam Xuân, chia sẻ, là xã đặc biệt khó khăn, thiếu thốn cơ sở vật chất, điều kiện đi lại khó khăn, dân cư chủ yếu là đồng bào dân tộc Thái nên việc đẩy mạnh công tác truyền thông dân số, giáo dục sức khỏe sẽ là cầu nối để giúp bà con trên địa bàn biết bảo vệ sức khỏe của bản thân và gia đình.

"Trong những buổi tuyên truyền tại cộng đồng, cán bộ y tế không chỉ tuyên truyền về chăm sóc sức khỏe mà giải đáp những thắc mắc về cách phòng bệnh cho bản thân, gia đình; các bà mẹ mang thai được khám thai định kỳ, tư vấn dinh dưỡng và hướng dẫn theo dõi sức khỏe nhằm giảm thiểu rủi ro, tránh những tai biến đáng tiếc có thể xảy ra", bác sĩ Hới cho biết.

Ông Đinh Văn Bột, Giám đốc Trung tâm Y tế huyện Quan Hóa, khẳng định: "Giải pháp quan trọng nhất hiện nay trong triển khai chính sách dân số ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi là tuyên truyền, vận động. Trung tâm Y tế huyện sẽ chỉ đạo trạm y tế các xã tăng cường hoạt động tuyên truyền bằng nhiều hình thức qua các trang mạng xã hội, tư vấn nhóm nhỏ, tư vấn trực tiếp qua các đợt chiến dịch, nói chuyện chuyên đề..., với nội dung ngắn gọn, dễ hiểu nhằm làm chuyển biến mạnh mẽ nhận thức và thay đổi hành vi của người dân".

Chất lượng dân số đang dần được nâng cao.

Huyện Mường Lát cũng là một điển hình trong nỗ lực nâng cao chất lượng dân số. Ban Chỉ đạo Chương trình mục tiêu y tế - dân số huyện đã xây dựng kế hoạch hành động cụ thể, đa dạng hóa hình thức tuyên truyền phù hợp với từng đối tượng.

Đề án Kiểm soát MCBGTKS được triển khai mạnh mẽ, với các buổi nói chuyện chuyên đề về hậu quả của tình trạng này tại 3 xã Trung Lý, Tam Chung và Nhi Sơn, góp phần tạo chuyển biến tích cực trong hành vi của người dân.

Với Đề án mở rộng tầm soát, chẩn đoán, điều trị một số bệnh tật trước sinh và sơ sinh, huyện duy trì sinh hoạt câu lạc bộ sức khỏe sinh sản trước hôn nhân tại 8 xã, thị trấn, đồng thời tổ chức tư vấn và khám sức khỏe trước hôn nhân cho 120 thanh niên trong độ tuổi chuẩn bị kết hôn.

Chương trình nâng cao chất lượng dân số các dân tộc ít người tại cộng đồng đã tổ chức 16 buổi sinh hoạt câu lạc bộ sức khỏe sinh sản vị thành niên, thanh niên cho 400 hội viên là nam nữ thanh niên trên địa bàn huyện tại 8 xã, thị trấn.

Các buổi sinh hoạt cung cấp kiến thức toàn diện về sức khỏe sinh sản trước hôn nhân, các biện pháp tránh thai an toàn, phòng chống vô sinh, làm mẹ an toàn, trách nhiệm làm cha mẹ, nuôi con khỏe, và cảnh báo nguy cơ sinh con dị tật, khuyết tật, vô sinh khi kết hôn sớm và cận huyết thống.

Trong 3 tháng đầu năm 2025, Trung tâm Y tế huyện Mường Lát còn lồng ghép tuyên truyền về phòng chống ngộ độc thực phẩm nấm, tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống khi cài đặt VNeID và tích hợp thẻ BHYT cho học sinh.

Công tác dân số tại huyện Mường Lát thời gian qua thu được những kết quả đáng khích lệ.

Từ những việc làm trên đã góp phần không nhỏ trong việc giảm tỷ lệ sinh trên địa bàn huyện Mường Lát. Năm 2024, mức giảm tỷ suất sinh đạt 0,1‰; tỷ suất tăng dân số tự nhiên 12,6‰; tỷ số giới tính khi sinh 111,8 trẻ trai/100 trẻ gái; tỷ lệ bà mẹ mang thai được sàng lọc trước sinh đạt 44%; tỷ lệ trẻ em mới sinh được sàng lọc sơ sinh đạt 5,4%; tỷ lệ cặp nam, nữ được tư vấn và khám sức khỏe trước hôn nhân 52,3%; tỷ lệ người cao tuổi được khám sức khỏe định kỳ 1 lần/năm đạt 57,3%...

Ông Lê Quốc Huấn, Phó giám đốc Trung tâm Y tế huyện Mường Lát, nhấn mạnh: "Để từng bước nâng cao chất lượng dân số, trung tâm tiếp tục quán triệt, cụ thể hóa các chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước và các văn bản hướng dẫn của ngành về công tác chăm sóc và bảo vệ sức khỏe Nhân dân phù hợp với điều kiện thực tiễn. Chúng tôi sẽ tăng cường phối hợp với các ban, ngành, đoàn thể, đẩy mạnh truyền thông giáo dục sức khỏe và thực hiện tốt các mô hình, đề án nâng cao chất lượng dân số, góp phần hoàn thành các chỉ tiêu phát triển kinh tế - xã hội của huyện", ông Huấn cho biết thêm.

Ngọc Hưng