Nan giải 'bài toán' xử lý chất thải rắn sinh hoạt - Kỳ I: Nỗi lo từ rác

Khu xử lý chất thải của Nhà máy xử lý rác Quỳnh Côi luôn trong tình trạng quá tải.

Loay hoay trước áp lực quá tải

Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường, mỗi ngày toàn tỉnh phát sinh trên 1.800 tấn CTRSH. Đây là con số lớn, tạo áp lực không nhỏ đối với hệ thống thu gom và xử lý hiện có. Trước thực tế này, hằng năm UBND tỉnh đã chỉ đạo ban hành kế hoạch thu gom, xử lý CTRSH, phân bổ ngân sách sự nghiệp môi trường về các cấp, đồng thời yêu cầu 100% địa phương thành lập tổ hoặc đội thu gom, phần nào giải quyết tình trạng tồn đọng rác ở địa phương. Tại hầu hết các xã, nhân viên vệ sinh tổ chức thu gom 2 - 3 lần/tuần bằng các phương tiện thủ công như xe đẩy tay, xe lôi, xe gắn máy; một số ít xã có ô tô chuyên dùng vận chuyển trực tiếp về khu xử lý. Tỉ lệ CTRSH được thu gom toàn tỉnh đạt trên 90%, một kết quả đáng ghi nhận. Tuy nhiên, đằng sau con số này vẫn còn nhiều bất cập. Ông Mai Thế Hưng, Trưởng phòng Bảo vệ môi trường, Sở Nông nghiệp và Môi trường cho biết: CTRSH hiện nay chủ yếu xử lý bằng chôn lấp hoặc đốt tại các lò đốt quy mô nhỏ. Phần lớn bãi chôn lấp, lò đốt được xây dựng từ gần 10 năm trước, nay đã quá tải, xuống cấp, không đáp ứng yêu cầu kỹ thuật, không xử lý được chất thải thứ cấp như nước rỉ rác, khí thải. Cùng với đó là nguồn thu phí vệ sinh chưa ổn định, tỉ lệ người dân đóng phí chỉ đạt 70 - 80%. Nhiều xã không có kinh phí hỗ trợ, dẫn đến mức chi trả cho nhân viên thu gom rất thấp. Không ít người bỏ việc giữa chừng, gây gián đoạn công tác thu gom. Dù tỉ lệ thu gom rác thải toàn tỉnh đạt trên 90%, song công tác xử lý vẫn còn nhiều bất cập. Phần lớn lò đốt, bãi chôn lấp được xây dựng từ gần 10 năm trước, nay đã xuống cấp, quá tải, thường xuyên hư hỏng nên không thể xử lý triệt để lượng rác phát sinh ngày càng lớn. Nhiều nơi, rác không được đốt hết phải đưa ra bãi chôn lấp lộ thiên, gây ô nhiễm môi trường, phát sinh mùi hôi và nước rỉ rác. Tuy người dân ở một số địa phương đã chủ động phân loại rác tại nguồn, nhưng khâu xử lý chưa đồng bộ nên hiệu quả không cao, áp lực rác thải tiếp tục dồn lên các lò đốt, bãi chôn lấp quy mô nhỏ vốn đã quá tải.

Nhân viên Công ty Cổ phần Môi trường và Công trình đô thị Hưng Yên dọn vệ sinh môi trường.

Tổ thu gom rác thải xã Quỳnh An hoạt động hiệu quả.

Bất cập trong xử lý

Hiện nay, tỉnh đã quy hoạch một số khu xử lý CTRSH tập trung như khu xử lý chất thải Đại Đồng với 2 lò đốt công suất thiết kế khoảng 192 tấn/ngày và 2 lò đốt hỗn hợp rác thải công nghiệp và sinh hoạt công suất khoảng 200 tấn/ngày, khu xử lý Dị Sử công suất 48 tấn/ngày, Nhà máy xử lý rác Quỳnh Côi, xã Quỳnh Phụ công suất 50 tấn/ngày với công nghệ TTD-01 không chôn lấp... CTRSH tại các phường trung tâm như Phố Hiến, Sơn Nam, Hồng Châu do Công ty Cổ phần Môi trường và công trình đô thị Hưng Yên thực hiện thu gom, vận chuyển, áp dụng phương pháp chôn lấp hợp vệ sinh với công suất 120 tấn/ngày. Tại các phường Thái Bình, Trần Lãm, Trần Hưng Đạo, Trà Lý, Vũ Phúc, Công ty Cổ phần Môi trường và công trình đô thị Thái Bình hằng ngày thu gom, vận chuyển, tập kết tại Nhà máy xử lý rác thải Thái Bình, sau đó rác thải sinh hoạt được đưa về Nhà máy xử lý rác thải tại tỉnh Phú Thọ để xử lý. Tuy nhiên, tất cả các đơn vị này đều đang phải vận hành ở mức “gồng mình”. Ông Đào Trường Giang, Giám đốc Công ty Cổ phần Môi trường và Công trình đô thị Hưng Yên cho biết, sau khi mở rộng địa giới hành chính, lượng rác tăng lên gấp nhiều lần, trong khi nhu cầu về vệ sinh, cảnh quan đô thị ngày càng cao. Công ty đã phối hợp chặt chẽ với các phường để duy trì thu gom, vận chuyển định kỳ về khu xử lý, nhưng áp lực rác thải quá lớn khiến tình trạng quá tải là điều khó tránh khỏi. Ở nhiều xã, đặc biệt là vùng ven đô thị và nông thôn, việc xử lý CTRSH vẫn dựa chủ yếu vào lò đốt quy mô nhỏ và bãi chôn lấp. Đây là giải pháp tạm thời nhưng tồn tại nhiều hạn chế. Các lò đốt đã xuống cấp sau thời gian dài vận hành, hiệu quả xử lý thấp, khí thải chưa bảo đảm quy chuẩn. Trong khi đó, nhiều bãi chôn lấp được hình thành từ lâu, việc đào hố chủ yếu mang tính tự phát, không theo thiết kế và không đúng tiêu chuẩn kỹ thuật. Điều này dẫn đến tình trạng nước rỉ rác thấm xuống đất, phát tán mùi hôi, tiềm ẩn nguy cơ ô nhiễm nguồn nước ngầm, đồng thời diện tích bãi chôn lấp ngày càng thu hẹp, gây quá tải và ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống người dân xung quanh. Ông Phạm Hồng Vương, Chủ tịch UBND xã Quỳnh An cho biết: Sau hợp nhất đơn vị hành chính, xã có 29 thôn, với dân số trên 35.000 người. Khối lượng CTRSH phát sinh trên địa bàn xã khoảng 12 tấn/ngày. CTRSH của các xã chủ yếu được thu gom, vận chuyển về Nhà máy xử lý rác Quỳnh Côi, xã Quỳnh Phụ; một phần tại xã An Vinh (cũ) được xử lý rác bằng phương thức lò đốt nhưng hiện nay lò đốt đã hỏng, khu xử lý rác đã quá tải, gây ô nhiễm môi trường, bức xúc trong Nhân dân.

Điểm tập kết rác xã Nguyễn Văn Linh quá tải, gây ô nhiễm môi trường.

Thực tế cho thấy, dù tỉ lệ thu gom CTRSH của tỉnh đạt mức cao, song công tác xử lý vẫn còn nhiều bất cập, chưa theo kịp tốc độ gia tăng rác thải nên không đáp ứng được nhu cầu thực tế. Đây là nguyên nhân chính khiến “bài toán” rác thải sinh hoạt chưa có lời giải triệt để, thậm chí ngày một nan giải hơn.

(Còn nữa)

Minh Nguyệt