Mắt xích quan trọng trong giảm nghèo bền vững

Lớp tập huấn nâng cao năng lực cho cán bộ y tế cơ sở về cải thiện chăm sóc dinh dưỡng cho bà mẹ và trẻ em tại xã Yên Định.

Vì vậy, Đảng, Nhà nước ta đã có nhiều chủ trương, chính sách, chương trình nhằm cải thiện dinh dưỡng, nâng cao sức khỏe giống nòi. Tại Thanh Hóa, thực hiện Tiểu dự án 2, thuộc Dự án 3 về cải thiện dinh dưỡng trong Chương trình Mục tiêu quốc gia về giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025, ngay sau khi chương trình được phê duyệt, Sở Y tế đã phối hợp với các sở, ngành, địa phương xây dựng cơ chế quản lý, ban hành hướng dẫn chuyên môn, tổ chức tập huấn và giám sát triển khai, tạo sự thống nhất từ tỉnh đến cơ sở.

Mục tiêu của tiểu dự án không chỉ dừng ở việc giảm tỷ lệ suy dinh dưỡng, mà còn hướng tới nâng cao chất lượng dân số, góp phần giảm hộ nghèo có chiều thiếu hụt về dinh dưỡng theo chuẩn nghèo đa chiều. Đây là cách tiếp cận căn cơ, đặt sức khỏe và trí tuệ của trẻ em - những chủ nhân tương lai vào vị trí trung tâm của chiến lược giảm nghèo.

Từ năm 2023, Tiểu dự án cải thiện dinh dưỡng được triển khai với tổng kinh phí Trung ương giao giai đoạn 2023-2024 là hơn 30,5 tỷ đồng. Sở Y tế cùng các địa phương đã tổ chức hàng loạt hoạt động trọng tâm như khảo sát, điều tra tình trạng suy dinh dưỡng trẻ dưới 5 tuổi và học sinh 5 - 16 tuổi; tập huấn cho cán bộ y tế tuyến xã, thôn, bản về kỹ thuật chuyên môn dinh dưỡng; triển khai các gói can thiệp trực tiếp như bổ sung vi chất dinh dưỡng, theo dõi trẻ suy dinh dưỡng cấp tính, tư vấn dinh dưỡng cho phụ huynh. Kết quả đạt được bước đầu rất khả quan: 2.435 trẻ dưới 5 tuổi được bổ sung đa vi chất dinh dưỡng; 19.581 bà mẹ có con nhỏ được tư vấn chế độ ăn và cách nuôi con khoa học; 20.896 phụ nữ mang thai được bổ sung vi chất cần thiết; 895 trẻ được theo dõi, quản lý suy dinh dưỡng cấp tính tại cộng đồng; hơn 53.000 trẻ em từ 5 đến dưới 16 tuổi được tư vấn dinh dưỡng, trong đó 2.753 em được bổ sung vi chất.

Đến nay, chương trình đã giải ngân hơn 18,2 tỷ đồng, đạt gần 60% kế hoạch vốn. Quan trọng hơn, nó đã trực tiếp góp phần giảm 2.382 hộ nghèo, cận nghèo có thiếu hụt về dinh dưỡng trong năm 2024. Những con số ấy minh chứng rằng, đầu tư cho dinh dưỡng không chỉ là một biện pháp y tế, mà chính là một chiến lược phát triển bền vững, góp phần giải quyết tận gốc căn nguyên của nghèo đói.

Thực tế cho thấy, cải thiện dinh dưỡng không chỉ giúp giảm tỷ lệ suy dinh dưỡng hay tử vong ở trẻ em, mà còn đặt nền tảng cho sự phát triển toàn diện. Nhiều xã miền núi trên địa bàn tỉnh ghi nhận, khi trẻ được tiếp cận đầy đủ bữa ăn học đường và bổ sung vi chất dinh dưỡng, tình trạng thấp còi giảm rõ rệt, các em năng động, hứng thú hơn trong học tập. Đây là minh chứng rõ ràng cho nhận định, đầu tư cho dinh dưỡng hôm nay chính là đầu tư cho nguồn nhân lực ngày mai.

Hơn thế, khi sức khỏe cộng đồng được cải thiện, gánh nặng y tế giảm đi, chi phí chữa bệnh không còn là rào cản lớn đối với hộ nghèo. Nhờ vậy, nguồn lực gia đình có thể dành cho giáo dục, sản xuất, tái đầu tư, từng bước nâng cao thu nhập và chất lượng cuộc sống. Nói cách khác, dinh dưỡng chính là chìa khóa mở ra cánh cửa để người nghèo không chỉ thoát khỏi sự thiếu thốn vật chất trước mắt mà còn vươn tới cuộc sống bền vững hơn.

Tuy nhiên, việc thẩm định dự toán, phê duyệt kinh phí còn chậm, dẫn đến tình trạng dồn vốn, phải chuyển nguồn sang năm sau. Nguồn sản phẩm dinh dưỡng chất lượng cao còn khan hiếm, việc mua sắm, cấp phát cho đối tượng đặc thù gặp khó khăn. Nhiều cán bộ y tế cơ sở chưa được cập nhật kiến thức chuyên môn do thiếu kinh phí đào tạo, dẫn đến năng lực triển khai hạn chế. Công tác truyền thông, nâng cao nhận thức cộng đồng về dinh dưỡng cũng chưa được đẩy mạnh tương xứng với yêu cầu, khiến một bộ phận phụ huynh vẫn coi nhẹ vai trò của bữa ăn đủ chất trong phát triển của trẻ.

Để dinh dưỡng thực sự trở thành mắt xích bền chặt trong giảm nghèo, cần sự vào cuộc đồng bộ và mạnh mẽ hơn. Trước hết là tăng tốc giải ngân, đảm bảo vốn được cấp kịp thời, tránh tình trạng dồn vốn sang năm sau làm gián đoạn hoạt động. Song song, phải nâng cao năng lực y tế cơ sở, tổ chức tập huấn thường xuyên cho cán bộ dinh dưỡng tuyến xã, thôn, bản, bổ sung nhân lực chuyên trách, khuyến khích y tế gắn bó lâu dài với cộng đồng. Cần đa dạng hóa nguồn cung thực phẩm bổ sung, kết nối với doanh nghiệp, HTX để chủ động nguồn vi chất, sữa, thực phẩm đạt chuẩn, giá thành hợp lý.

Bên cạnh đó, truyền thông cộng đồng cần được đẩy mạnh, sử dụng nhiều hình thức như tờ rơi, truyền hình, mạng xã hội, tổ chức tọa đàm tại thôn, bản để nâng cao nhận thức của phụ huynh và học sinh. Một giải pháp quan trọng nữa là lồng ghép tiêu chí dinh dưỡng vào chuẩn nghèo đa chiều, để chính sách sát thực hơn với đời sống. Đồng thời, phải huy động xã hội hóa, khuyến khích các tổ chức, doanh nghiệp, cá nhân đồng hành, tài trợ bữa ăn học đường, tặng vi chất dinh dưỡng cho trẻ em vùng khó khăn.

Giảm nghèo không chỉ là tăng thu nhập mà còn là nâng cao chất lượng sống từ bữa ăn đủ chất. Việc chăm sóc dinh dưỡng cho hàng chục nghìn bà mẹ, trẻ em ở Thanh Hóa đã mở ra hướng đi bền vững, góp phần cải thiện sức khỏe, trí tuệ và tương lai của thế hệ trẻ. Một cộng đồng khỏe mạnh hôm nay chính là nền tảng vững chắc để xây dựng một xã hội phát triển, giàu mạnh và nhân văn.

Bài và ảnh: Trần Hằng