Luật Ngân sách Nhà nước (sửa đổi): Vấn đề luật hóa nâng trần nợ vay cho tất cả địa phương cần cân nhắc kỹ lưỡng

Đại biểu Nguyễn Thành Nam (đoàn ĐBQH Phú Thọ) phát biểu nêu ý kiến về Luật Ngân sách Nhà nước (sửa đổi). (Nguồn: Quốc hội)

Giữ khoản thu tiền sử dụng đất là khoản thu ngân sách địa phương hưởng 100%

Theo đại biểu Nguyễn Thành Nam (Phú Thọ), về nguồn thu giữa ngân sách Trung ương và ngân sách địa phương quy định tại khoản 2 Điều 35 dự thảo Luật, ông cơ bản đồng tình với Phương án 2 là chỉ quy định các nguồn thu phân chia, không quy định cụ thể tỷ lệ phân chia tại dự thảo Luật và giao cho Chính phủ xây dựng phương án về tỷ lệ chia trình Quốc hội xem xét, quyết định, điều chỉnh để phù hợp với quan điểm mới về xây dựng pháp luật là chỉ quy định nguyên tắc, bảo đảm sự chủ động, linh hoạt trong điều hành ngân sách.

Riêng đối với quy định khoản thu tiền sử dụng đất: Tại điểm d khoản 2 (phương án 1) hay điểm g khoản 2 (phương án 2) Điều 35 dự thảo Luật, đại biểu ủng hộ chủ trương cần điều tiết nguồn thu từ tiền sử dụng đất, tiền thuê đất để góp phần giữ vững vai trò chủ đạo của ngân sách Trung ương, về lâu dài cần giảm dần tỷ trọng nguồn thu từ tiền sử dụng đất trong tổng thu ngân sách địa phương.

Thay vào đó yêu cầu các địa phương cần có giải pháp quy hoạch và quản lý đất đai một cách bền vững, minh bạch; Nhà nước thực hiện đa dạng hóa nguồn thu ngân sách trên cơ sở khai thác hiệu quả tài sản công, thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, cải cách thuế tài sản, thuế môi trường, đẩy mạnh thu ngân sách từ khu vực kinh tế số, công nghệ cao…

Nhưng trong ngắn hạn, đại biểu Nguyễn Thành Nam cho rằng, nhất là đối với các địa phương hiện nay chưa cân đối được ngân sách thì khoản thu tiền sử dụng đất vẫn chiếm tỷ trọng cao để địa phương có nguồn lực đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng.

Ông Nam nêu quan điểm: “Để có thể khai thác được nguồn thu từ tiền sử dụng đất, tiền thuê đất, địa phương phải thực hiện rất nhiều bước: Quy hoạch, thu hồi đất, bồi thường giải phóng mặt bằng, tái định cư, xây dựng hạ tầng kỹ thuật…

Tổng kinh phí phát sinh các nội dung có liên quan mà ngân sách địa phương phải bố trí bình quân trong giai đoạn 2020-2024 chiếm 35-40% tổng số thu từ dự án có tính tiền sử dụng đất (phần chi phí này sẽ ngày càng tăng cao do lạm phát và áp dụng bảng giá đất tính bồi thường mới).

Hơn nữa, nếu quy định tỷ lệ đối với các địa phương chưa cân đối được ngân sách, ngân sách trung ương phải điều tiết lại kéo dài thời gian, tăng chi phí tuân thủ thủ tục hành chính”.

Đảng và Nhà nước đang chủ trương phân cấp, phân quyền tối đa theo phương châm “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”; nguyên tắc phân cấp, phân quyền phải có điều kiện bảo đảm thực hiện kèm theo, “phải đi đôi với bảo đảm cơ sở vật chất, nguồn lực tài chính để tổ chức thực hiện có hiệu quả”.

Nhất là trong giai đoạn đầu sắp xếp đơn vị hành chính và tổ chức mô hình chính quyền địa phương 2 cấp như hiện nay, nhiệm vụ chi địa phương sẽ phát sinh nhiều.

“Từ những lý do trên, trước mắt đối với những địa phương chưa cân đối được ngân sách đề nghị vẫn giữ nguyên khoản thu tiền sử dụng đất là khoản thu ngân sách địa phương hưởng 100%. Tuy nhiên, nội dung này để tôi đề nghị giao Chính phủ quy định chi tiết để phù hợp với tình hình thực tế của từng địa phương sau sắp xếp, sáp nhập trong từng giai đoạn cụ thể để bảo đảm tính linh hoạt chủ động”, đại biểu Nguyễn Thành Nam cho hay.

Đại biểu Trần Văn Lâm (Bắc Giang). (Nguồn: VOV)

Ưu tiên đầu tư vào các dự án đang triển khai

Trong khi đó, đại biểu Trần Văn Lâm (Bắc Giang) cho rằng, việc luật hóa nâng trần nợ vay cho tất cả các địa phương là đề xuất cần được cân nhắc kỹ lưỡng. Bởi, thực tế cho thấy, một số địa phương đã được thí điểm cơ chế đặc thù cho phép tăng dư nợ vay để đầu tư cho các dự án trọng điểm.

Tuy nhiên, việc mở rộng cơ chế này ra toàn quốc chưa có tổng kết, đánh giá đầy đủ về hiệu quả. Và nếu mở rộng quá mức, nguồn lực quốc gia có thể bị phân tán vào các dự án nhỏ, làm giảm khả năng tập trung đầu tư cho các công trình trọng điểm cấp quốc gia.

Đại biểu cảnh báo, việc phân bổ dàn trải cho các dự án ngoài kế hoạch, chưa có sự chuẩn bị kỹ khiến “tiền trong két nhưng không giải ngân được, gây tồn ngân quỹ, trong khi nợ vay vẫn phải trả lãi”.

Vì thế, đề nghị cần ưu tiên đầu tư vào các dự án đang triển khai, đủ điều kiện hấp thu vốn, tránh phân bổ tràn lan dẫn đến lãng phí.

Cùng quan điểm, đại biểu Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) bày tỏ sự đồng tình với mức trần vay cao đối với các địa phương có tiềm lực tài chính mạnh như TP. Hồ Chí Minh, Hà Nội, Đà Nẵng…

Theo ông, rủi ro khi áp dụng mức trần cao đồng loạt cho các địa phương còn khó khăn. Phải có giám sát chặt chẽ, nếu không Trung ương sẽ phải gánh nợ thay, làm tăng trần nợ công quốc gia.

Về đề xuất nâng trần dự phòng ngân sách lên 5%, đại biểu Phạm Văn Hòa không đồng tình, cho rằng mức 2-4% như hiện hành là hợp lý. Nhiều năm ngân sách còn dư dự phòng phải chuyển sang năm sau, trong khi có nơi thiếu chi nhưng không được cấp, gây lãng phí nguồn lực.

Ông không đồng tình việc cho phép ứng trước ngân sách để chi thường xuyên cho năm sau bởi ứng trước như vậy dễ dẫn đến lạm chi, sai nguyên tắc quản lý ngân sách.

Gia Thành