Lộ nhiều dấu tích quan trọng tại di tích Tháp đôi Liễu Cốc

Tháp đôi Liễu Cốc nằm ở phường Kim Trà (TP Huế) là công trình kiến trúc đặc trưng, có giá trị về nhiều mặt. Năm 1994, di tích được Bộ trưởng Bộ Văn hóa Thông tin, nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VHTT&DL) ký quyết định xếp hạng di tích kiến trúc nghệ thuật cấp quốc gia.

Tháp đôi Liễu Cốc.

Theo các tài liệu, mặc dù hiện trạng xuống cấp nhưng so với các ngôi đền tháp Champa được biết đến, Tháp đôi Liễu Cốc có tình trạng bảo tồn tốt nhất.

Trong giai đoạn 1 (năm 2024), đoàn khảo cổ tiến hành thăm dò và khai quật với phạm vi hạn chế, tuy nhiên kết quả cho thấy nhiều phát hiện mới, khẳng định những giá trị to lớn của di tích.

Do đó, sau khi được các cấp thẩm quyền phê duyệt, từ giữa tháng 5 đến cuối tháng 6/2025, Bảo tàng Lịch sử Quốc gia phối hợp với Sở Văn hóa và Thể thao (VH&TT) TP Huế tiếp tục triển khai giai đoạn 2 thăm dò và khai quật khảo cổ.

TS. Phan Thanh Hải, Giám đốc Sở VH&TT cho biết, kết quả khai quật nhằm tiếp tục làm sáng rõ quy mô, kết cấu nền móng của hai tháp chính là tháp Bắc và tháp Nam. Đồng thời, xác định phần giới hạn hệ thống tường bao phía bắc và phía nam khu đền tháp, cung cấp thêm nhiều cứ liệu quan trọng phục vụ nghiên cứu và bảo tồn di tích.

Một số hình ảnh Tháp đôi Liễu Cốc và các dấu tích được phát hiện sau khai quật khảo cổ:

Trong đợt khai quật giai đoạn 2 vừa triển khai, đoàn khảo cổ mở 2 hố khai quật (60m²) và 2 hố thăm dò (6m²), tập trung vào khu vực mặt phía đông của tháp Bắc; phía bắc, đông của tháp Nam. Qua đó, xác định mặt bằng, quy mô và kết cấu của kiến trúc tháp Bắc và tháp Nam.

Cấu trúc kiến trúc của tháp Nam xác định gồm 4 phần móng, đế, thân và mái, trong đó phần mái và phần lớn thân tháp bị sụp đổ. Tiền sảnh và các cửa giả ở 3 phía cũng được nhận diện tương đối rõ nét, với nhiều chi tiết kiến trúc thể hiện sự tinh xảo, công phu.

Kết quả khai quật cho thấy, di tích được xây dựng trên gò đất phù sa ven sông Bồ, có xử lý nền móng bằng đất sét pha cát và lớp đất laterite màu đỏ sẫm. Vật liệu xây dựng chủ yếu là gạch nung có độ cứng cao.

Theo TS. Phan Thanh Hải, những đặc điểm về cấu trúc và nghệ thuật trang trí cho thấy hai tháp được xây dựng cách nhau khoảng 10 - 20 năm, trong đó tháp Bắc có thể được xây dựng vào cuối thế kỷ IX và tháp Nam vào đầu thế kỷ X.

Thông qua hai hố thăm dò, đoàn xác định không có sự hiện diện của tháp thứ ba trong khuôn viên di tích. Qua đó khẳng định Tháp đôi Liễu Cốc là tổ hợp kiến trúc đặc biệt với chỉ hai đền tháp thờ chính, một mô hình hiếm gặp trong hệ thống đền tháp Chăm ở Việt Nam và khu vực Đông Nam Á.

Quá trình khai quật, đoàn thu được hơn 9.000 tiêu bản và mảnh hiện vật gồm các loại gạch ngói, vật liệu trang trí bằng đá, đất nung, bia ký có khắc chữ Phạn niên đại thế kỷ X, đồ gốm, sành, đồ sứ và các mảnh kim loại đồng.

Từ kết quả bước đầu, đoàn khảo cổ kiến nghị tiếp tục mở rộng diện tích khai quật (hiện mới đạt 6% diện tích quy hoạch) nhằm làm rõ cấu trúc tổng thể của di tích, bao gồm tháp cổng, tường bao phía tây, tháp hỏa, nhà bia và hệ thống đường nội bộ.

Đồng thời, đề xuất nghiên cứu bảo tồn kết cấu kiến trúc, xây dựng mái che bảo vệ 2 tòa tháp chính, phục dựng cảnh quan và bảo tồn miếu Dương Phi (Bà Chúa Tháp) vốn có ý nghĩa văn hóa và tín ngưỡng sâu sắc với cộng đồng dân cư địa phương.

Lãnh đạo Sở VH&TT cho biết, việc đầu tư nghiên cứu và bảo tồn Tháp đôi Liễu Cốc không chỉ góp phần nhận diện giá trị di sản văn hóa Champa tại Huế, mà còn mở ra hướng đi mới trong việc xây dựng không gian trưng bày chuyên đề hoặc bảo tàng văn hóa Champa tại chỗ, góp phần làm phong phú sản phẩm du lịch văn hóa, di sản của Huế trong thời kỳ phát triển mới.

Hoàng Dũng