Không thể 'quay lưng' với tổ hợp C00

Tổ hợp C00 vốn là lựa chọn chủ đạo của hàng chục nghìn thí sinh theo đuổi các ngành khoa học xã hội. Từ lớp 10 đến lớp 12, nhiều học sinh đã đầu tư học tập, ôn luyện theo định hướng tổ hợp này. Thậm chí, có em dành thời gian học thêm chuyên sâu từng môn để tăng cơ hội trúng tuyển vào các ngành yêu thích. Nhưng khi kỳ thi chỉ còn tính bằng tuần, quyết định thay đổi đột ngột từ phía một số trường đã đẩy các em vào thế bị động, thậm chí mất hoàn toàn cơ hội xét tuyển. Trong nhiều trường hợp, các tổ hợp thay thế lại nghiêng về các môn Toán hoặc Khoa học tự nhiên - những lĩnh vực không thuộc định hướng học tập của các em suốt nhiều năm.

Pháp luật hiện hành và chủ trương của Bộ Giáo dục và Đào tạo đều ủng hộ quyền tự chủ tuyển sinh của các trường đại học, đây là bước tiến cần thiết nhằm thúc đẩy đổi mới, sáng tạo và phân hóa theo năng lực đào tạo. Tuy nhiên, việc điều chỉnh tổ hợp xét tuyển, nếu có, nên được công bố sớm, có lộ trình rõ ràng và được đánh giá kỹ lưỡng trên cơ sở khoa học, bảo đảm quyền lợi của người học.

Đã có cơ sở giáo dục đại học công bố tiếp tục xét tuyển tổ hợp C00 sau khi Bộ Giáo dục và Đào tạo chỉ đạo “nóng”. Song, từ sự việc này, yêu cầu đặt ra là cần xây dựng cơ chế kiểm soát và điều phối hợp lý trong thực hiện tự chủ tuyển sinh. Trong đó, cần quy định rõ ràng về thời điểm công bố, chu kỳ ổn định tổ hợp xét tuyển, quy trình lấy ý kiến phản biện trước khi thay đổi chính sách tuyển sinh có ảnh hưởng rộng.

Nhìn rộng hơn, việc bỏ tổ hợp C00 đặt ra một vấn đề quan trọng: vai trò của các ngành khoa học xã hội và nhân văn ở đâu trong hệ thống giáo dục đại học hiện nay? Khi tổ hợp mang tính đặc trưng cho khối khoa học xã hội bị loại bỏ, không thể không lo ngại về xu hướng coi nhẹ hoặc đánh giá thấp lĩnh vực này trong đào tạo và định hướng nghề nghiệp. Trong khi đó, đất nước ta đang rất cần nguồn nhân lực chất lượng cao ở mảng khoa học xã hội và nhân văn để giải quyết các vấn đề về văn hóa, truyền thông, luật pháp, chính sách, dân tộc, tôn giáo. Việc “co lại” các kênh đào tạo đầu vào cho lĩnh vực này tiềm ẩn nguy cơ thiếu hụt đội ngũ có chiều sâu tư duy và hiểu biết xã hội trong tương lai.

Hơn nữa, thế giới đang ngày càng nhấn mạnh vai trò của nhân văn, xã hội học, lịch sử trong việc phát triển con người toàn diện, gắn kết cộng đồng, gìn giữ bản sắc và phản biện xã hội. Bởi vậy, chúng ta không nên thu hẹp không gian phát triển của lĩnh vực này. Đây là lúc Nhà nước cần xây dựng quy hoạch ngành đào tạo dài hạn và cân đối, trong đó tái khẳng định vai trò thiết yếu của các ngành xã hội và nhân văn trong việc phát triển con người toàn diện, bồi dưỡng giá trị quốc gia, gìn giữ văn hóa dân tộc và hình thành chính sách công.

Cùng với đó, cần có hệ thống chính sách hỗ trợ cụ thể như: học bổng, định hướng nghề nghiệp, hỗ trợ việc làm cho sinh viên khối ngành xã hội. Điều này không chỉ để khuyến khích học sinh giỏi theo đuổi, mà còn góp phần tạo sự cân bằng trong lựa chọn ngành nghề, tránh tình trạng “chảy máu nhân lực” khỏi những lĩnh vực vốn mang tính nền tảng cho sự phát triển bền vững của quốc gia.

Hà Lan